ខុមហ្វ្រែលរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួននៃដំណើរការរបស់សភានីតិកាលទី៥
2015.01.28
គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) ពិភាក្សាតុមូលលើកទី២ ស្ដីពីការកែទម្រង់សភា កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៥។
គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) បានបញ្ចេញរបាយការណ៍ឃ្លាំមើលរដ្ឋសភា និងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំទី១ នៃនីតិកាលទី៥ រកឃើញថា សភាមានការកែទម្រង់ល្អប្រសើរជាងអាណត្តិមុនៗ។ ក៏ប៉ុន្តែ អង្គការខុមហ្វ្រែល រកឃើញថា ដំណើរការរបស់សភាមួយឆ្នាំមកនេះ មានភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួន ដែលជំរុញឲ្យមានការកែប្រែបន្ថែមទៀត។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា ការកែទម្រង់រដ្ឋសភានៅក្នុងអាណត្តិទី៥ នេះ ធ្វើឡើងទៅតាមឆន្ទៈរបស់អ្នកនយោបាយ ពោលគឺការទាញយកប្រយោជន៍គណបក្សរៀងៗខ្លួន។
ទន្ទឹមនឹងនេះ គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល បានបញ្ចេញរបាយការណ៍ឃ្លាំមើលសភារយៈពេល ១ឆ្នាំសម្រាប់នីតិកាលទី៥ នេះ ឃើញមានភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនកើតឡើង។
នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល លោក គល់ បញ្ញា ថ្លែងនៅក្នុងការពិភាក្សាតុមូលលើកទី២ ស្ដីពីការកែទម្រង់សភានៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ មករា ថា ការដោះដូរតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរខ្វះតម្លាភាព និងខ្វះនីតិវិធី ព្រោះច្បាប់ និងនីតិវិធីបោះឆ្នោតមិនបានចង្អុលបង្ហាញ ឬបញ្ញត្តិនីតិវិធីនៃការផ្លាស់ប្ដូរបេក្ខជនជាប់ឆ្នោតនៅដំណាក់កាលដែលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ប្រកាសបេក្ខជនជាប់ឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រនោះទេ៖ «ឥឡូវនេះឃើញថា គណបក្សទាំងពីរកំពុងធ្វើការកែទម្រង់ ហើយយើងសង្ឃឹមចំពោះការកែទម្រង់នេះ អាណត្តិទី៤ កន្លងមក ពាក្យកែទម្រង់ គឺជាការបន្ថយអំណាចរបស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រទៅវិញទេ»។
ការដោះដូរតំណាងរាស្ត្រដោយគ្មានតម្លាភាពនេះ ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានដោះដូរ លោក ឈាង វុន និងលោក ហ៊ុន ម៉ានី នៅដំណាក់កាល គ.ជ.ប ប្រកាសបេក្ខជនជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ត្រ និងករណី លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជំនួស លោក គួយ ប៊ុនរឿន ជាតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលកំពង់ចាម។
លោក គល់ បញ្ញា បញ្ជាក់ថា ខុមហ្វ្រែល រកឃើញថា គណបក្សនយោបាយតែងតែដកដាក់ និងធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរតំណាងរាស្ត្រនៅក្នុងបញ្ជីរបស់គណបក្សនយោបាយ និងថ្នាក់ដឹកនាំសភា ធ្វើឡើងដោយគ្មានតម្លាភាព និងមិនមាននីតិវិធីច្បាស់លាស់។ ការខ្វះតម្លាភាព បាននាំមកនូវការធ្លាក់ចុះសិទ្ធិ និងអំណាចតំណាងរាស្ត្រ តែផ្ដល់អំណាចយ៉ាងធំធេងដល់ប្រធានគណបក្ស។
របាយការណ៍របស់ខុមហ្វ្រែល កម្រាស់ជាង ៤០ទំព័រ បានសរសេររៀបរាប់លម្អិតពីសកម្មភាពរបស់សភានៅក្រោយពេលបោះឆ្នោត។ របាយការណ៍នេះបានសរសេរពីភាពមិនស្របច្បាប់របស់សភាឯកបក្ស ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដ៏មានភាពចម្រូងចម្រាស ដែលសភាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគ្មានការចូលរួមពីពហុបក្សផ្ទុយពីមាត្រា១ និងមាត្រា៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលចែងថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។
ចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ ដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានក្ដោបក្ដាប់ស្ថាប័នសភាទាំងមូល មានទាំងប្រធានសភា អនុប្រធានសភា រួមទាំងគណៈកម្មការជំនាញទាំង៩ ផង។
