អ្នកនៅខែត្រភាគឦសានមួយចំនួនថាសិទ្ធិបញ្ចេញមតិត្រូវបានរឹតត្បិតក្រោមលេសបដិវត្តន៍ពណ៌
2017.12.15
ជនជាតិដើមភាគតិចមួយចំនួនរស់នៅខែត្រភាគឦសានព្រួយបារម្ភខ្លាំងពីការរឹតត្បិតសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងការចោទប្រកាន់ពីអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក្រោមរូបភាពបដិវត្តពណ៌។ ពូកគាត់អះអាងថា អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលប្រើពាក្យបដិវត្តពណ៌ជាលេសគាបសង្កត់ពលរដ្ឋមិនឲ្យប្រមូលផ្តុំគ្នាតវ៉ាពីភាពមិនប្រក្រតីនៅមូលដ្ឋាន និងភាពឆកល្វែងមិនអើពើទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើរបស់អាជ្ញាធរ។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅខេត្តកំពង់ចាម ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ និងខែត្រមណ្ឌលគិរី បើមើលពីខាងក្រៅហាក់មានសភាពធម្មតា តែធាតុពិតក្នុងអារម្មណ៍របស់ពួកគាត់បង្កប់នូវក្ដីព្រួយបារម្ភ ដោយសារវិបត្តិនយោបាយបានជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលនាំឲ្យពលរដ្ឋលែងហ៊ានរិះគន់ពីភាពអសកម្មរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងអំពើពុករលួយ។
អគ្គលេខាធិការសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា លោក ឡូ រ៉ង់ មើលឃើញថា សិទ្ធិសេរីភាពជួបប្រជុំពិភាក្សាបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋត្រូវបានអាជ្ញាធររឹតត្បិត ថែមទាំងចោទពលរដ្ឋដោយប្រយោលថា ជាក្រុមបដិវត្តពណ៌ទៅវិញ។ លោកថា ពាក្យបដិវត្តពណ៌កំពុងពេញនិយមដែលអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាក់សម្ពាធដល់ពលរដ្ឋមិនឲ្យតស៊ូមតិ និងទាមទារស្វែងរកដំណោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមក្នុងសង្គម។ លោកកត់សម្គាល់ថា ពលរដ្ឋហាក់ប្រយ័ត្នជាងមុនទាក់ទិនការបញ្ចេញមតិតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដោយសារខ្លាចក្រែងអាជ្ញាធរប្ដឹង ឬចោទថា ជាក្រុមបក្សប្រឆាំង៖ «អ្នកសម្របសម្រួលសហគមន៍មួយចំនួន គាត់ធ្លាប់មានការប្រជុំតាមភូមិ។ ឥឡូវហ្នឹងអាជ្ញាធរមួយចំនួនបានប្រាប់ និងហាមឃាត់មិនឲ្យគាត់ធ្វើ ធ្វើឲ្យខ្លាចរអា ណាមួយបដិវត្តពណ៌ពេញនិយម អាជ្ញាធរប្រើប្រាស់»។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ធ្នូថា បើទោះបីជាកម្ពុជា មានរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលនៃប្រទេសផ្ដល់សេរីភាពដល់ពលរដ្ឋអាចជួបជុំ និងសម្ដែងមតិដោយសន្តិវិធីក្តី តែធាតុពិតអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលមិនបានប្រតិបត្តិឲ្យបានត្រឹមត្រូវឡើយ។ នោះគឺមានន័យថា ច្បាប់មានតែក្នុងក្រដាសទេ។ លោកថា ជាក់ស្តែងបើពលរដ្ឋរិះគន់អាជ្ញាធរក្នុងរឿងទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ និងឈឺឆ្អាលរឿងកាប់ឈើខុសច្បាប់ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចោទថា ជាក្រុមបក្សប្រឆាំង ឬចង់បះបោរផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។ លោកអះអាងថា បើពលរដ្ឋណាបញ្ចេញមតិរិះគន់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានអាជ្ញាធរកត់ចំណាំ និងតាមដានសកម្មភាពពលរដ្ឋទាំងនោះ។ បញ្ហានេះដែលនាំឲ្យពលរដ្ឋលែងហ៊ានបញ្ចេញមតិ និងរស់នៅសម្ងំយកសុខរៀងៗខ្លួន បើទោះបីជាភាពមិនប្រក្រតីកើតមានឡើងធំធេងយ៉ាងណាក្ដី៖ «មានបញ្ហាកាប់ព្រៃឈើ រំលោភដីធ្លី និងក្មេងជក់ម៉ា (គ្រឿងញៀន) អី ដល់ពលរដ្ឋរាយការណ៍ និងរៀបរាប់រឿងច្បាប់ទៅតាំងថា គេជាបក្សប្រឆាំង និងបដិវត្តន៍ពណ៌»។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ មេឃុំស្តៅ ស្រុកសេសាន ខែត្រស្ទឹងត្រែង មកពីបក្សកាន់អំណាច ចោទសហគមន៍ ៤០នាក់ ដែលប្រមូលផ្គុំគ្នាឃាត់រថយន្តដឹកឈើរបស់ឈ្មួញថា ជាក្រុមបដិវត្តន៍ពណ៌ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ មេឃុំរូបនោះចាត់ទុកការប្រមូលផ្គុំគ្នារបស់សហគមន៍ថា មានអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងជាអតីតមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង មានមហិច្ឆតាចង់ធ្វើបដិវត្តពណ៌ដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងព្រួយបារម្ភ។
