Uyghur kishilik hoquq qurulushi xoten da'irilirining Uyghur tilini mekteplerde cheklesh heqqidiki höjjitini tenqid qildi

Muxbirimiz irade
2017.08.10

10-Awghust peyshenbe küni, amérikidiki Uyghur kishilik hoquq qurulushi bu heqte bayanat élan qilip, yéqinda xotendiki mekteplerde Uyghur tilini cheklesh heqqide élan qilin'ghan höjjetni tenqidlidi.

Ular bayanatida, bu höjjetning rayonning ma'arip sistémisida Uyghur tilini cheklesh heqqide chiqirilghan eng radikal bir qararliqini eskertti we buning “Uyghur medeniyitining eng muhim xasliqini nezerdin saqit qilish bilen birge, Uyghurlarni assimilyatsiye qilip xitaylashturushqa shara'it yaritish” hésablinidighanliqini bildürdi.

Xoten wilayetlik ma'arip idarisi 6-ayning 28-küni mexsus halda xoten wilayitining ma'arip sistémisida Uyghur tilini cheklesh heqqidiki höjjitini élan qilghan we bundaq bir höjjetning élan qilin'ghanliqi istansimiz teripidin resmiy delillen'gen idi.

Mezkur höjjette, bu yil 9-aydin bashlap, xoten wilayitidiki bashlan'ghuch we ottura mekteplerde barliq derslerning birdek xitay tilida ötülidighanliqi, bundin kéyin ma'arip sistémisida Uyghur tilini ishlitishning birdek cheklinidighanliqi alahide tekitlen'gen idi. Bu höjjet xelq'aradiki közetküchilerningmu küchlük diqqitini qozghighan. Uyghur kishilik hoquq qurulushi bashliqi ömer qanat ependi bayanattiki sözide, xitay tilini asas qiliwatqan atalmish qosh til ma'aripining emeliyette Uyghur medeniyitini chetke qéqish we Uyghurlarni assimilyatsiye qilish üchün xizmet qilduruluwatqanliqini bildürgen.

Xoten da'irilirining wilayet tewesidiki Uyghur milliy ma'aripini pütünley xitaylashturush heqqidiki bu qarari xelq'ara taratqularning küchlük diqqitini qozghawatqan bir mezgilde, Uyghur aptonom rayonluq ma'arip nazaritining 7-ayning 5-küni chiqirip tarqatqan bir qizil bashliq resmiy höjjiti ashkarilan'ghan idi. Höjjetning birinchi maddisida “2017-Yili 9-ayning 1-künidin étibaren Uyghur aptonom rayonidiki bashlan'ghuch we toluqsiz ottura mekteplerde barliq dersler ‛döletning ortaq til-yéziqi‚ da, yeni xitay tilida ötülidu, déyilgen idi.

Mezkur höjjet muhajirettiki Uyghur közetküchiler bilen siyasiy pa'aliyetchilerning küchlük naraziliqini qozghighan. Ular buni xitay hökümitining Uyghur milliy ma'aripini pütünley xitaychilashturush pilanining resmiy qizil bashliq höjjet arqiliq otturigha chiqishi ikenliki we uning xitay özi tüzgen asasiy qanun we milliy térritoriyilik aptonomiye qanunlirigha xilapliqini bildürgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.