ក្នុងរយៈពេលនោះ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់សំខាន់ៗមួយចំនួន ត្រូវបានអនុម័តស្ទើរតែមិនមានការពិភាក្សាពីតំណាងរាស្ត្រនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់សភា។ ការប្រជុំសភាគិតចាប់ពីខែមីនា ដល់ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៤ គឺសេចក្ដីព្រាងចំនួន៨ មានតែសេចក្ដីព្រាងច្បាប់២ ត្រូវបានតំណាងរាស្ត្រឡើងបញ្ចេញមតិ ហើយការបញ្ចេញមតិនោះ បានត្រឹមតែ ១មាត្រាក្នុង ១ជំពូក និងករណីផ្សេងៗទៀត។
តែយ៉ាងនេះក្ដី ស្ថាប័នសភាការកែទម្រង់ប្រសើរឡើងវិញ នៅក្រោយពីក្រុមតំណាងរាស្ត្របាននាំគ្នាសម្រេចចូលសភា បន្ទាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤។
ទោះបីជាស្ថាប័នសភា មានការកែទម្រង់ក្បាលម៉ាស៊ីន និងការបែងចែកគណៈកម្មការជំនាញសភាមានគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរក្ដី ក៏ប៉ុន្តែដំណើរការរបស់សភានេះ នៅតែមានបញ្ហាមួយចំនួន។
ប្រធានការិយាល័យមេធាវីក្រុមអ្នកច្បាប់អមរិន្ទ្រ លោកមេធាវី សុក សំអឿន មានប្រសាសន៍ថា ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិនេះ ត្រូវពង្រឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាកត្តាសំខាន់ ដើម្បីឲ្យកម្ពុជា ក្លាយជានីតិរដ្ឋ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត តំណាងរាស្ត្របច្ចុប្បន្ននេះ ក៏មិនទាន់មានឯករាជ្យភាពពីមេបក្សដែរ៖ «ឯករាជ្យរបស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រមិនទាន់មានពេញលេញទេ ហើយវាអាចពាក់ព័ន្ធនឹងច្បាប់ ការដកអភ័យឯកសិទ្ធិរបស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រជាដើម»។
ប្រធានអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ព្រាប កុល មានប្រសាសន៍ថា ការកែទម្រង់ស្ថាប័នសភា សំខាន់សភាត្រូវបង្កើតច្បាប់ដើម្បីការពារទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ពោលគឺការដាក់សាច់ញាតិនៅក្នុងអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភា ដូចដែលតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សុន ឆ័យ បានរកឃើញ។
ក្រៅពីនេះទៀត នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខុមហ្វ្រែល កត់សម្គាល់ថា បន្ទាប់ពីមានការបែងចែកអំណាចរវាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងស្ថាប័នសភានេះ គណៈកម្មការជំនាញមួយចំនួនដឹកនាំដោយតំណាងរាស្ត្រពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចាប់ពីខែសីហា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤ គឺគណៈកម្មការជំនាញនោះមមាញឹកក្នុងការកោះហៅរដ្ឋមន្ត្រីមកសួរដេញដោល បំភ្លឺផ្ទាល់មាត់នៅក្នុងគណៈកម្មការជំនាញរបស់ខ្លួន។ ការកោះអញ្ជើញនោះរួមមាន រដ្ឋមន្ត្រី អភិបាលខេត្ត និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលសរុបចំនួន ១៣លើក។
បើប្រៀបធៀបទៅនឹងការដឹកនាំគណៈកម្មការជំនាញដោយឯកបក្ស គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ ដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ ក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានកោះអញ្ជើញតំណាងរដ្ឋាភិបាលចំនួន ១រូបមកបំភ្លឺផ្ទាល់មាត់នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គរបស់សភា។
សារាចរណែនាំស្ដីពីបែបបទការងារស្ដីពីគណៈកម្មការនានានៃរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយ លោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភានោះ ត្រូវបានអ្នកឃ្លាំមើលដំណើរការសភាចោទប្រកាន់ថា មិនស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ តម្លាភាព ប្រសិទ្ធភាព រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរដ្ឋសភា ព្រោះថា សារាចរនេះបានរារាំងការចូលរួមសង្កេតការណ៍ក្នុងការប្រជុំដេញដោលរវាងគណៈកម្មការជំនាញនៃរដ្ឋសភា រដ្ឋមន្ត្រី ឬតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាល។
ម្យ៉ាងទៀត ការបង្កើតឲ្យមានប្រធានក្រុមភាគតិចនៅក្នុងសភាដែលមានឋានៈស្មើនាយករដ្ឋមន្ត្រីនោះ ទោះជារបត់មួយថ្មីដែលគណបក្សប្រឆាំងចាត់ទុកថាជាការកែទម្រង់ដ៏ធំមួយ ដោយយកវប្បធម៌សន្ទនាដោយផ្ទាល់រវាងប្រធានក្រុមភាគតិច និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រទេសជាតិក្ដី តែអ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ពន្យល់ថា សភាត្រូវតែពង្រឹងគណៈកម្មការជំនាញនោះវិញប្រសើរជាង៖ «សំខាន់នៅក្នុងសភា គឺមានគណៈកម្មការជំនាញ ហើយការពង្រឹងគណៈកម្មការជំនាញនេះជារឿងសំខាន់ ដែលគណៈកម្មការនេះត្រូវធ្វើការស្រាវជ្រាវឲ្យបានលម្អិត ហើយការបង្កើតប្រធានក្រុមភាគតិច គឺជាន់លើការងារដែលមានស្រាប់នេះ»។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងពាំនាំការលើកឡើងរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលនេះទៅថ្នាក់ដឹកនាំសភា៖ «ការចាប់ផ្ដើម និងធ្វើបានកន្លងមកនេះ ជារឿងមួយល្អ ហើយឥឡូវគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានកម្លាំងប្រហាក់ប្រហែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដូច្នេះគេចាប់ផ្ដើមធ្វើការកែទម្រង់ហើយ»។
បន្ថែមពីនេះទៀត ដើម្បីអនុវត្តកំណែទម្រង់រដ្ឋសភាដែលគណបក្សទាំងពីរបានព្រមព្រៀងថា ធានាឲ្យដំណើរការរដ្ឋសភាឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងតម្លាភាព ស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងរបសភានិយមនៅកម្ពុជា នោះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានអនុសាសន៍ថា ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតយ៉ាងយូរបីថ្ងៃ ក្រោយពេលបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រជាស្ថាពរ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវរៀបចំសមាជិកតំណាងរាស្ត្រដែលមានយ៉ាងតិច ១២០រូប ថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ។
បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃរដ្ឋសភា ត្រូវបែងចែកអំណាចដឹកនាំរដ្ឋសភាសមាមាត្រក្នុងចំណោមបក្សមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភារវាងបក្សប្រឆាំង និងបក្សកាន់អំណាច ខណៈដែលបញ្ចូលសមាសភាពបុរស និងស្ត្រី ដូចរូបមន្តកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤។ គណបក្សនយោបាយមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភាតិចជាង ១០អាសនៈ មានសិទ្ធិបង្កើតក្រុមរបស់ខ្លួនចំនួន ១ក្រុម ដើម្បីអាចចូលរួមពិភាក្សាច្បាប់ក្នុងការប្រជុំពេញអង្គ និងអនុសាសន៍ជាច្រើនទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- លោក ហ៊ុន សែន បដិសេធការចោទរបស់វៀតណាម ដែលថា ព្រែកជីកហ្វូណនសម្រាប់សម្រួលវត្តមានយោធាចិន
- លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែងការពារគម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ក្រោយពេលវៀតណាមរិះគន់
- មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការជីកព្រែកហ្វូណនជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា គ្មានការចាំបាច់បំភ្លឺគ្រប់រឿងដល់វៀតណាមទេ
- លោក ហ៊ុន សែន ស្នើជួបមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធាភូមាភ្លាមៗក្រោយឡើងតំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា
- ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសចង់ឃើញលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បង្រួបបង្រួមជាតិឡើងវិញក្នុងឱកាសចូលឆ្នាំខ្មែរ