Ehmet dawut'oghlu bash ministir bolsa, türkiyening Uyghur siyasiti qandaq bolar?

Muxbirimiz erkin tarim
2014.08.22
ehmet-dawutoghlu-urumchide.jpg Ehmet dawutoghlu ürümchide Uyghurlar bilen bille
Photo: RFA


8 - Ayning 10 - küni türkiye bash ministiri rejep tayyip erdoghan xelq teripidin türkiye jumhuriyitining 11 - dölet re'isi bolup saylan'ghandin kéyin, uning ornigha kimning bash ministir bolidighanliqi türkiyening kün tertipidiki birinchi mesile idi. 8 - Ayning 21 - küni adalet we tereqqiyat partiyesi merkizi ijra'iye komitétining yighini axirilashqandin kéyin, bash ministir rejep tayyip erdoghan, tashqi ishlar ministiri ehmet dawut'oghluning yéngi bash ministir namzati, adalet we tereqqiyat partiyesining re'is namzati ikenlikini jakarlidi.

Ehmet dawutoghlu bash ministir bolsa, türkiyening Uyghur siyasiti qandaq bolar? doktor erkin ekrem we d u q mu'awin re'isi séyit tümtürk ependilerning bu heqtiki qarashlirini anglaysiler.

Ehmet dawut'oghlu üniwérsitétta oqutquchiliq qiliwatqanda, türkiye bash ministiri rejep tayyip erdoghanning tashqi siyaset meslihetchisi bolup teyinlen'gen idi. Uzun ötmeyla 2009 - yili türkiye jumhuriyitining tashqi ishlar ministiri boldi. Exmet dawut'oghlu tashqi ishlar ministiri bolup uzun ötmey 5 - iyul ürümchi weqesi meydan'gha keldi, ottura sherq ereb döletliride ereb bahari inqilabi meydan'gha keldi, süriyede ichki urush chiqti. Türkiyening, tarixiy we jughrapiyiwiy alahidiliki tüpeylidin bu weqelerge qarita qarap turushi mumkin emes idi. Ehmet dawut'oghlu tashqi ishlar ministiri mezgilide 2010 - yili 10 - ayning axirida enqeredin udul qeshqerge bérip, qeshqerni ziyaret qildi, kéyin ürümchide bir qatar uchrishishlarni élip barghandin kéyin, resmiy ziyaret üchün béyjinggha barghan idi. U, ürümchi weqesidin kéyin d u q mu'awin re'isi séyit tümtürk ependini qobul qilip weqe toghrisida melumat alghan idi. U, tashqi ishlar ministiri bolup uzun ötmey, öktichi partiyeler uni sherqiy türkistan mesilisini bilmeydu dep eyibligende, ehmet dawut'oghlu kichik waqtida sherqiy türkistanliqlarning merhum lidiri eysa yüsüp alptékinning öyige kelgenlikini, dadisi bilen sherqiy türkistan toghrisida söhbet élip barghanda anglighanliqini, sherqiy türkistan mesilisini yaxshi bilidighanliqini bayan qilghan idi.

Ehmet dawutoghlu qeshqerde
Ehmet dawutoghlu qeshqerde

Türkiyening yéngi bash ministiri ehmet dawutoghlu tashqi ishlar ministiri süpiti bilen 2012 - yili 4 - ayning bashlirida türkiye bash ministiri rejep tayyip erdoghan bilen bille ürümchige ikkinchi qétimliq ziyaritini élip bardi. Bu ziyariti jeryanida birinchi qétim barghanda tonushqan bir Uyghur bilen noghay meschiti aldida quchaqliship körüshken resimi ürümchi ziyaritining simwoligha aylandi. Ikki kündin béri, türk téléwiziyeliride ehmet dawut'oghlining tashqi ishlar ministiri mezgilide diktator hökümetlerni emes, ézilgen xelqni yaqlaydighan bir tashqi siyaset élip barghanliqini dep, pelestin ziyaritide bir ereb bilen bille, ürümchi ziyaritide bir Uyghur bilen bille quchaqliship yighlap körüshken resimliri körsitilmekte.

Undaqta, ehmet dawut'oghlu tashqi ishlar ministiri wezipisini ötigende Uyghurlar üchün némilerni qildi? türkiyening bash ministiri bolghandin kéyin némilerni qilip bérer? aldimizdiki yillarda türkiye, xitay munasiwitide Uyghur mesilisi qandaq bir orun'gha ige bolar?

Bu mesililerge qiziqsingiz, yoqiridiki ulinishtin doktor erkin ekrem we d u q mu'awin re'isi séyit tümtürk ependilerning bu heqtiki qarashlirini anglang.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.