Yaponiyelik proféssor: “Ilham toxti, tughulghan kününgge mubarek bolsun”

25-Öktebir yaponiye kagoshima xelq'ara uniwérsitéti iqtisad fakultétining proféssori sé'iji nishixara ependi xitay türmiside yétiwatqan Uyghur ziyaliysi ilham toxtining tughulghan küni munasiwiti bilen özining oqughuchiliri we bir qisim Uyghurlar bilen birlikte öz ishxanisida ilham toxtining tughulghan künini xatiriligen.

Xitay türmiside yétiwatqan Uyghur ziyaliysi ilham toxtining tughulghan künini xatirilesh pa'aliyitini uyushturghan kagoshima xelq'ara uniwérsitéti iqtisad fakultétining proféssori sé'iji nishixara ependi ziyaritimizni qobul qilip: “Bügün xitay türmiside yétiwatqan Uyghur ziyaliysi ilham toxtining tughulghan künini we uning martén ennalis kishilik hoquq mukapatigha érishkenlikini qutluqlash yüzisidin oqughuchilirim we shundaqla Uyghur mesilisini qollighuchi dostlirim bilen birlikte ishxanamda addighine bir yighilish élip bardim. Xatirilesh pa'aliyitide 2009-yili öktebir éyida alahide teklip bilen mektipimizde doklat bergen Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim manga sowgha qilghan Uyghur doppisini béshimgha kiyiwaldim. Bu sorunimizda xitayning qarangghu türmiside yétiwatqan ilham toxtining béyjing merkizi milletler uniwérsitétida oqutquchiliq qiliwatqan mezgilide özining ustazliq munbiridin paydilinip, sebiy oqughuchilar bilen birlikte Uyghurlarning heq telep dawa yolida élip barghan pa'aliyetlirini hemmimiz birdek eslep öttuq” dédi.

U sözide, ilham toxti yéqinda érishken kishilik hoquq mukapati heqqide toxtilip: “2016-Yili 10-ayning 11-küni ilham toxtigha bérilgen martén ennalis kishilik hoquq mukapati yalghuz uninggha bérilgen sherepla bolup qalmastin, belki xitay kompartiyesidin tinchliq bilen özlirining insaniy heq-hoquqlirini telep qilghan we bu yolda bedel tölep xitayning qarangghu zindanlirigha qamalghan sanaqsiz Uyghur kishilik hoquq küreshchilirige bérilgen mukapat dep qarisaq méningche xata bolmas” dédi.

Proféssor sé'iji nishixara ilham toxtining eyni yillarda élip barghan kishilik hoquq pa'aliyetliri heqqide toxtilip mundaq dédi: “Ilham toxti özining kishilik hoquq pa'aliyetlirini radikal heriketlerdin yiraq bolghan, xitayning qanun-nizamlirida körsitilgen mizanlar boyiche élip barghan bolsimu, aqiwette xitay kompartiyesi yenila uni “Bölgünchilik” bilen eyiblep türmige tashlidi. Biraq, bu yerdiki xitay tekitlewatqan “Bölgünchilik herikiti” xelq'ara jem'iyetning mukapatigha ériship, béyjing hökümitige yaxshi bir jawab qayturuldi. Xitay kompartiyesi özige muxalip kélidighan herqandaq bir heriket we meslekni qet'iy qobul qilmaydighan diktator hakimiyet ikenlikini dunya jama'itige yene bir qétim ashkarilidi.”

U sözini dawamlashturup: “Yapon hékmetliride ‛yötelni yoshurghili bolmaydu‚ dégen bir gep bar, shunga xitay kompartiyesi özidiki illetlerni shundaqla halsirighan bu hakimiyitining zawalliqini yoshurup bolalarmu? ilham toxti xitay hakimiyitini özidiki xataliqlarni tüzitip Uyghurlargha xitay asasiy qanunida yeni aptonomiye qanunida déyilgen imtiyazlarni berse elwette, Uyghur élidiki Uyghurlarning xitay hökümitige bolghan naraziliq heriketliri pesiyip xitay jem'iyitide tinchliqni emelge ashurghili bolidu emesmu?” dédi.

Proféssor sé'iji nishixara sözining axirida :“Ilham toxti özining insaniy burchini ada qilish yolida köp bedel tölidi we uning a'ilisimu bu yolda nurghunlighan japalargha yoluqti. U,gerche bizdin yiraq yerde bolsimu, bizning qelbimiz uning bilen menggü birge bolghanliqtin bügünkidek tughulghan künide, biz uni séghinish ichide eslewatimiz. Ishinimenki, ilham toxti yéqin kelgüside bizning arimizda bolidu. Biz shu chaghda uning bilen quchaqliship körüshüp uninggha sehne hazirlaymiz we uning tughulghan künini birlikte qutluqlaymiz. Men sözümni ‛ilham toxti, tughulghan kününgge mubarek bolsun‚ dep axirlashturimen” dédi.

Ilham toxtining tughulghan künini xatirilesh pa'aliyitige qatnashqan yaponiyelik kishilik hoquq pa'aliyetchi aroma xanim pa'aliyet heqqide toxtilip: “Bügünki pa'aliyitimiz nahayiti ehmiyetlik boldi dep qaraymen. Chünki, pa'aliyetke qatnashqanlarning hemmisi dégüdek uzundin buyan ilham toxti mesilisige köngül bölüp kéliwatqanlar bolup, biz addighine bu pa'aliyet arqiliq Uyghur mesilisige bolghan özimizning qollishini bildürüsh shundaqla ilham toxtining hergiz yalghuz emeslikini namayan qilish arqiliq uning a'ilisige bolghan özimizning hésdashliqimizni we könglimizni ipadilep bu pa'aliyetni ötküzduq” dédi.

Axirida ziyaritimizni qobul qilghan yaponiye Uyghur birliki teshkilatining re'isi turmuhemmet hashim ilham toxti mesilisining Uyghur dawasini yaponiyede tonushta körsetken roli heqqide qisqiche toxtaldi.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.