Merhum yazghuchi muhemmet baghrashning 6 tomluq eserler toplimi neshr qilindi

Muxbirimiz qutlan
2016.04.14
Baghrash-resim-kitab-muqawe.jpg Merhum yazghuchi muhemmet baghrashning yéqinda ürümchide neshr qilin'ghan 6 tomluq toluq eserlirining muqawisi.
RFA/Qutlan

Yazghuchi muhemmet baghrashning alemdin ketkinige 3 yil bolay dédi, emma u qaldurup ketken izdinish rohigha bay bir yürüsh edebiy eserler hélihem Uyghur oqurmenlerning söyüp oqushigha sazawer bolmaqta.

Muhemmet baghrash 1952-yili Uyghur élining baghrash nahiyeside tughulghan. U 1980-yili élan qilghan “Sebdash” namliq tunji hékayisi bilen tonulghan. Uning 80-yillarning aldinqi yérimida élan qilghan “Sebdash”, “Sawap” qatarliq deslepki hékayiliri oqurmenler arisida xéli zor tesirlerni qozghighan. Bu hékayiler öz dewride orta mekteplerning til-edebiyat dersliklirige kirgüzülgen.

Muhemmet baghrash 1986-yili “Tengritagh” zhurnilining sinaq sanida “Men ölgen ademning qarichuqida qétip qalghan süret” namliq powéstini élan qilghan. Bu eserning élan qilinishi Uyghur yéngi prozichiliqida ijadiyet jehettiki zor tartishmilargha seweb bolghan. 1980-Yillarning ikkinchi yérimidin 1990-yillarning aldinqi yérimighiche bolghan jeryanda u “Aqsaq bugha”, “Töt qulaq”, “Ap'aq échilghan söget güli”, “Jezire”, “Yürektagh” qatarliq hékaye, powéstlirini oqurmenler diqqitige sun'ghan.

Yazghuchi muhemmet baghrash 2013-yili 12-ayning 4-küni ürümchide késellik sewebi bilen 61 yéshida wapat bolghan.

Yéqinda merhum yazghuchi muhemmet baghrashning pütkül eserliri “Yawa etirgül”, “Aqsaq bugha”, “Ademler”, “Tötqulaq”, “Ah shopur, ah qizchaq”, “Tügimes chüshler” qatarliq namlarda 6 tom qilinip neshr qilin'ghan.

Biz bu munasiwet bilen muhajirettiki bir qisim yazarlar we edebiyatshunaslar bilen mexsus söhbet ötküzüp, yazghuchi muhemmet baghrashning eserliri heqqide muhakime élip barduq.

Kanadada yashawatqan sha'ir we siyasiy pa'aliyetchi exmetjan osman muhemmet baghrashning ijadiyiti heqqide toxtilip, uning 1980-yillardin kéyinki Uyghur edebiyatida közge körün'gen sanaqliq yazghuchilarning biri ikenlikini, uning waqitsiz wapatining Uyghur edebiyatidiki bir zor yoqitish ikenlikini ilgiri süridu.

Shiwétsiyede yashawatqan Uyghur ziyaliyliridin edebiyatshunas abdushükür muhemmet 1980- we 1990-yillarda Uyghur prozichiliqida chaqnighan merhum yazghuchi baghrashning bügünki künde toluq eserlirining neshr qilinishini muhim ehmiyetke ige dep qaraydu.

Sha'ir exmetjan osman muhemmet baghrashning 1980-yili élan qilin'ghan tunji hékayisi “Sebdash” tin tartip, 80-yillarning otturilirida Uyghur edebiyatidiki köpligen tartishmilargha seweb bolghan “Men ölgen ademning qarichuqida qétip qalghan süret” namliq powéstigha qeder yéngiliq yaritish rohining güpüldep purap turghanliqini tekitleydu.

U yazghuchi muhemmet baghrashning eserliri üstide toxtalghinida, uning Uyghur prozichiliqidiki yekke qatlamliq muhitni köp qatlamliq muhitqa yüzlendürgenlikini, bolupmu pérsonazhlarning rohiy dunyasini échip bérishte burulush yasighanliqini alahide tilgha alidu.

Abdushükür ependi 1980-yillarning Uyghur edebiyatidiki dewr bölgüch bir mezgil bolghanliqini, muhemmet baghrashning del mushu dewr edebiyatidiki awan'gart yazghuchilarning biri süpitide otturigha chiqqanliqini qeyt qilidu. Sha'ir exmetjan osmanmu 1980-yillarning otturilirida Uyghur shé'iriyitide meydan'gha kelgen “Gungga shé'irlar” éqimi bilen bir waqitta muhemmet baghrash wekillikidiki yash yazghuchilarning proza saheside yéngilash élip barghanliqini ilgiri süridu.

Köpligen edebiyatshunaslar 1980-yillar bilen 1990-yillarning aldinqi yérimini Uyghur edebiyatining “Altun dewri” dep qaraydu. Derweqe, merhum yazghuchi muhemmet baghrashmu del ashu dewrde chaqnighan hem mol-hosul bergen yazghuchilarning biri.

Sha'ir exmetjan osman muhemmet baghrash ijadiyitining 1990-yillarning ikkinchi yérimidin bashlap peskuygha yüzlen'genlikini, buning eyni waqitta Uyghur diyarida körülüwatqan siyasiy atmosféra bilen zich munasiwetlik ikenlikini tekitleydu.

Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.