លោក ហ៊ុន សែន មិនខ្វល់រឿងអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ឬមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា
2017.11.11
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឆ្លើយតបនឹងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់អាមេរិក ដោយមិនចំឈ្មោះថា លោកមិនខ្វល់ខ្វាយរឿងអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា នោះទេ អ្វីដែលសំខាន់គឺឲ្យតែមានការបោះឆ្នោតមួយប្រព្រឹត្តទៅបានតាមការគ្រោងទុក។ ប៉ុន្តែ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ការបោះឆ្នោតមិនមែនរៀបចំឲ្យតែបានៗនោះទេ ហើយបើអន្តរជាតិមិនទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោត និងដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច អ្នកដែលរងទុក្ខវេទនាមិនមែនលោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកទេ គឺពលរដ្ឋខ្មែរទាំងមូលដែលប៉ះពាល់។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកគឺអាចនៅមានការបោះឆ្នោតជាធម្មតា មិនត្រូវការអ្នកណាឈឺឆ្អាលរឿងខ្មែរជំនួសខ្មែរទេ៖ «កម្ពុជានៅតែមានការប្ដេជ្ញាចំពោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ហើយសូមឲ្យអ្នកដទៃកុំមកគំរាមយើងថា ការបោះឆ្នោតនេះគេនឹងមិនទទួលស្គាល់។ មិនទទួលស្គាល់ ឬទទួលស្គាល់មិនសំខាន់ទេ សំខាន់ត្រង់ថា តើប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបាន ឬអត់? តើមានការចាំបាច់ឲ្យបរទេសមកទទួលស្គាល់ពីអង្កាល់?»។
សង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា ការគ្រាន់តែរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅតាមកាលកំណត់មិនមែនបានន័យថា ការបោះឆ្នោតនោះប្រព្រឹត្តស្របតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋពិតប្រាកដនោះទេ ប្រសិនបើបរិយាកាសនៃការបោះឆ្នោតរងការគំរាមកំហែង និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងៗ ពីបក្សកាន់អំណាចទៅលើគណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមប្រកួតប្រជែងមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាដើមនោះ។
មន្ត្រីច្បាប់ និងអង្កេតនៃគណៈកម្មាធិការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក យឿង សុធារ៉ា លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលមួយដែលអាចស្របច្បាប់បាន គឺមិនមែនបានដោយការឆក់ប្លន់ ដោយការបន្លំ ដោយការប្រើល្បិចកល ឬមធ្យោបាយទុច្ចរិតផ្សេងៗនោះទេ៖ «ដើម្បីរើសរដ្ឋាភិបាលមួយដែលជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ រដ្ឋាភិបាលដែលតំណាងឲ្យឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ រដ្ឋាភិបាលនោះត្រូវកើតដោយការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ជាពិសេសគោលការណ៍ពីរ គោលការណ៍សេរី និងយុត្តិធម៌។ ដូច្នេះ ការបោះឆ្នោតមួយដែលទាមទារឲ្យមានការទទួលស្គាល់ពីមតិអន្តរជាតិ ត្រូវតែជាការបោះឆ្នោតដែលប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ មិនអាចខ្វះគោលការណ៍ពីរនេះបានទេ»។
ទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន មិននិយាយចំឈ្មោះថា អ្នកដទៃ ឬបរទេសដែលគំរាមមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតខាងមុខជានរណា ឬប្រទេសណាក៏ដោយ ក៏គេដឹងជាទូទៅថា សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ដ៏មានឥទ្ធិពលពីខាងគណបក្សសាធារណរដ្ឋ និងធ្លាប់ឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា បានបញ្ជាក់ជំហរសាជាថ្មីថា លោកនឹងធ្វើតាមការសន្យាក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ក្រោយពីឱសានវាទឲ្យដោះលែងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា បានចូលមកដល់។ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែលដែលជាការឆ្លើយតបទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ថិត