Yaponiye zhurnili maqalisi: “Sahibjamal xitay jasusining herbiy uniwérsitétidiki heriketliri”

Ixtiyariy muxbirimiz haji qutluq qadiri
2014.09.02
sahipjamal-xitay-jasusi.JPG Bu süret, “Sap10” zhurnilining 9-sanida “Sahibjamal xitay jasusining herbiy uniwérsitétidiki heriketliri” namliq tekshürüsh doklatidin süretke élin'ghan.
RFA/Qutluq

Yaponiyede chiqidighan “Sap10” zhurnilining 9-sanida “Sahibjamal xitay jasusining herbiy uniwérsitétidiki heriketliri” namliq tekshürüsh doklati élan qilin'ghan. Mezkur doklatta yaponiye qoghdinish armiyisining uniwérsitétidiki esli xitayda tughulghan, kéyin ata-anisi bilen yaponiyege kélip yerliship qalghan, yaponiye wetendashliqidiki bir xitay qizining jasusluq heriketliri bayan qilin'ghan.

Tekshürüsh doklatida xitayning kölenggisi yaponiye herbiy uniwérsitétida we shundaqla armiye ichide mewjut bolghanliqi sewebidin köpligen mexpiyetliki yuqiri dep qaralghan ichki matériyallarning xitay jasusliri teripidin oghrilinip kétiliwatqanliqi bayan qilin'ghan.

Doklatta bu yil 5-ayning 12-küni yaponiye yuqiri palatasida chaqirilghan bir qétimliq mejliste, palata ezasi wada dölet mudapi'e ministirigha so'al qoyup: “Anglishimche, yaponiye herbiy uniwérsitétida bir qiz oqughuchi mektep sirtidiki turalghuda turidiken. Qizning hujrisida köpligen kishiler kütülidiken shundaqla bu qiz da'im xitaygha bérip-kélip turidiken. Qiz eslide xitayning jilin ölkiside tughulghan, 17 yil ilgiri a'ile boyiche yaponiye puqraliqigha ötken. Atisining osakada shirkiti bar bolup, shirket xitaydin kiyim-kéchek kirgüzidiken. Qizning ata-anisimu da'im xitaygha baridiken. Qizning akisi yaponiye herbiy uniwérsitétini püttürüp hazir armiyide wezipe öteydiken. Dölet mudapi'e ministirliqining bu ishlardin xewiri barmu-yoq?”dégen.

Yuqiri palata ezasi wadaning sözige jawab bergen dölet mudapi'e ministiri:“Herbiy uniwérsitétning oqughuchiliri xitaygha barmaqchi bolsa aldi bilen iltimas sunidu. Iltimasi testiqlan'ghandin kéyin andin baralaydu” dégen bolsimu, emma sahibjamal xitay jasusi oqughuchi qizning yuqiriqi heriketliridin dölet mudapi'e ministirliqining xewersizlikini bildürgen.

Sahibjamal xitay jasusi oqughuchi qizning heriketliridin saqchi da'irilirining xewiri bar bolup, saqchilar bu mesilisini tekshürgende herbiy uniwérsitéti bu heqtiki köpligen mesililerni yoshurghan.

Tekshürgüchiler yaponiye herbiy uniwérsitétining ishxana xadimi bilen söhbetleshkende, u, bu heqte toxtilip: “Oqughuchilar chet'elge barsa awwal resmiyet öteydu, dégen gep peqetla éghizda déyiliwatqan söz, emeliyette bolsa bundaq tekshürüsh yoq” dep jawab bergen.

Doklatta déyilishiche, sahibjamal xitay jasusining mesilisi yalghuz chet'elge chiqqanliqi mesilisila emes, u qizning mektep sirtidiki öyide yaponiye herbiy uniwérsitétining oqutquchi-oqughuchiliri da'im köngül échip turghan bolup, öyning ichide némilerning yüz bergenlikini héchkim bilmeydiken.

Mezkur doklatta éytilishiche, bu sahibjamal xitay jasusining hazirghiche qanchilik mexpiyetliklerni xitaygha bergenliki namelum iken.

Yaponiye terepning tehliliche, xitay dölitining yaponiyege qaratqan herbiy jasusluq herikitidiki asasliq nishani herbiy uniwérsitét bolup, mektep tüzümining taza ching bolmasliqidin ibaret bu boshluqtin paydilan'ghan xitay jasusliri bu mekteptin herbiy mexpiyetliklerni oghrilashni bir qeder qulay dep qaraydiken.

Doklatta: “Yaponiye dölet mudapi'e ministirliqida mesile köp. 2007-Yili urush paraxotlirigha a'it bezi mexpiy uchurlar xitaylar teripidin oghrilan'ghan. Sewebi bezi mexpiy dep qaralghan matériyallarni mes'ul xadimlar öyige élip ketken. Eger xitay terep urush paraxotlirining mexpiyetlikini biliwalsa, peqetla bir dane uzun musapilik su asti bashqurulidighan bomba bilenla urush paraxotini nishan'gha élip chokturüwétidu” déyilgen.

Mexpiyetliklerning oghrilinip kétish sewebi heqqide doklatta bezi bir misallar bérilgen bolup, uningda yaponiye déngiz armiyiside wezipe ötewatqan ayali xitay tewelikidiki bir xadim mexpiy matériyallarni öyige élip ketken we kéyin shangxeyge sayahetke barghan. Saqchilar uning öyini tekshürgende barliq herbiy mexpiy matériyallarning uning a'iliwi kompyutérigha qachilan'ghanliqini sezgen. Esli uning ayali 2005-yili xitaydin yaponiyege kélip uning bilen yokoxamadiki bir kechlik bezmixanida tonushup, kéyin ikkisi toy qilghan. Saqchi terep uning ayalini yoldishi arqiliq herbiy axbarat oghrilap xitaygha yollap turghan dep perez qilghan.

Doklatta körsitilishiche, yaponiye armiyesidiki bu xil ehwallarning köplükidin amérika herbiy terep yaponiyege bek ishinip ketmeydighan bolghan.

Tekshürüsh doklatida déyilishiche, yaponiye armiyisi ichide chet'ellikler bilen nikahlinish nisbiti yuqiri örligen bolup, buning ichide xitay bilen toy qilghanlar köp iken. Hetta yaponiye p k-3 urush paraxotining wezipidiki bir xadiminingmu ayali xitay iken.

Doklatta:“Yaponiye herbiy uniwérsitétigha qobul qilin'ghan oqughuchilarning kimlik salahiyiti tekshürülgende peqetla ularning a'ilisidin kompartiyige eza bolghan- bolmighanliqila tekshürülidu. Amérikida bolsa f b i teripidin qattiq tekshürüsh élip bérilidu” déyilgen.

Xitay jasuslirining yaponiyedin axbarat oghrilash mesilisi heqqide toxtalghan, ziyaritimizni qobul qilghan musteqil tetqiqatchi yüki xanim bu mesile heqqide toxtilip mundaq dédi:

-Ilgiri yaponiyede chet'el jasuslirigha zerbe bérish qanuni resmiy belgilenmigenliktin, köpligen döletler buningdin paydilinip yaponiye ichide jasusluq heriketliride bolghan idi. Yaponiyede yéqinda “Dölet mexpiyetlikini qoghdash qanuni” ni resmiy testiqlap uni ijra qilishni yolgha qoyidu. Bu qanun ijra qilin'ghandila andin xitay jasuslirini we xitaygha axbarat bergenlerni jazalighili bolidu, dep qaraymen.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.