Қирғизистандин қайтқан уйғур содигәрләр улуғчатта тутуп турулмақтикән

Ихтиярий мухбиримиз оғузхан
2017.10.24
xitay-saqchi-charlash-tekshurush.jpg Хитай сақчилириниң һейтгаһ мәсчитиниң әтрапидики кечилик базарни чарлап йүргән көрүнүши. 2017-Йили 25-июн, қәшқәр.
AFP

Бу йил киргәндин буян хитай даирилириниң уйғур елида елип барған кәң көләмлик тутқун қилиш һәрикити давамда бир қисим уйғур тиҗарәтчиләр миң бир мушәққәтләр билән чәтәлләргә чиқип кетишкә мәҗбур болған. Йеқинда қачақ йоллар арқилиқ хитай чеграсидин айрилип, голландийәгә йетип кәлгән җүрәт әнә шуларниң бири. У йеқинда радиомиз зияритини қобул қилип, нөвәттә юрти атуштики уйғур тиҗарәтчилири дуч келиватқан дәриҗидин ташқири еғир вәзийәтни аңлатти.

Униң билдүрүшичә, оттура асия дөләтлиридә, җүмлидин қирғизистанда узундин буян тиҗарәт қиливатқан уйғурлар бу йил киргәндин буянқи қаттиқ бесим түпәйлидин юртиға қайтип келишкә мәҗбур болған. Уларниң көп қисми бу йилниң башлиридин башлап юртидики сақчиханилардин чақиртилған яки юртидики уруқ-туғқанлири “тәрбийәләш мәркизи” гә елип кетилгәчкә қайтип келиш мәҗбурийитидә қалған. Бәзилири паспортиниң вақти тошуп, узартишни илтимас қилғанда қирғизистандики хитай консулханиси тәрипидин рәт қилинип, юртиға дәрһал қайтишқа буйрулған.

Җүрәт әпәнди, қирғизистандин юрти атушқа қайтиш мәҗбурийитидә қалған уйғур содигәрләрниң улуғчат чеграсидин киришигә хитай аманлиқ хадимлири тәрипидин улуғчаттики түрмигә йолланғанлиқини баян қилди. Униң билдүрүшичә, улуғчат чегра еғизиға анчә йирақ болмиған җайда мәхус бир түрмә һазирланған болуп, униң икки қәвити йәр үстидә, қалған 4 қәвити йәр астида икән.

Чеградин киргән уйғур тиҗарәтчиләр алди билән удул бу түрмигә йоллинип, сорақ қилинғандин кейин айрим-айрим гуруппиларға айрилидикән. Уларниң бир қисми “йепиқ тәрбийә” гә, йәнә бир қисми түрмигә әвәтилидикән.

Йеқинда америкаға келип олтурақлашқан арман әпәндиму зияритимизни қобул қилип, нөвәттә уйғур дияриниң гоя “үсти өчуқ түрмә”гә айланғанлиқини, бир адәттики уйғурниң әтигәндә өйидин чиқип кәчқурун өйигә қайтип кәлгүчә нәччә орундики тәкшүрүш вә тәқипләрдин өтидиғанлиқини баян қилди.

Униң билдүрүшичә, җәнубтики вилайәт вә наһийәләрдә вәзийәт техиму еғирлашқан болуп, йәрлик аһалиләрниң аш-тамақ үчүн өйлиридә ишлитидиған пичақ-кәскүлири 12 сантиметирдин қисқа болуши вә уни сақчиға тизимға алдуруши керәк икән. Сақчилар шәхсләрниң өйигә бастуруп киргәндә, һәтта 5 җан бар өйдә 6 қачиға тамақ усулған болса дәрһал уларниң гуманини қозғайдикән.

Тәпсилатини аваз улиништин аңлиғайсиз.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.