Алмутада “иҗадкар” журнилиниң йеңи сани йоруқ көрди

Ихтиярий мухбиримиз ойған
2017.10.02
Ijadkar-zhurnilining-3-Sanining-muqavi.jpg “иҗадкар” журнилиниң 3-даниниң муқависи.
RFA/Oyghan

Йеқинда алмута шәһиридә “иҗадкар” намлиқ әдәбий-публистикилиқ вә илмий-аммибап журналниң 3-сани йоруқ көрди.

800 Данә нәшр қилинған мәзкур санниң дәсләпки сәһиписи улуғ уйғур мутәпәккури йүсүп хас һаҗибниң “өз пайдаңни ойлима, хәлқниң пайдисини ойла. Хәлқниң пайдиси ичидә сениңму пайдаң бар” дегән дана сөзлири билән башланған.

Журналда язғучилар, алимлар, журналистлар, мәтбәәчиләр вә сәнәтчиләрниң әсәрлири бесилған болуп, улар бүгүнки қазақистан уйғур мәдәнийитиниң тәрәққият мәнзирисини көрситип беридикән.

Журналниң баш муһәррири, “атамура” нәшрияти уйғур редаксийәсиниң башлиқи малик муһәммәдинофниң билдүрүшичә, мәзкур журнал алмута шәһиридила әмәс, бәлки уйғурлар зич олтурақлашқан башқа наһийәләрдиму тарқитилмақтикән. Журнал уйғур иҗадкарлириниң әсәрлирини тәрғиб қилишни мәқсәт қилидикән.

Малик муһәммәдиноф журналниң һәр бир саниниң мәзмун даирисини кеңәйтишкә вә яхшилашқа алаһидә әһмийәт бериливатқанлиқини билдүрүп, мундақ деди: “журнилимиз нәсрий вә нәзмий әсәрләр билән бир қатарда хәлқ еғиз иҗадийәт нәмунилирини, илмий-тәтқиқат характерлик мақалиләрни шуниңдәк маарип, мәтбуат, сәнәт, тәсвирий сәнәт саһәлириниму давамлиқ йорутушни мәқсәт қилиду. Тоққуз басма тавақтин ибарәт журнилимиз пәсиллик нәшр һесаблиниду. Мәзкур санда турған тохтәмофниң, абдуғопур қутлуқофниң әсәрлири билән биргә яшлар иҗадийитигиму хели кәң орун берилди. Униңда турсун қаһарийниң, руслан арзийефниң, рәхмәтҗан ғоҗамбәрдийефниң, шөһрәт мәсимофниң, гүлбаһар насированиң мақалилири орун алди”.

Малик муһәммәдиноф мәзкур санда узун вақит мабәйнидә “коммунизм туғи”, йәни “уйғур авази” гезитиниң баш муһәррири болуп ишлигән, қазақистан журналистлар иттипақиниң әзаси йолдаш әзимәтофниң 70 яшлиқ тәвәллутиға беғишланған мақалиниң вә униң нәсрий әсәрлириниң орун алғанлиқини, қериндаш қазақ хәлқи вәкиллиридин қазақистан язғучилар иттипақи башқармисиниң рәиси, дөләт вә җәмийәт әрбаби нурлан оразалин һәққидә мақалә һәм униң нәзмий әсәрлири берилгәнликини илгири сүрди.

У мундақ деди: “бу күнләрдә җумһурийитимиздә уйғур тилида хели қәрәллик нәшрләр бесиливатиду: ‛ғунчә‚, ‛интизар‚, ‛ахбарат‚ журналлири шулар җүмлисидиндур. юқирида зикир қилинған қәрәллик нәшрләрниң тәсисчилири асасән шу журналларниң мәсул хадимлири. Бизниң журнилимизму бу җәһәттин мустәсна әмәс. Әлвәттә, карван маңғансери улғийиду. Журнилимизму әмдила өрә болуватқан бир сәбий. Униң нәшрдин нәшргә мукәммәллишип, оқурмән қәлбидин мунасип орун алидиғанлиқиға ишинимән. Чүнки журнилимизниң такамуллишишиға униң һәййәт әзалири салмақлиқ төһпә қошуватиду. Кәлгүсидиму журнилимиз сәһипилиридә иҗадкарлиримизниң әсәрлири билән илмий әмгәклири, сәнәткарлар вә рәссамлиримизниң паалийәтлири тәдриҗий рәвиштә йорутулидиған болиду. Биз мушундақ йөнилиштә иш елип кетиватимиз”.

