Shi jinpingning jawab mektupi milyonlighan Uyghur déhqanlirini parakende qilmaqta

Muxbirimiz eziz
2017.01.18
shi-jinping-qurban-tulum-qizi-xet.jpg Qurban tulumning qizi toxtixan qurban xitay re'isi shi jinping yazghan jawab xetni oqumaqta. 2017-Yili 13-yanwar, kériye.
ts.cn

Ötken bir heptidin buyan xitay taratquliri bes-beste xitay re'isi shi jinpingning qurban tulumning qizi yazghan xetke jawab yazghanliqi heqqide uchur bériwatqan bolup, buni Uyghur millitige qilin'ghan “Ghayet zor ghemxorluq” dep teswirlewatqanliqi melum. Emma Uyghurlar diyaridiki déhqanlar bolsa bu xet tüpeylidin siyasiy öginish pa'aliyetlirining biraqla köpeygenlikini inkas qilmaqta. Uyghur siyasiy pa'aliyetchiliri bolsa bu qilmishni “Xitayning ménge yuyush herikiti” ning bir türi, dep tenqidlidi.

Xitaydiki shinxu'a agéntliqi, “Tengritagh tori” qatarliq hökümet bashquruwatqan axbarat wasitiliri 13-yanwar küni xitay re'isi shi jinpingning qurban tulumning chong qizi toxtixan qurban yazghan xetke jawab qayturghanliqini keng miqyasta xewer qilishqa bashlidi. Bu hal Uyghurlar diyaridiki “Tengritagh tori” da tepsiliy xewer qilinip “Semimiy ghemxorluq, ghayet zor righbet” serlewhiside mexsus tor béti échildi. Buninggha ulishipla Uyghurlar diyaridiki birinchi nomurluq hoquqdar shexs chén chu'en'goning biwasite buyruqi bilen uning mu'awini li péngshin kériye nahiyisige bérip xitay re'isi shi jinpingning jawab xétini tapshurup bérish murasimi ötküzgen. Shuning bilen birge, chén chu'en'goning biwasite bashlamchiliqida pütkül Uyghurlar diyarida “Shi jinpingning jawab mektupining rohini öginish we emeliyleshtürüsh” dolquni qozghalghan. Buning bilen keng déhqanlar, shundaqla idare we organ xizmetchilirimu bu dolqun'gha egishishke bashlighan.

Melum bolushiche, 1950-yilliri xotenning kériye nahiyisidiki kembeghel Uyghur déhqan qurban tulum “Béyjinggha bérip xitay re'isi maw zédung bilen körüshmekchi bolghanliqi hemde Uyghurlarning “Yéngi jem'iyet” ke muyesser bolghanliqigha bolghan minnetdarliqini yetküzmekchi bolghanliqi” bilen xitayda zamanimizgha qeder teshwiq qilinip kelgen “Milletler ittipaqliqi” teshwiqatida eng gewdilik ülgining birige aylan'ghan idi. “Xitay xewerler tori” ning uchurlirida éytilishiche, bu qétim ashu qurban tulumning hazirmu hayat bolghan chong qizi toxtixan qurban özining 88 yashqa kirgenlikige qarimastin newrisi ruqiyem arqiliq xitay re'isi shi jinpinggha xet yazghan. Mezkur xette özlirining bextlik yashawatqanliqi, xotende höküm sürüwatqan jem'iyet muqimliqi, xelqning bay bolghanliqi, milletlerning ittipaq ikenliki qatarliq ehwallarni doklat qilghan. 13-Yanwarda bolsa xitay re'isi shi jinping toxtixan qurban'gha jawab mektup yézip uni we xotendiki keng Uyghur ammisini “Milletler ittipaqliqini dawamliq kücheytish, xitay dölitini we xitay kompartiyisini qizghin söyüsh” ke righbetlendürgen.

Biz bu ehwallarning hazirqi weziyitini igilesh üchün xoten wilayitining kériye, niye nahiyilirige téléfon qilip, bir qisim ahalini ziyaret qilduq. Ziyaret jeryanida mushu düshenbidin bashlap pütün yéza boyiche déhqanlarning siyasiy öginishke teshkillinip “Shi jinpingning jawab mektupining rohini öginiwatqanliqi” melum boldi.

Yashinip qalghan bir déhqan özining salametlik ehwali yaxshi bolmisimu, bashqilarning yölishi bilen yighin'gha qatnashqanliqini, yighinda yéza kadirlirining shi jinpingning toxtixan'gha yazghan xétini oqup bergenlikini éytti.
Bu jeryanda yene bir déhqan alaqidar ehwallarni sözlep kélip, mushu ishtin kéyin toxtixan qurbanning öyi jaylashqan kériye nahiyisi shenbe bazirining yollirining bashqiche bézelgenlikini tilgha aldi.

Uyghurlar diyaridiki bu xil pütkül rayon miqyasida ewj alghan “Shi jinpingning mektupining rohini öginish” merkez qilin'ghan bu xil siyasiy öginish pa'aliyitining meqsiti heqqide amérika Uyghur birleshmisining re'isi élshat hesen pikir qilip, buning tunji qétimliq hadise emeslikini, 1950-yillarda xitay re'isi maw zédungning qurban tulumni qobul qilish hemde qeshqerdiki paxtekli déhqanlirigha xet yézish arqiliq özining “Xelqperwer” ikenlikini namayish qilghanliqini tilgha aldi. Uning qarishiche, shi jinpingning bir addiy déhqan ayalning xétige jawab yézishida özini ilahlashturush we maw zédunggha oxshitish xahishi aldinqi nishan qilin'ghan iken.

Uyghurlar diyarida xitay re'isining jawab mektupining tarixta misli körülmigen daghdugha bilen siyasiy öginish témisi bolushi heqqide élshat hesen pikir qilip, buningda ikki xil meqset nishan qilin'ghan bolushi mumkin dep qaraydighanliqini bildürdi. Uning qarishiche, biri, Uyghurlar diyaridiki birinchi nomurluq hoquqdar chén chu'en'go mushu arqiliq xitay re'isi shi jinpinggha özining sadaqitini bildürmekchi bolghan. Yene biri, xelq'arada Uyghurlar mesilisi muhim témilardin bolushqa bashlawatqan ehwalda xitay hökümiti mushu arqiliq xitay öz ishghaliyitidiki Uyghurlarning “Bextiyar” yashawatqanliqi heqqide tashqi dunyani aldimaqchi bolghan.

Melum bolushiche, hazir Uyghurlar diyaridiki her derijilik idare we organlarmu mezkur jawab xetni jiddiy öginiwatqan bolup, bu, nöwette jiddiy yolgha qoyuluwatqan siyasiy öginish pa'aliyetlirining merkizi témisi bolmaqta iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.