ពលរដ្ឋសហគមន៍អូរខ្សាច់ស្នើស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធឲ្យអង្កេតការរំលោភដីធ្លីដោយមន្ត្រីមានអំណាច
2015.03.06
ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លី ៤នាក់នៅសហគមន៍អូរខ្សាច់ មានទីតាំងនៅភូមិ៣ សង្កាត់១ ក្រុងព្រះសីហនុ បានអំពាវនាវដល់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជួយពិនិត្យទៅលើសកម្មភាពមន្ត្រីមានអំណាច ដែលបានឃុបឃិតធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិរំលោភយកដីលំនៅឋានពួកគាត់ ដោយប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីគំរាមកំហែងតាមគ្រប់រូបភាព។
បញ្ហានេះ មន្ត្រីអង្គការលីកាដូ (Licadho) ខេត្តព្រះសីហនុ រកឃើញថា មានភាពមិនប្រក្រតីលើសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយកើតឡើង ផ្ដើមដោយជម្លោះដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃរវាងប្រជាពលរដ្ឋសហគមន៍អូរខ្សាច់ ជាមួយមន្ត្រីមានឋានៈជារដ្ឋលេខាធិការនៅក្រសួងបរិស្ថាន។
ប្រជាពលរដ្ឋ ៤នាក់ ឋិតក្នុងចំណោមពលរដ្ឋមានទំនាស់ដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃចំនួន ១៦គ្រួសារ នៃសហគមន៍អូរខ្សាច់ កំពុងព្រួយបារម្ភចំពោះអំណាចសាលដីកាព្រហ្មទណ្ឌស្ថាពររបស់តុលាការកំពូល ចុះថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤ ដែលមានដើមបណ្ដឹងឈ្មោះ ប៊ុន សារឿន អតីតជាចៅសង្កាត់រងសង្កាត់លេខ១ ក្រុងព្រះសីហនុ ហើយបច្ចុប្បន្នមានឋានៈជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន។
លោក ប៊ុន សារឿន បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងមនុស្ស ៤នាក់ទៅកាន់តុលាការសាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ ហើយត្រូវតុលាការចោទពីបទ ប្រើអំពើហិង្សាទៅលើអ្នកកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយទុច្ចរិត ប្រព្រឹត្តនៅភូមិ៤ ឃុំអូរត្រេះ ស្រុកស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីឆ្នាំ២០០៨។ ហើយបទល្មើសនេះមានចែងឲ្យផ្ដន្ទាទោសតាមបញ្ញត្តិមាត្រា២៥៣ នៃច្បាប់ភូមិបាល។
ពលរដ្ឋទាំង ៤នាក់នោះមានឈ្មោះ លុច ទូច ឃឹម មុំ អេង វ៉ាន់ និងកៅ ហួរ។ ហើយថា ពលរដ្ឋទាំង ៤នាក់នេះ គឺឋិតក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីចំនួន ១៦គ្រួសារ រស់នៅភូមិ៣ សង្កាត់១ ក្រុងព្រះសីហនុ ដែលកំពុងមានទំនាស់ដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃជាមួយ លោក ប៊ុន សារឿន ដែលពលរដ្ឋចោទថា លោក ប៊ុន សារឿន បានឃុបឃិតជាមួយមន្ទីរពាក់ព័ន្ធធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិនៅលើដីលំនៅឋាន និងចម្ការពួកគាត់ ហើយដាក់ពាក្យប្ដឹងពួកគាត់ទៅតុលាការ ដោយចោទប្រើហិង្សាទៅលើខ្លួន ទាំងពួកគាត់ ៤នាក់ដែល ៣នាក់ជាស្ត្រី ហើយបច្ចុប្បន្នមានអាយុជាង ៥០ឆ្នាំទៅហើយនោះ ទាំងមិនបានដឹងខ្លួន ប៉ុន្តែត្រូវតុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ កាត់ឲ្យមានទោសទាំងមិនបានចុះស៊ើបអង្កេតរកឲ្យឃើញការពិតឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេ។
