Saybagh qanliq toqunushining yene bir qisim tepsilati ashkarilandi

Muxbirimiz shöhret hoshur
2013.12.23
hesen-ismayil-saybagh-weqesi.jpg Saybagh weqesi heqqidiki yéziliq partkom yighinida kent we mehelle kadirliri hökümetke maslashmasliq bilen soraqqa tartildi
Photo: RFA

Qeshqer konasheher nahiyisining saybagh yézisida yüz bergen 15-dékabir qanliq toqunushi heqqide muxbirimizning ilgiriligen halda ehwal igileshliri dawamida weqening tepsilati heqqide yene bir qisim melumatlar ashkarilandi.

Melum bolushiche, shu künki weqege chétishliq gumandarlardin bir qanchisi weqe jeryanida yaki weqedin kéyin özini daldigha élip yurttin ghayib bolghan. Yene ashkarilinishiche, shu küni deslepte öy axturghili kelgen 7 neper saqchining 5 nepiri qoralsiz yardemchi saqchi bolup, ular özlirini bashlap kelgen ikki neper saqchi bashliqi éghir zerbige uchrighandin kéyin neq meydandin qéchip ketken. Ikkinchi qedemde weqeni basturush üchün nahiyedin we qoshna yézilardin saqchilar yétip kelgen chéghida, öyi axturulghan jemet ichidiki 6 neper ayalmu jöriliri bilen birlikte xitay saqchilirigha qarshi hujumgha ötken؛ bular hujumgha ötüshning aldida etrapqa olashqan qolum-qoshnilirini qéchishqa we özlirining jénini qutquzushqa chaqirghan.

Biz weqe heqqide téximu éniq we tepsiliy melumat élish üchün, weqe yüz bergen 13-kent yeni gülchimen kentining kent sékrétari bilen körüshüshke tirishtuq. Emma saybagh yéziliq partkomning teshkilat bölümi mes'uli, mezkur kent sékrétari bilen alaqilishishimizge yol qoymidi.

Muxbir: siz saybagh yéziliq partkomning teshkilat ishliri mes'ulighu deymen?
Xadim: shundaq, néme gep bar?
Muxbir: 13-kentning sékrétari bilen körüshmekchi idim؛ u kishining téléfonini dep bérelemsiz?
Xadim: yaq, bolmaydu! bolmaydu!
Muxbir: némanche achchiqlinisiz? bir dölet xizmetchisi dégenmu mushundaq mu'amile qilamdu?
Xadim: ....

Xadim téléfonini qoyuwétidu we tekrar almaydu.

Biz saybagh yézisigha qoshna bolghan bulaqsu yéziliq saqchixanigha téléfon qilduq. Saqchixanida nöwette turuwatqan xadim, saybaghda yüz bergen weqe heqqide bulaqsu yéziliq partkomda we saqchixanida échilghan yighinlarda anglighanlirigha asasen so'allirimizgha jawab berdi.

Muxbir: saybaghdiki weqe heqqide siler némilerni anglidinglar, silerge qandaq uqturuldi?
Xadim: bir qisim saqchilarni ichkiri ölkilerge qarap mangdi dep anglidim, gumandarlarning bezi shaykiliri shu tereplerdimu bar yaki shu tereplerge qachqan oxshaydu.
Muxbir: weqede ölgen ayallarning sanini qanche dep uqturdi.
Xadim : alte neper.
Muxbir: isimlirini néme dep uqturdi?
Xadim: isimlirini élan qilghan, hazir ésimde yoq.
Muxbir: saqchilar bilen qarshilashquchilarning qatarida ayallarmu barmiken yaki....
Xadim: ayallarmu barken. Ular “Qachidighininglar qéchinglar, jéninglarni qutquzunglar, biz jengni bashliduq” dep warqiraptu.
Muxbir: ular bu gépini kimge qaritip deydiken, qarshi teripidiki Uyghur saqchilarghimu yaki etrapidiki uruq-tughqanlirighimu?
Xadim: weqeni körüp turghan qolum-qoshnilirigha.
Muxbir: undaqta weqe yüz bergen yerde jemet ezaliridin bashqa, qolum qoshnilirimu barmiken?
Xadim: shundaq. Deslepte mey sojang öltürülgendin kéyin, bille barghan yardemchi saqchilar özini daldigha alghan, nahiyedin saqchilar kelgüche ariliqta shu yerge adem yighilip kétidu.
Muxbir: yardemchi saqchilar qachqan gepmu?
Xadim: qolida qoral bolmighachqa hem qarshisidikiler bek köp bolghachqa özlirini daldigha alghan.

Saybagh yéziliq partkomda échilghan yighinda sékrétar weqedin kéyin bezi kochilarda qan izliri bayqalghanliqini, shunga weqege qatnashqanlardin bezilerning qachqanliq éhtimalini bayan qilghan we yighin ehlini özlirining bixeterlikige diqqet qilishqa agahlandurghan. Yene ashkarilan'ghan uchurlardin melum bolushiche, deslepte kelgen 7 neper saqchidin ikki nepiri öltürülüp, nahiye we qoshna saqchixanilardin saqchilar yardemge kelgen'ge qeder az dégende yérim sa'etke qeder waqit ötken bolup, mana mushu boshluqta, jemettiki hayati tehdit astida dep qaralghanlarning uruq-tughqanliri yaki mehelle jama'iti teripidin öchürüwétilgenliki éhtimalgha yéqin körülmekte. Yéqinqi könlerde xewerlerde tarqalghan “Qachqun” namliq tutush buyruqimu bu éhtimalliqtin bésharet bermekte.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.