Taylandtiki tekilimakan a'ilisining adwokatliri yuqiri sotqa erz sunushqa teyyarlanmaqta

Muxbirimiz irade
2015.03.27
tayland-uyghur-musapir.jpg Taylandiki Uyghur musapirlar turuwatqan lagérdin körünüsh. 2014-Yili iyun.
gokbayrak.com


Bankok sotining 17 Uyghurni dawamliq tutup turush qarari kishilik hoquq adwokatlirini epsuslandurdi. Bügün yeni 27 - mart jüme küni taylandtiki jenubiy bankok soti hesen teklimakan a'ilisi bashchiliqidiki 17 Uyghurni türmide dawamliq tutup turidighanliqini élan qildi. Qarar, bu kishilerning bügün derhal azad qilinip, türkiyige salamet yétip bérishini kütüwatqan kishilerni epsuslandurdi. Biraq adwokatlar sotta héch bolmighanda bu kishilerni xitaygha qayturush qarari chiqmighanliqidin xoshal. Ular emdi yuqiri sotqa erz sunushni we bu mesilide tayland hökümitige bolghan bésimni ashurushni pilan qilmaqta.

Hörmetlik radiyo anglighuchilar, ötken seyshenbe küni yeni 24 - mart küni jenubiy bankok sotida bir yildin buyan artuq waqittin béri tutup turuluwatqan hesen teklimakan we xanimi ruqiye teklimakan a'ilisi bashchiliqidiki jem'iy 17 kishi üstidin sot échilghan. Sotta bu Uyghurlarning adwokati bu kishilerning türkiye puqrasi ikenlikini, qolida qanunluq türk pasporti barliqini, shunga bularning derhal azad qilinip, türkiyige kétishige yol qoyulushi kéreklikini otturigha qoyghan. Yighin'gha qatnashqan türkiye elchixanisi bash elchisi we shundaqla kishilik hoquq organlirining wekilliri hemmisi bu kishilerning qolida qanunluq türk pasporti barliqini qayta - qayta eskertip, bularning tayland türmiside bir yildin artuq sewebsiz halda tutup turulushining qanun'gha xilapliqini eskertken idi.

Mana bügün jüme küni bu dawa heqqidiki qarar élan qilindi. Sotchi bügünki qararida tayland hökümitining bu kishilerni türmide dawamliq tutup turidighanliqini jakarlighan.

Türkiye elchixanisi üchün taylandtiki Uyghurlargha terjimanliq qilip turuwatqan abduqadir tümtürk ependining éytishiche, sotchi qararida tayland da'irilirining bu kishilerni tutup turushining qanunluq ikenlikini, buning yolluqluqini eskertken we bu kishilerning kimlikliri üstide yenimu ilgirilep tekshürüsh élip bérilidighanliqini bildürgen.

Biraq, sotchining qararigha sotni közitish üchün kelgen kishilik hoquq organlirining xadimliri qoshulmaydu. Kishilik erkinlik uyushmisi ezasi, kishilik hoquq pa'aliyetchisi dantong brin radiyomizgha bildürgen ipadiside bu dawaning taylandning mesilisi emeslikini, buning bir xelq'araliq mesile ikenlikini eskertti. U sözide tekitlep “Qolida pasporti bar bolghan we héchqandaq jinayiti bolmighan bu kishilerning özi arzu qilghan döletke kétishi taylandning mesilisi emes. Bu bir xelq'araliq mesile. Shunga bu mesilide tayland xelq'ara qanunlar boyiche ish qilishi kérek. Bu kishiler türkiyige kétishke hoquqluq” dédi.

Hesen teklimakan a'ilisining adwokati worasit piriyawibon bügünki qarardin epsuslan'ghan idi. U, bu dawadiki eng muhim nuqta - balilardur, dédi. U mundaq dédi : téxi yéshigha toshmighan ikki balining biri téxi töt ayliq, yene bir on ayliq. Ularning türk pasporti bar. Mana bu ularning birdin - bir barliqi idi. Ularning buningdin bashqa héchnimisi yoq, chünki ular türmide tughuldi. Bu balilarni tutup turush adilliq emes. Men dawamliq bu balilargha adalet bérilishi üchün heriket qilimen. Ulargha adalet kérek.

Jüme küni taylandtiki bu sottin qandaq qararning chiqidighanliqi alahide diqqet bilen közitiliwatatti. Chünki bu 17 kishi üstidin chiqidighan qarar taylandta tutup turuluwatqan bashqa yüzlerche Uyghurningmu teqdirge tesir körsitetti. Yene bir jehettin bu mesile türkiye bilen xitay arisidiki bir diplomatik tirkishishkimu aylinip qalghan idi. Xitay hökümitining bu Uyghurlarni qayturup ekétish üchün qattiq heriket qiliwatqanliqi melum. Xitay elchixanisi seyshenbe künidiki sotqa on'gha yéqin adimini ewetken bolsimu, biraq jüme küni netije élan qilinidighan künidiki sotta ulardin adem kelmigen. Türkiye bash elchisi idem akay ependi we uning hemrahliri bügünmu sot netijisini anglash üchün sotqa özliri biwaste kelgen. Abduqadir ependi bolsa bu nuqtigha diqqet tartip, bu belkim xitay hökümitining bügünki sottin qandaq netije chiqidighanliqini bilidighanliqining bir ishariti bolushi mumkin deydu. U sözide eskertip, eger tayland hökümiti barliq pakitlargha qarimay, xitayning bésimi bilen türk pasportluq kishilerni xitaygha qaytursa buning tayland hökümitining qanuniyliqigha éghir shek keltüridighanliqini eskertti.

Bügünki sotqa qatnashqan xelq hoquqini küchlendürüsh fondining bashliqi chilida tajaronsuk mezkur dawada aldi bilen insanning hörmiti we insanliq ghorurining diqqetke élinishi kéreklikini bildürdi. Shunga u özlirining bu dawani kishilik hoquq komitéti, tashqi ishlar ministirliqi we adalet ministirliqigha kötürüp chiqidighanliqini éytti.

Abduqadir ependining éytishiche, bu sotta gerche ular qoyup bérilmigen bolsimu, emma bu yenila ularning xitaygha qayturup bérilidighanliqini ipade qilmaydiken. U, kéler hepte ichide adwokatlarning yuqiri sotqa erz sunidighanliqini we bu yerdiki kishilik hoquq organliri we kishilik hoquq aktipliri hemmisi birliship hökümetke xet yézishni pilan qiliwatqanliqini bildürdi.

Yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi ilham mehmut ependimu bu ish sewebidin taylandta yétip barghan idi. U radiyomizning taylandtiki muxbirigha sot netijisidin yenila ümidsizlinishke bolmaydighanliqini éytti.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.