Heptilik xewerler (16-awghusttin 22-awghustqiche)

Muxbirimiz jüme
2014.08.22
erkin-asiya-radiosi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

1. Uyghur teshkilati: xitayning térrorluqqa qarshi siyasetliri Uyghurlargha qaritilghan

Amérika Uyghur birleshmisi bayanat élan qilip, xitay hökümiti yolgha qoyghan térrorluqqa qarshi siyasetlerning Uyghurlarni nishan qilghanliqini bildürdi we xitayni heqiqetke yüzlinishke chaqirdi.

Ular bayanatida, xitay hökümitining yéqinqi weqelerdin kéyin Uyghurlargha bir perzentlik bolushqa oxshash siyasetlerni yolgha qoymaqchi boluwatqanliqini, bu xil siyasetlirining pütünley Uyghur xelqini nishan qiliwatqanliqini bildürdi.

Amérika Uyghur birleshmisi bayanatida, yuqiridiki siyasetler rayon'gha tinchliq ekélishning ornigha, weziyetni téximu keskinleshtürüwétidighanliqini eskertip, xitay hökümitini ziddiyetning négizini tonup, heqiqetke yüzlinishke chaqirdi.



2. Ötken on kün jeryanida aqsu aykölde 3 neper Uyghur déhqan étiwétilgen

Melum bolushiche, ötken on kün jeryanida aqsu aykölde 3 neper Uyghur déhqan xitay eskerliri teripidin étiwétilgen.

Bularning biri 16 - awghust étizliqta su tutuwatqanda héch so'al - soraqsizla étiwétilgen tunyaz qasim. Yene biri bu yil 21 - yashqa kirgen taksi shopuri ömer abla. U 19 - awghust aqsu shehirige taksi heydep kirip kétiwatqan yol üstide étiwétilgen.

Yene bir Uyghur déhqan yasin awut bolsa öyide tamaq yep olturghanda étiwétilgen. Uning ayalining yerlik xadimlargha déyishiche, yasin awut étiwétilgende qolida héchnéme yoq iken.

Radi'omizning igilishiche, saqchilar bu Uyghurlarning “Buyruqqa boysunmighan” we yaki “Qarshiliq körsitishke urun'ghan” liqi üchün étiwétilgenlikini bildürüshken.

Halbuki, ular yuqirida étiwétilgen Uyghurlarning zadi qandaq jinayet sadir qilghanliqini sherhlep bermigen.


3. Uyghur élida uzun yolluq aptobus bélitini kimlik bilen élish shert qilinidiken

Xitay axbaratlirining charshenbe küni xewer qilishiche, bundin kéyin Uyghur élide uzun yolluq aptobus béletlirini kimlik bilen élish telep qilinidiken.

Shinxu'a agéntliqining xewer qilishiche, yuqiridiki belgilime bu yil séntebirdin bashlap yolgha qoyulidiken.

Xewerde körsitishiche, yoluchining kimliktiki ismi uzun yolluq aptobus bélitige bésip chiqirilghandin bashqa, yoluchining barliq seper uchurliri yerlik saqchi organlirigha yollinilidiken.

Ürümchi da'iriliri “30 - Aprél ürümchi wogzali adem bomba hujumi” we “22 - May ürümchi etigenlik bazar hujumi” din kéyin ürümchidiki qatnash wasitilirige su qatarliq suyuqluqlarni élip chiqishini chekligen idi.

Uyghur élide bundin kéyin uzun yolluq aptobus yoluchilirighimu kimlik bilen bilet élish telep qilinishi xitayning xewpsizlik mesilide bekmu jiddiyleshkenlikini körsitidiken.


4. Xitayning yekendiki basturushta uchquchisiz ayropilan ishletkenlikini eyiblendi

Dunya Uyghur qurultiyi we amérika uyur birleshmisi xitayning yekendiki basturushta uchquchisiz ayropilan ishletkenlikini we qolida tömürning sunuqimu bolmighan awam xelqqe ziyade küch qollan'ghanliqini qattiq eyiblidi.

Xitay hökümet metbu'atliri, 28 - iyul yeken weqeside uchquchisiz ayropilan ishlitilgenlikini xewer qilghan idi.

Amérika Uyghur birleshmisi bu heqte élan qilghan bayanatida xitayni eyiblesh bilen birge, xelq'arani xitayni weqening heqiqiy tepsilatini ashkarilashqa mejburlashqa chaqirghan.

“28 - Iyul élishqu weqesi” de xitay qoralliq küchlirining namayishni ammini qara - qoyuq oqqa tutqanliqi ilgiri sürülgen. Bezi uchurlarda weqede 120 adem ölgenliki, bezi uchurlarda ölgenler sanining 2 mingdin ashidighanliqi bildürülgen. Emma radi'omiz bu sanlarni öz aldigha delilleshke amalsiz qalghan.


5. Wakaletsiz milletler teshkilati we d u q ababekri rehimning teqdiridin endishe qiliwatqanliqini bildürdi

Wakaletsiz milletler we xelqler teshkilati bilen d u q düshenbe küni birleshme bayanat élan qilip, yeken “Élishqu weqesi” toghriliq chet'el torigha uchur yollighanliqi ilgiri sürülüp qolgha élin'ghan ababekri rehimning teqdiridin endishe qiliwatqanliqini bildürdi.

Bayanatta, ababekri rehimning d u q ni uchur bilen teminligenliki ret qilinip, weqege alaqidar uchurni bu organ'gha bashqa nurghun menbelerning yetküzgenliki bildürüldi.

Bayanatta yene, bu uchurni ababekri teminligen bolsun yaki bolmisun, uchur almashturushning özi jinayet dep qaralmasliqi kérekliki körsitildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.