Uyghurlar diyaridiki “Dahi” lar kölenggisi we milletlerning “Ittipaqliqi” (1)
2017.04.11
Uyghurlar diyarida yillardin buyan yolgha qoyuluwatqan “Milletler ittipaqliqi” teshwiqat pa'aliyiti 2017-yili yéngiche tüs élip, béyjingdiki “Aliy rehberlik qatlimi” ni bu xil siyasiy pa'aliyetler bilen birleshtürüshke yüzliniwatqanliqi melum bolmaqta. Shuning bilen birge Uyghurlarning shi jinping bashliq xitay rehberlikini chongqur himaye qilidighanliqi, xitaylar bilen bolghan ittipaqliqni alahide qedirleydighanliqigha a'it teshwiqatlarmu köpeymekte. Da'irilerning bu xil teshwiqatliri közetküchilerning diqqitini qozghimaqta.
Bu yil mart éyida xitaydiki herqaysi taratqularda keng tarqitilghan mundaq bir menzire bar: bu yil martta échilghan “Ikki yighin” mezgilide xitay re'isi shi jinping atalmish “Shinjang wekiller ömiki” ezaliri bilen uchrashqanda Uyghur wekillerdin bireylen uninggha bir resim körsitidu. Resimde déhqan ülge “Qurban tulum” ning xitayning sabiq re'isi maw zédong bilen qol élishqan haliti teswirlen'gen. Shi jinping bolsa mushu wekil arqiliq qurban tulumgha qizghin salam yollaydu. Shuning bilen birge söhbet jeryanida shi jinping Uyghurlardiki “Ish ömlükte küch birlikte” dégen temsil arqiliq xitaydiki herqaysi milletler otturisida ittipaq we inaq bolghan ijtima'iy muhit yaritish lazimliqini tekitleydu hemde bu xildiki milliy siyasetni qet'iy dawam étishni algha süridu.
Mundaqche éytqanda shu qétimqi uchrishishni xitay rehbiri shi jinping bilen Uyghur déhqan qurban tulum otturisidiki munasiwetning ikkinchi qétim axbaratta “Chong xetlik xewer” ge aylinishi déyish mumkin. Bu heqtiki tunji qétimliq weqe bu yil chaghan bayrimi harpisida qurban tulumning chong qizi toxtixan yazghan xetke jinpingning jawab xet yazghanliqi bolup, shu waqitta pütün Uyghurlar diyarida, bolupmu milyonlighan Uyghur déhqanlar arisida mezkur “Jawab mektup” ning rohini öginish dolquni qozghalghan idi.
Xitay hökümiti kontrolluqidiki axbarat wasitilirining xewerliridin melum bolushiche shuningdin kéyin Uyghurlar diyarida yene bir qétim ewj élishqa yüzlen'gen “Milletler ittipaqliqi” shamili qurban tulum, maw zédong we shi jinping obrazliri bir gewdileshken yéngiche qiyapette otturigha chiqishqa yüzlen'gen. Shuning bilen birge buninggha shi jinpingning “Milletler ittipaqliqini köz qarichuqidek asrap, anarning danisidek zich uyushush” dégen sözi herqachan jor bolup kelgen. Bolupmu “Shinjang iqtisad géziti” ning 20-marttiki sanida élan qilin'ghan “Milletler ittipaqliqi gülliri ebediy échilghay!” serlewhilik maqalisi bu pa'aliyetning bundin kéyin téximu yuqiri pellige chiqidighanliqidin bésharet bergen.
Biz xitay da'iriliri yolgha qoyghili yérim esirdin ashqan bu xildiki teshwiqat xizmitining hazirqi konkrét ehwalini tekshürüp béqish meqsitide köp tirishchanliq körsitish arqiliq kucha nahiyisidiki “Milletler ittipaqliqi” ülgisi dep nam alghan namrat déhqan memet qasim bowayni téléfonda ziyaret qilishqa muweppeq bolduq.
Memet qasim Uyghurlar diyaridiki yerlik axbarat wasitiliride köp qétim xewer qilin'ghan bolup, uning kucha yéziliridiki Uyghur déhqanlar bilen xitay köchmenliri otturisida “Ittipaqliq” berpa qilishta awan'gartliq rolini oynawatqanliqi, emma özining hélimu “Töwen kapalet” puli arqiliq yashawatqanliqini öz éghzi bilen bayan qilghan idi. Ziyaritimiz jeryanida memet qasim boway hazir öz kentidiki yashlargha shu kentte olturushluq xitaylar bilen inaq ötüsh heqqide terbiye bériwatqanliqi, xitay dukandarlardin nésige mal élip pulini bermigenlerni tézdin towa qilishqa ündewatqanliqi melum boldi.
Uyghurlar diyarida ilgiriki waqitlarda asasliqi chong sheherlerde yolgha qoyulup kéliwatqan “Milletler ittipaqliqi” teshwiqati hazir yézilargha qeder kéngeytilgen bolup, buning Uyghurlar rayonidiki tolimu “Alahide” yerlik tedbirlerning biri boluwatqanliqi izchil közetküchilerning diqqitini qozghap kelmekte.