Радийомиз зияритини қобул қилған абай намидики қазақ миллий педагогика университетиниң дотсенти, шаирә гүлнарә авутова “иҗадкар” журнилиниң биринчи нөвәттә уйғур әдәбияти һәм униң вәкиллири иҗадийитини тәрғиб қилишқа қаритилғанлиқини илгири сүрүп, мундақ деди: “әлвәттә, мән өзүм әдәбиятчи болғанлиқтин мени журналниң әдәбий қисми көпрәк қизиқтуриду. Өтмүшни әсләп өтидиған болсақ, илгири, йәни өткән әсирниң 80-йиллириниң ахирлиридин тартип биздә нәшр қилинишқа башлиған ‛пәрваз‚, ‛арзу‚ журналлири, кейинчирәк бир аз вақитла йоруқ көргән ‛дидар‚ журнили биваситә мана шу әдәбиятимизниң алтун хәзиниси - хәлқ еғиз иҗадийити, көп әсирлик классик уйғур әдәбияти вә заманиви әдәбиятимизниң мунәввәр әсәрлирини тонуштурушни мәқсәт қилған иди. Әпсуски, бу нәшрләр хираҗәт қислиқи сәвәбидин өз ишини тохтатти. Һазир биздә икки йилдин буян ‛уйғур-пен‚ журнилиму нәшр қилинип келиватиду. Бу журналму әдәбиятимиз дурданилирини тәрғиб қилишқа беғишланған. Әмди ‛иҗадкар‚ журнилиға келидиған болсақ, униң бу қетим үчинчи сани чиқиватқан болсиму, техи уни аяққа түгәл туруп кәтти дәп ейтиш әтигән болса керәк. Шундақтиму униң басқан дәсләпки қәдими яман әмәс”.

Г. Авутова журналниң бу саниниң өзгичиликлири һәққидә мундақ деди: “журналниң бу саниниң мени хушал қилған йери, биринчидин, яш иҗадкарларға хели орун аҗритилипту. Әдәбиятимизниң келәчики шулар әмәсму. Атап ейтқанда, шаирәм баратова, мәвлутҗан тохтахуноф, тәқдир октябироф вә сабирәм әнвәрофаларниң шеирлири һәқиқәтәнму көңүлләргә арам беғишлайду. Иккинчидин, әдәбиятимизниң бүгүнки тәрәққиятини көрситидиған амилларниң бири романчилиқ иҗадийити. Бу саһәдә иҗад қиливатқан язғучиларниму бармақ билән санашқа болатти. Журналниң бу санида язғучилардин авут мәсимофниң “қутраш” романи, шавкәт нәзәрофниң “қарғиш тәккән тәқдир” романлиридин үзүндиләр берилипту. Растини ейтсам, бу уларниң тунҗи романлири. Демәк әдәбиятимизда романчилиқ саһәси қайтидин җанлиниветипту. Бу бизни әлвәттә хушал қилиду. Йәнә бир ейтип кетидиған нәрсә, әдәбиятимизниң асасий хәзиниси тарихий вәтинимиздә екәнлики һәммимизгә мәлум. Журналниң бу санида тонулған язғучи ясинҗан садиқниң “аһ, қизлар” һекайиси берилгән шундақла тилшунас руслан арзийефниң атақлиқ язғучи абдуреһим өткүрниң иҗадийитигә беғишланған мақалиси орун алған”.

Г. Авутова журналда келәчәктә уйғурларниң тарихий вәтинидә, болупму йеңидин тонулуп келиватқан әдибләрниң иҗадийитини көпрәк беришни тәклип қилип, қазақистанлиқ оқурмәнләрниң уйғур елидики чоң әдәбият тоғрилиқ көпрәк билгүси келидиғанлиқини оттуриға қойди. У сөзиниң ахирида журналға чоң мувәппәқийәтләр тиләп, униң уйғурларниң миллий қәдрийәтлирини, мәниви байлиқини тәрғиб қилишта йәниму көп издинидиғанлиқиға ишәнч билдүрди.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.