Майкил кларк: “хитай шинҗаңда үч хил урушни давам қилмақта!”

Мухбиримиз әзиз
2017.11.27

Австралийә дөләтлик университетиниң профессори майкил кларкниң намида “шәрқий асия мунбири” журнилида елан қилинған “хитайниң шинҗаңдики үч хил уруши” сәрләвһилик мақалида хитай һөкүмитиниң уйғурлар диярида “ис-түтәксиз уруш” ни қандақ кеңәйтиватқанлиқи нуқтилиқ муһакимә қилинған.

Мақалида көрситилишичә, хитай даирилири һазир “җамаәт пикри топлаш”, “психик уруш қозғаш” вә “қорал ишлитиш” қатарлиқ үч хил уруш шәклини уйғурлар диярида кәң көләмдә иҗра қилмақтикән. Шуниң билән биргә қәдимки хитай һәрбий алими сун зиниң уруш дәстуридики “дүшмәнни урушсиз бойсундуруш” тактикисини қолланмақтикән. Бу һал хитай рәиси ши җинпиң “шинҗаңниң муқимлиқи пүткүл дөләтниң ислаһат вә тәрәққияти үчүн һәл қилғуч амилларниң бири,” дәп көрсәткәндин буян техиму юқири пәллигә көтүрүлмәктикән.

Апторниң қаришичә, хитай һөкүмити һазир “психик уруш” та уйғурлар диярида “мәхсус йоллар арқилиқ җәмийәткә учур тарқитип,” уйғурларда өз-өзигә болған дәргуман вә вәһимилик туйғусини ашуруш; “җамаәт пикри топлаш” та дөләт ичи вә сиртидики җамаәт пикрини хитайниң иҗабий тәрәплиригә йғзләндүрүш, буниңға қарши пикирләрни йетим қалдуруш; “қорал ишлитиш” тә хәлқаралиқ вә дөләт ичидики қанун маддилиридин пайдилинип, хитай һөкүмранлиқиниң қанунлуқ икәнликини намаян қилиш усуллирини қоллиниветипту.

Мушу тәдбирләрниң гирәләшмә шәкилдә иҗра болуши түпәйлидин һазир уйғурлар диярида мисли көрүлмигән бихәтәрлик тәдбирлири вә назарәт системиси оттуриға чиқмақтикән. Хитай һөкүмити болса буларни “террорлуққа қарши тәдбирләр” дәп изаһлимақтикән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.