Yüjel tanay: “Men uzun yillardin béri Uyghurlar üchün xizmet qiliwatqan insan heqliri pa'aliyetchisimen”

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2017.02.20
yujel-tanay-zhurnalist.jpg Zhurnalist yüjel tanay. 2014-Yili, türkiye.
Social Media

Türkiyege tor kirgen 1993-yillardin bashlap Uyghurlar toghrisida maqale yézip kéliwatqan tetqiqatchi zhurnalist yüjel tanay ependi, kéyinki üch yildin béri, izchil halda Uyghurlar toghrisida her heptide bir parche maqale yéziwatmaqta. U, ziyaritimizni qobul qilip özining bir tetqiqatchi zhurnalist bolupla qalmastin, Uyghurlarning insani heq we hoquqlirini qolgha keltürüshi üchün küresh qiliwatqan insan heqliri pa'aliyetchisi ikenlikini ilgiri sürdi.

Yüjel tanay ependining kéyinki üch yildin béri her qaysi gézit, zhurnallar, tor gézitliride köp sanda maqalisi élan qilin'ghan bolup, kishiler teripidin diqqet bilen oqulmaqta.

Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan yüjel tanay ependi uzun yillardin béri, bolupmu türkiyege tor kelgendin béri Uyghurlar toghrisida maqale yéziwatqanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Men Uyghurlar toghrisida yazghan maqale sani nahayiti köp. Tor türkiyege kirgendin béri bu heqte maqale yéziwatimen. Yeni toluq ottura mekteptin béri bu mesilige köngül bölüp kéliwatimen. U, yillarda merhum eysa yüsüp aliptékinning kitablirini oqudum, hetta sherqiy türkistan toghrisida ötküzülgen namayishlargha ishtirak qildim. Hazirghiche sherqiy türkistan toghrisida yazghan maqalilirimni sanap baqmidim, emma perizimche yüz parche etrapida maqale yazdim.”

Yüjel tanay ependi maqalilirining köpining Uyghurlarning tarixi, medeniyiti we insani heq we hoquqliri toghrisida ikenlikini bayan qilip mundaq dédi: “Men köprek sherqiy türkistanning tarixi, insan heqliri, yene biri, Uyghur medeniyiti toghrisida we siyasiy tutqunlar, mesilen ilham toxti ependi, dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim toghrisida yéziwatimen.”

Yüjel tanay ependi radiyomizgha qilghan sözide, hazirghiche Uyghurlar toghrisida yazghan yüz parche etrapida maqalisi barliqini, bu maqalilerni bir kitabta maqaliler toplimi qilip neshr qildurushni oylawatqanliqini tekitlidi.

Yüjel tanay ijtima'iy taratqularning aktip qollan'ghuchisi bolup, dunyaning herqaysi jayliridiki, bolupmu türkiyediki Uyghurlar ijtima'iy taratqularda uning maqalilirini oqumaqta. 2-Ayning 15-küni türk tilidiki uyghurnet.org Namliq tor bétide “Uyghurlarning wapakar we pidakar dosti zhurnalist yazghuchi yüjel tanay ependini oylighinimda” mawzuluq maqale élan qilindi. Uyghur yazghuchi memet'imin hezret yazghan mezkur maqalide uning kéyinki yillarda yazghanliri toghrisida toxtilip mundaq dep yazidu: “Men bir sherqiy türkistanliq ziyaliy bolush süpitim bilen ulugh wetinim, eziz xelqimning échinishliq turmushini türkiyening kün tertipige élip kélish üchün izchil halda maqale yéziwatimen. Türkiyede sherqiy türkistan we Uyghurlar toghrisida yézilghan maqalilerni yéqindin teqib qiliwatimen. Hörmetlik yüjel tanay ependining maqalilirini 3 yildin béri izchil halda oquwatimen. U, heptide bir qétim sherqiy türkistan toghrisida maqale yéziwatidu. U, türkiyediki dangliq gézitlerning obzorchisi emes, köprek türkiyediki tor gézitliride yazidu. Uning maqalilirini ijtima'iy taratqulardin oqughanlarning sani künsayin köpeymekte. Türklerge harmay ‏- talmay sherqiy türkistandiki tragédiyeni anglatmaqta.”

Biz yüjel tanay ependining hazirghiche élan qilin'ghan maqalilirining mezmuni, maqalilerge kéliwatqan inkaslar we yüjel tanay ependining Uyghur dewasigha qoshqan töhpisi toghrisida köz qarishini igilesh üchün uning maqalilirini dawamliq oqup kéliwatqan we tor gézitide élan qilip kéliwatqan hamit göktürk ependi bilen söhbet élip barduq.

Hamit göktürk ependi yüjel tanay ependining uzun zamandin béri izchil halda Uyghurlar toghrisida maqale yéziwatqanliqini, uning maqalisini oqup ijtima'iy taratqularda tarqitidighan kishilerning saniningmu köpiyiwatqanliqini bayan qildi.

Dunya Uyghur qurultiyi mu'awin re'isi séyit tümtürk ependi yüjel tanay ependining sherqiy türkistan dewasining türkiyede tonulushi üchün zor töhpe qoshuwatqanliqini, dunya Uyghur qurultiyi namidin özige rehmet éytidighanliqini bayan qildi.

Yüjel tanay ependi 1968-yili 9-ayning 24-küni türkiyening shimaligha jaylashqan rize wilayetining pazarjiq nahiyiside dunyagha kelgen. U, in'glizche, némische we özbékche bilidiken. Uning, musteqil zhurnalist bolush süpiti bilen “Önje weten géziti”, “Yéngi chaghri géziti” we “Ülküjü tawir”, “Uyghurnét”, “Radikal” qatarliq tor gézitliride obzorliri élan qilinmaqta. U, aktip ijtima'iy taratqu qollan'ghuchisi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.