ទាក់ទិនបទចោទរបស់តុលាការតាមបណ្ដឹង លោក ប៊ុន សារឿន ប្ដឹងពីបទ ប្រើអំពើហិង្សាទៅលើអ្នកកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយទុច្ចរិត លោក ឃុន សាវឿន មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតអង្គការលីកាដូ ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ ហាក់មិនយល់អត្ថន័យនៃបទចោទរបស់តុលាការ ដែលចោទពលរដ្ឋទាំង ៤នាក់ពីបទ ប្រើអំពើហិង្សាទៅលើអ្នកកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយទុច្ចរិត។ បទចោទនេះ លោក ឃុន សាវឿន បង្ហាញទស្សនៈថា តុលាការ ឬផ្នែកពាក់ព័ន្ធ ហាក់មិនបានចុះស៊ើបអង្កេតដល់មូលដ្ឋានឲ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុន ឬក៏ធ្វេសប្រហែសក្នុងការងារ។ លោកបន្តថា ដោយសារតែអំណាចសាលដីកាព្រហ្មទណ្ឌស្ថាពររបស់តុលាការកំពូល គឺគ្មានស្ថាប័ន ឬអ្នកណាលូកដៃចូលកិច្ចការតុលាការបាននោះ។ ដូច្នេះ ក្នុងនាមសង្គមស៊ីវិល លោកគ្រាន់តែទទូចដល់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ឬក៏ស្ថាប័នប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ជាដើម ស្នើឲ្យជួយពិនិត្យលើសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌដែលមានភាពមិនប្រក្រតីមួយនេះ ឬយ៉ាងហោចណាស់ ក៏បានដឹងក្នុងចិត្តថា ការពិតវាយ៉ាងម៉េច?៖ «អ៊ីចឹងបានន័យថា នៅក្នុងរឿងហ្នឹង គឺលោក ប៊ុន សារឿន បានកាន់កាប់អចលនវត្ថុហ្នឹងដោយទុច្ចរិត។ ខ្ញុំគ្រាន់តែលើកសាលដីការបស់តុលាការកំពូល ដែល លោក ប៊ុន សារឿន បានប្ដឹងចាប់ពីតុលាការសាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ រហូតដល់តុលាការសាលាកំពូល គឺចំណុចបទចោទនេះ គឺនៅមិនមានការកែសម្រួលឡើយ។ ដូច្នេះ ទាក់ទងទុច្ចរិតបានន័យថា វាមិនមែនដោយសន្តិភាព។ អ៊ីចឹងចាប់ពីតុលាការសាលាដំបូង ដល់កំពូល នៅតែថាអ្នកទាំង ៤នាក់ហ្នឹង គឺបានប្រើហិង្សាទៅអ្នកកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយទុច្ចរិតដដែល»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចទាក់ទង លោក ប៊ុន សារឿន ជាដើមបណ្ដឹងនៅក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌជាមួយពលរដ្ឋទាំង ៤នាក់ រស់នៅភូមិ៣ សង្កាត់១ ក្រុងព្រះសីហនុ បានទេ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៥ ខែមីនា។ ប៉ុន្តែតាមដីកាបង្គាប់ឲ្យអនុវត្តដោយស្ម័គ្រចិត្តរបស់អយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ ចុះថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥ មានហត្ថលេខា និងត្រារបស់ អ្នកស្រី ចាតសូ រស្មី តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តនេះ បានជម្រាបឲ្យពលរដ្ឋចំនួន ៤នាក់ មានឈ្មោះ លុច ទូច ឃឹម មុំ អេង វ៉ាន់ និងកៅ ហួរ ត្រូវសងជំងឺចិត្តទៅឲ្យឈ្មោះ ប៊ុន សារឿន ក្នុងម្នាក់ៗចំនួន ២លានរៀល ទៅតាមអំណាចសាលដីកាព្រហ្មទណ្ឌស្ថាពររបស់តុលាការកំពូល លើសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយនេះ។ ហើយថា ប្រាក់សងជំងឺចិត្តនេះ ត្រូវយកទៅតម្កល់ទុកនៅអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ ក្នុងរយៈពេលមួយខែជាកំហិត គិតចាប់ពីពេលបានទទួលដីកានេះ ប៉ុន្តែបើក្នុងករណីមិនអនុវត្តតាមទេ នឹងចាត់ការតាមច្បាប់ជាធរមាន។
ប្រតិកម្មតបអំណាចសាលដីកាព្រហ្មទណ្ឌស្ថាពររបស់តុលាការកំពូល ប្រជាពលរដ្ឋទាំង ៤នាក់ បានចាត់ទុកសាលដីកានេះ ថាមានភាពអយុត្តិធម៌បំផុត និងបានរិះគន់ចំណាត់ការតុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅកម្ពុជា ថាមានអំពើពុករលួយ និងបក្ខពួកនិយម។ ជាងនេះ ពលរដ្ឋក៏បានចោទថា រាល់ការកាត់ក្តី មន្ត្រីតុលាការមិនបានចុះស៊ើបអង្កេតដល់មូលដ្ឋានមានទំនាស់ទេ និងកាត់ក្តីមានទំនោរទៅភាគីមានទ្រព្យធន ឬមានអំណាច ជាដើម។
លោកស្រី លុច ទូច ពលរដ្ឋម្នាក់ក្នុងចំណោម ៤នាក់ និងធ្លាប់ត្រូវតុលាការចាប់ដាក់គុកម្ដងរួចមកហើយ ដោយសារហ៊ានចេញមុខការពារដីធ្លីរបស់ខ្លួន ថ្លែងរិះគន់ខ្លាំងៗចំពោះសាលដីការបស់តុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ដែលមិនបានផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រពួកគាត់ និងបានចាញ់ក្តីជារហូត។
ស្ត្រីតំណាងសហគមន៍មានទំនាស់ដីធ្លីអូរខ្សាច់ រស់នៅភូមិ៣ សង្កាត់១ ក្រុងព្រះសីហនុ ឲ្យដឹងថា ដីចម្ការ និងដីសង់លំនៅឋានរបស់គាត់មានដំណាំហូបផ្លែរាប់រយមុខ និងមានទំហំដើមរុក្ខជាតិស្ទើរមួយឱបទៅហើយ ប៉ុន្តែនៅត្រូវមានគេរំលោភបំពាន និងចោទប្រកាន់តាមគ្រប់រូបភាព។ ស្ត្រីដែលមានសក់ស្កូវពេញក្បាលរូបនេះ បានស្នើដល់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ឬមន្ត្រីគណៈកម្មការជំនាញរដ្ឋសភា ជួយពិនិត្យតាមដានរាល់ការឃុបឃិតជាប្រព័ន្ធលើករណីជម្លោះដីធ្លីនាខេត្តព្រះសីហនុ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋរងគ្រោះនាថ្ងៃអនាគត៖ «ចៅហ្វាយខេត្តគាត់ចារថា ផ្ទះនាងខ្ញុំដុះស្មៅជុក ហើយគ្មានមនុស្សរស់នៅទេ។ ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង ខ្ញុំបានហៅមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី ទៅពិនិត្យមើលដល់ផ្ទះ គឺឃើញមានដើមឈើ ឬដំណាំដាំដុះរបស់ខ្ញុំ មានទំហំឱបមិនជុំទេ និងបានលក់ផលដំណាំ ឬផ្លែឈើរបស់ខ្ញុំជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ។ ប៉ុន្តែតុលាការកំពូលថ្មីៗនេះ បានចេញដីកាស្ថាពរលើសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌលើពួកខ្ញុំ ៤នាក់ ដោយតម្រូវឲ្យពួកខ្ញុំម្នាក់ៗឲ្យបង់លុយចំនួន ២លានរៀល ឬសរុបស្មើនឹង ២ពាន់ដុល្លារ។ អ៊ីចឹងនាងខ្ញុំមិនមានលុយ ២ពាន់ដុល្លារ ដើម្បីបង់ជូនទៅភាគីម្ខាងទៀត ឬតុលាការទេ គឺរកតែលុយ ១ម៉ឺនរៀលដាក់ក្នុងហោប៉ៅពុំបានផង»។
ពលរដ្ឋផ្សេងទៀតដែលអះអាងថា កំពុងប្រឈមជាប់គុកច្រវាក់ ដោយអំណាចសាលក្រមស្ថាពររបស់តុលាការកំពូល លើសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌប្ដឹងដោយភាគីមានទំនាស់ដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃឈ្មោះ ប៊ុន សារឿន ក៏បានអំពាវនាវស្វែងរកយុត្តិធម៌ពីប្រមុខដឹកនាំ ឬស្ថាប័នប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លើករណីទំនាស់ដីធ្លីនៅភូមិ៣ សង្កាត់១ ក្រុងព្រះសីហនុ នេះដែរ។
ត្រង់ចំណុចនេះ លោក ឃុន សាវឿន មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតអង្គការលីកាដូ ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ ដែលបានចុះអង្កេតផ្ទាល់ដល់ទីតាំងពលរដ្ឋមានទំនាស់ដីធ្លីទាំង ៤នាក់ នៅក្នុងសហគមន៍អូរខ្សាច់ ឋិតនៅភូមិ៣ សង្កាត់១ ក្រុងព្រះសីហនុ ថ្មីៗនេះ ក៏បានរិះគន់ថា ទំនាស់ដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃដែលកើតមានជាមួយភាគីទំនាស់ លោក ប៊ុន សារឿន តាំងពីឆ្នាំ២០០៨ មកនោះ អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តនេះមិនបានចុះស៊ើបអង្កេតដល់ទីតាំងទំនាស់ទេ។ លោកបានអំពាវនាវឲ្យមន្ត្រីគណៈកម្មការជំនាញក្នុងរដ្ឋសភា ស្ថាប័នប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ពិសេសប្រមុខដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាល ជួយតាមដាន ឬស៊ើបអង្កេតការឃុបឃិតរំលោភយកដីធ្លីប្រជាពលរដ្ឋ នាមូលដ្ឋានខេត្តព្រះសីហនុ ផ្ដើមដោយឈ្មួញ ឬមន្ត្រីមានអំណាច ដោយបានប្រើប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីចាប់ពលរដ្ឋហ៊ានចេញមុខតវ៉ាលើទំនាស់ដីធ្លីដាក់គុកច្រវាក់នាពេលកន្លងមក៖ «រឿងក្តីនេះ ឈ្មោះ ប៊ុន សារឿន បានអះអាងថា គាត់បានទិញដីនេះពីឈ្មោះ គឹម ចន្នី ហើយ គឹម ចន្នី បានទិញពីឈ្មោះ កើត រី ហើយ គឹម ចន្នី បានទិញពីឈ្មោះ ឡុញ តាយ ដែលមានប្រពន្ធឈ្មោះ នី សារុន។ ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង ប្រពន្ធរបស់ ឡុញ តាយ មិនមែនឈ្មោះ នី សារុន ទេ គឺឈ្មោះ អេង វ៉ាន់។ ត្រង់កន្លែងនេះ គឺមានកំហុសឆ្គង ឬមានភាពមិនប្រក្រតីទី១។ ហើយចំណុចមិនប្រក្រតីទី២ ទៀត គឺឈ្មោះ ឡុញ តាយ នេះ បានស្លាប់តាំងពីខែកុម្ភៈ ហើយនៅក្នុងពាក្យ ឬឯកសារទិញលក់ដីរបស់ លោក ប៊ុន សារឿន គឺបានទិញលក់នៅក្នុងខែកក្កដា។ ដូច្នេះ ឯកសារនេះ គឺខុសគ្នាស្រឡះ។ មានន័យថា មនុស្សស្លាប់បាត់ទៅហើយ គឺខ្មោចហ្នឹងបានឡើងមកផ្ដិតមេដៃលក់ដី ឬបែបណា? ចំណុចទាំងនេះជាភាពមិនប្រក្រតី»។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន់ អភិបាលរងខេត្តព្រះសីហនុ ទទួលបន្ទុកដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លី មានប្រសាសន៍ថា រាល់ទំនាស់ដីធ្លីកើតមាននៅតាមសហគមន៍នានាក្នុងមូលដ្ឋាននេះ មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធមានការស៊ើបអង្កេតបានត្រឹមត្រូវ និងចុះដល់មូលដ្ឋានមានទំនាស់។ លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន់ ដែលពលរដ្ឋមានទំនាស់ដីធ្លីមួយចំនួនចោទថា ជាមនុស្សម្នាក់ឋិតនៅពីក្រោយនៃការបង្កើតឲ្យមានជម្លោះដីធ្លីនៅតាមសហគមន៍ខ្លះក្នុងខេត្តនេះ បានបញ្ជាក់ថា ជម្លោះដីធ្លីកំពុងឋិតក្នុងដៃតុលាការ ឬក៏ទំនាស់ដីធ្លីដែលភាគីទំនាស់មានប្លង់កម្មសិទ្ធិរួចហើយ អាជ្ញាធរខេត្តមិនអាចលូកដៃចូលបានទេ ព្រោះវាហួសពីសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរខេត្តត្រូវដោះស្រាយ៖ «រឿងនេះវាឋិតក្នុងដៃតុលាការ។ ចំណែកសាលាខេត្តគ្រាន់តែបានចេញលិខិតមួយជម្រាបជូនពលរដ្ឋថា វាឋិតក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ គឺមិនឋិតនៅក្នុងយន្តការរបស់គណៈកម្មការសុរិយោដីទេ។ រឿងនេះ វាដូច្នេះ គឺមិនមែនខេត្តចេញលិខិត ដើម្បីធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ»។
ត្រង់ចំណុចនេះ ប្រជាពលរដ្ឋមានទំនាស់ដីធ្លីនៅសហគមន៍អូរខ្សាច់ ថ្លែងរិះគន់ថា សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធខេត្តព្រះសីហនុ បានឃុបឃិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ ដើម្បីរំលោភយកដីពីប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ដោយបានចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីឲ្យឈ្មួញ ឬមន្ត្រីមានអំណាច ហើយបានប្រើប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីគំរាមកំហែងចាប់ពលរដ្ឋដាក់គុក ជាថ្នូរមិនឲ្យតវ៉ាលើទំនាស់ដីធ្លីតាមសហគមន៍នីមួយៗ។
មន្ត្រីអង្គការលីកាដូ (Licadho) ខេត្តព្រះសីហនុ បានឲ្យដឹងថា សហគមន៍មានទំនាស់ដីធ្លីជិត ២០សហគមន៍ បានកើតមានរ៉ាំរ៉ៃនាមូលដ្ឋានខេត្តទេសចរណ៍មួយនេះ។ ហើយទំនាស់នេះ អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្ត រហូតដល់ថ្នាក់ជាតិ មិនទាន់រកដំណោះស្រាយផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះនៅតាមសហគមន៍ទាំងនោះ ទៅតាមការស្នើសុំនៅឡើយទេ។ ជាងនេះ ជម្លោះខ្លះ គឺបានអូសបន្លាយពេលជាង ១០ឆ្នាំមកហើយនៅមិនទាន់មានដំណោះស្រាយទៀត៕