Jem'iyet muqimliqi üchün ürümchide kona sheher rayoni chéqish bashlandi

Xitay da'iriliri ürümchide bashlighan kona sheher rayonini chéqish qurulushining jem'iyet muqimliqi muhim istratégiyesining bir qismi ikenlikini ilgiri sürüldi.

Shinxu'a torining xewer qilishiche, Uyghur aptonom da'iriliri 6-aprél ürümchining kona sheher rayonini chéqish murasimini döngköwrük chong bazirining aldida ötküzgen. Murasimida Uyghur aptonom rayonning re'isi shöhret zakir qurulush bashlan'ghanliqini élan qilghan.

Xewerge qarighanda, bu nöwet chéqilidighan kona sheher rayonliri tengritagh rayoni, saybagh rayoni qatarliq 6 rayon'gha jaylashqan bolup, omumiy kölimi 173 kwadrat kilométirgha yétidiken.

Xewerde mundaq déyilgen: “Ürümchining kona sheher rayonini özgertip qurush qurulushi aptonom rayonluq partkom, aptonom rayonluq hökümet alahide étibar bilen qarawatqan astane sheherde jem'iyet muqimliqi we uzaq merkezlik eminlikni emelge ashurush bash nishani üchün qilin'ghan chong istratégiyelik orunlashturush.”

Xewerde yene buning “Milletler ittipaqliqni kücheytish, milletler-ara alaqe we arilishini ilgiri sürüshni emelge ashurush” nimu meqset qilidighanliqi körsitilgen.

Xewerge qarighanda, bu nöwet chéqilidighan 6 rayondin bashqa ürümchining tashbulaq (xéyyashen) 12-rayondiki kepe öy rayoni, yöjinggeydiki bir qisim kona binalarmu chéqilish pilanigha kirgüzülgen.

Ürümchining nöwettiki ehwalidin xewerdar kishilerning radi'omizgha éytishiche, tengritagh we saybagh rayonliridiki kona sheher rayonida asasliqi Uyghurlar topliship olturaqlashqan qoru jaylar köp salmaqini igileydiken. Bular döngköwrüktin jenubiy qowuqqiche bolghan ariliqtiki Uyghurlarning kona turalghulirinimu öz ichige alidiken.

Xitay da'iriliri bu xil chéqish qurulushini qeshqer qedimiy sheher rayonida yillardin béri kengri shekilde dawam qilghan. Xitayning bu qilmishi yerlik Uyghurlarning tirikchilik yolini üzüpla qalmay, nechche ming yilliq medeniyetke ige qedimiy sheherning tarixini weyran qilish xaraktérige ige bolghachqa kishilik hoquq teshkilatlirining küchlük étiraz bildürüshige uchrighan.

2011-Yili martta, yawropa parlaménti tarixiy xaraktérlik jiddiy qararname maqullap, xitay hökümitining qeshqer shehiridiki qedimiy medeniy miraslirini chéqishni toxtitishni telep qilghan.

Xitay da'iriliri ürümchidiki kona sheher rayonini chéqish ishlirini 2009-yildiki “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” din kéyin jiddiyleshtürgen we qarar maqullap bu rayonlarda öy ijarige élip olturghan yaqa yurtluq Uyghurlarni öz yurtlirigha qoghlighan, yaki ularning ürümchide turush ishlirini hessilep qiyinlashturghan idi.