គ្រូស (Ted Cruz) ព្រមានថា បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅតែមិនព្រមឆ្លើយតបទៅតាមលក្ខខណ្ឌជាក់លាក់មួយចំនួនទៅតាមការទាមទារ រួមមាន ត្រូវដោះលែងលោក កឹម សុខា ត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យវិទ្យុឯករាជ្យបើកការផ្សាយរបស់ខ្លួនឡើងវិញ និងត្រូវឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលឯករាជ្យ បើកដំណើរការនៅកម្ពុជា វិញដូចធម្មតាទេនោះ សហរដ្ឋអាមេរិក ព្រមទាំងប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិក នឹងមិនអាចទទួលស្គាល់ភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះបាននោះឡើយ។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិ សុទ្ធតែព្រមានដូចគ្នាថា បើសហគមន៍អន្តរជាតិ មិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតដែលពួកគេចាត់ទុកថា គ្មានសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ នោះនឹងប៉ះពាល់ដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលនៃសហគមន៍អន្តរជាតិទាំងនោះ ដែលរួមទាំងកាត់កាត់ផ្ដាច់ជំនួយផ្សេងៗ រួមទាំងការអនុគ្រោះពន្ធនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
លោក យឿង សុធារ៉ា លើកឡើងថា ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងបានធ្វើសច្ចាប័នលើសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិជាច្រើន និងជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលក្នុងករណីនេះ ប្រទេសកម្ពុជា ជាប់កាតព្វកិច្ចជាច្រើនចំពោះប្រជាជាតិកម្ពុជា និងពិភពលោក។ លោកព្រមានថា បើមានការដាក់ទណ្ឌកម្មណាមួយនោះ សង្គមខ្មែរទាំងមូលនឹងរងផលប៉ះពាល់ជៀសមិនផុត៖ «បច្ចុប្បន្ននេះប្រទេសយើងត្រូវការជំនួយដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេស ដូច្នេះហើយយើងគួរតែថ្លឹងថ្លែងអំពីរឿងអស់ហ្នឹង។ តើយើងចង់ឲ្យភាពឯកោហ្នឹងឲ្យគេហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកយើងវេទនា ឬដើម្បីតែបន្តអំណាចទៅមុខទៀត? ហើយប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសង្គម ត្រូវបានគេហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចដូចជាប្រទេសផ្សេងៗ ដូចជាប្រទេសកូរ៉េ [ខាងជើង] ខ្ញុំគិតថា បើមានការហ៊ុមព័ទ្ធ និងដាក់សម្ពាធសេដ្ឋកិច្ច ចង់មិនចង់ សង្គមនឹងមិនអាចគ្រប់គ្រងបានទេ។ បញ្ហាចំណាកស្រុក បញ្ហាអត់ការងារធ្វើ បញ្ហាចោរកម្ម បញ្ហាអ្វីផ្សេងៗទៀតកើតឡើងក្នុងសង្គម វាបង្កើតទៅជាបញ្ហាដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន»។
ប៉ុន្តែចំពោះលោក ហ៊ុន សែន ដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម និងត្រូវបានលើកបន្តុបឲ្យកាន់អំណាចពីដំបូងដោយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម និងដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលជាង ៣២ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ដោយមិនដែលអាចខ្វះជំនួយបរទេសបាននោះ ថ្លែងទាំងអំនួតថា លោកអត់ខ្វល់៖ «ទោះបីនរណាជួយ ឬមិនជួយ វាមិនសំខាន់សម្រាប់យើងទេ»។
ក្នុងរយៈពេលជាងពីរខែកន្លងមកនេះ សហគមន៍អន្តរជាតិ និងជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន យ៉ាងចាស់ដៃ ដោយសារតែចំណាត់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។
ថ្មីៗនេះទៀតសោត សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ពីររូបគឺលោក ចន ម៉ាកខេន (John McCain) និងលោក ឌិក ឌើប៊ិន (Dick Durbin) បានរៀបចំធ្វើជាសេចក្ដីព្រាងសេចក្ដីសម្រេចមួយដែលនឹងដាក់ប្រជុំសភាអាមេរិក នៅពេលឆាប់ៗខាងមុខដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា និងស្តារស្ថានការណ៍វិបត្តិនយោបាយបច្ចុប្បន្ន ឲ្យវិលទៅរកភាពប្រក្រតីវិញ ដើម្បីឲ្យមានការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា៕