ប្រជាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងរស់នៅខែត្រមណ្ឌលគិរី អ្នកស្រី ភ្លឹក ភារម្យ កត់សម្គាល់ថា នៅគ្រាដែលសហគមន៍ចុះល្បាតព្រៃត្រូវបានអាជ្ញាធរព្រមាន និងហាមឃាត់មិនឲ្យបញ្ចេញមតិរឿងបទល្មើសព្រៃឈើទៅប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ រីឯការជួបប្រជុំគ្នាពិភាក្សាបញ្ហាព្រៃឈើ និងសង្គមក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធរសួរនាំ និងតាមដាន។ លោកស្រីយល់ថា រដ្ឋាភិបាលបានចាប់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងដាក់គុក អ្នកតំណាងរាស្ត្រ អ្នកនយោបាយ និងអ្នកសារព័ត៌មានដាក់គុក គឺជាបន្ទុកដ៏ធំមួយនាំឲ្យពលរដ្ឋភ័យព្រួយរឿងបញ្ចេញមតិ និងលែងហ៊ានផ្ដល់ព័ត៌មានទៅប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យដោយខ្លាចក្រែងអាជ្ញាធរធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ៖ «រាល់ពេលយើងប្រជុំជាមួយអាជ្ញាធរ យើងគ្រាន់តែប្រាប់ពីដំណើរការនៃការទៅល្បាតអីប៉ុណ្ណឹង តែយើងមិនអាចថា យើងមិនសូវមានសិទ្ធិនិយាយអីឲ្យខ្លាំងៗទេ»។
ដោយឡែកពលរដ្ឋរស់នៅខែត្រកំពង់ចាម ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឲ្យដឹងថា ពលរដ្ឋមានវិបត្តិដីធ្លីក៏លែងហ៊ានទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរស្វែងរកដំណោះស្រាយដែរ ដោយខ្លាចក្រែងអាជ្ញាធរចោទថា ជាក្រុមបក្សប្រឆាំង និងចាប់ដាក់គុកដោយយកលេសថា ជាក្រុមបដិវត្តពណ៌ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល។ លោកស្រីកត់សម្គាល់ថា កន្លងទៅពលរដ្ឋបាននាំគ្នាតវ៉ាឲ្យអាជ្ញាធរដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី តែត្រូវអាជ្ញាធរចាត់ឲ្យសមត្ថកិច្ចសួរនាំពលរដ្ឋថា គាំទ្រគណបក្សណា។ ក៏ប៉ុន្តែបើពលរដ្ឋឆ្លើយថា គាំទ្របក្សប្រឆាំង ត្រូវបានអាជ្ញាធររើសអើងមិនដោះស្រាយឲ្យ ឬក៏ដោះស្រាយដោយលម្អៀង៖ «ស្ថានភាពកាន់តែតានតឹង ពួកខ្ញុំអត់ហ៊ានតវ៉ា នៅសម្ងំ។ បើយើងដាក់ពាក្យតវ៉ា គេថាយើងបក្សប្រឆាំង»។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ពន្យល់ថា សង្គមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលរដ្ឋាភិបាលទទួលស្គាល់ តែប្រសិនបើមានការរឹតត្បិតដោយទម្រង់ណាមួយនោះ នឹងប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅ សិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ និងនីតិរដ្ឋ។ លោកថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធររើសអើងសិទ្ធិបញ្ចេញមតិក្នុងបំណងការពារធនធានធម្មជាតិ និងរាយការណ៍ពីភាពអសកម្មរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល គឺជាទង្វើផ្ទុយច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ៖ «ពួកគាត់បានដឹងបានឮហើយ មិនហ៊ានរាយការណ៍... ឲ្យដោះស្រាយ ជាពិសេសបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិជាដើម»។
កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ ជនជាតិដើមភាគតិចកួយមួយចំនួននៅខែត្រស្ទឹងត្រែង ត្រូវបានអាជ្ញាធរគំរាមកំហែងប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ និងចាប់ដាក់គុក នៅគ្រាដែលពូកគាត់បានលាតត្រដាងពីបទល្មើសព្រៃឈើ និងភាពអសកម្មរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើមិនដឹងមិនឮរឿងបទល្មើសព្រៃឈើទៅប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។ ពួកគាត់ត្រូវបានអាជ្ញាធរចោទថា ជាក្រុមបក្សប្រឆាំង។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា៣៥ ចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។ សេចក្ដីស្នើទាំងឡាយរបស់ពលរដ្ឋត្រូវបានទទួលការពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ៕