Xitayning bin ladinningkidek modél öydiki herbiy meshiqi diqqet qozghidi

Xitayning s s t w qanilida bérilgen xewerde xitayning Uyghur élidiki qoralliq saqchi bash etritining bayin'ghulinda turushluq tarmaq etritining bashliqi jang yö alahide medhiyilen'gen Bir xewer programmisi Tarqitildi. Xewerdiki körünüshlerde bu qoralliq saqchilarning herbiy meshiq qiliwatqan körünüshliri bérilgen bolup, uningda kündüz waqtida qoralliq alahide saqchilarning aq rengde sirlan'ghan, 3 qewetlik we keng hoylisi we derwazisi bar bir öyge basturup kirip, jiddiy herbiy meshghulat qiliwatqan, yer béghirlawatqan, tamgha yamishiwatqan körünüshliri yer alghan. Diktor bolsa yan bayanida, “Bu etretning qehriman jang yöning yétekchilikide japaliq meshiq qilip, türlük yuqiri téxnikiliq térrorluqqa qarshi turush téxnikilirini öginip, yaxshi netijilerni yaratqanliqi”ni hékaye qiliwatatti. Diktor yan bayanida yene “Bu qoralliq saqchi qismining özgiche shara'itlarda japaliq meshiq qilishi kündilik adetke aylan'ghan, ular shundaq qilish arqiliq herxil jiddiy, tuyuqsiz yüz bergen weqelerni nahayiti soghuqqanliq bilen bir terep qilish iqtidarini yétildürüwatidu” dep medhiye oqudi.

Emma, amérika jorj town uniwérsitéti xewpsizlik mesililiri tetqiqat bölümi mu'awin bashliqi polkownik dawid makswél bügün radiyomizgha qilghan sözide, yuqiridiki widé'oda héchqandaq bir yuqiri téxnikiliq meshiqlerni körmigenlikini, bu qoralliq saqchilarning meshiqining heqiqiy herbiy meshiq emes, peqet bir sehnileshtürülgen oyunluqini éytti. U sözide mundaq dédi: “Adette hemme döletlerde dégüdek ammigha körsitish üchün, mushuninggha oxshash nahayiti yaxshi sehnileshtürülgen herbiy meshghulatlar süretke tartilip körsitilidu. Menche, bumu ene shularning biri. Chünki, ular qiliwatqan heriketler hemmisi eng asasiy meshiqler. Eger ular heqiqeten térrorluqqa qarshi küresh qilishni meshiq qilghan bolsidi, u halda bu qoralliq saqchilar kéchide köridighan üskünilerni taqap, kéchide meshghulat qilghan, partlitip bésip kirish, méxanikiliq bésip kirish, ot, tik uchar dégendeklerni körsetken bolatti. Emma ularning körsitiwatqini, peqetla adettiki öyde tazilash élip bérish téxniki yeni alahide qisimlar emes, adettiki herbiylermu qilalaydighan téxnikilar. Shunga buni peqet bir teshwiqat üchün sehnileshtürülgen déyishke bolidu.”

Amérikidiki jorj washin'gton uniwérsitétining oqutquchisi proféssor shan robérts ependimu u widé'oni körgendin kéyinki tesiratini bayan qilip, xitay hökümitining Uyghur élidiki térrorluqqa qarshi küreshte qanchilik derijide jiddiylikini we qandaq zor iqtidargha ige ikenlikini körsitish üchün mushuninggha oxshap kétidighan heriketlerni qilip kelgenlikini éytti. U mundaq dédi:
Menche bu widé'o asasliq memliket ichidiki téléwizor körgüchiler jümlidin Uyghur we xitay ammisi nishan qilinip turup ishlen'gen filim. Ular hem bu arqiliq özining térrorluqqa qarshi qanchilik puxta teyyarliq ichide ikenlikini namayan qilsa, yene bir yaqtin xitay xelqidiki qorqunchni yoq qilishni meqset qilghan. Chünki, xitayda Uyghurlar xuddi xitay döliti we puqralirigha tehdit shekillendürüwatqandek bir halet shekillendürüldi. Xitay puqraliri ichide Uyghur térrori heqqide jiddiy endishiler bar.”

Xitay qoralliq saqchi qisimliri bu yil 2-ayning 14-küni gumida pichaqliq hujum qilish weqesi yüz bergendin kéyinmu Uyghur élida on ming kishilik herbiy paratlarni ötküzüp, tanka we bashqa herbiy aptomobillarni meydanlarda we kochilarda mangdurush arqiliq özining qoral küchini köz-köz qilghan idi. Shan robérts ependi bundaq teshwiqatlarning küchiyishining “Bir belwagh, bir yol” istratégiyisi bilenmu munasiwetlik bolushi mumkinlikini éytti: “Biz ilgirimu xitayning bundaq heriketlirini körgen, emma bu tunji qétim xitayning özining qoralliq qisimlirining yuqiri téxnikiliq meshiqlerni qiliwatqanliqini körsetken widé'oni tarqitishi. Shunga buni bir jehettin xitayning “Bir belwagh, bir yol” siyasitining bir teyyarliqi dep qarashqimu bolidu. Chünki, bu istratégiyilik pilan xitayni ottura asiya we jenubiy asiyada xewpsizlik mesililirige arilishishqa mejburlishi mumkin. Uning üstige bu heqte alliqachan bezi gep-sözlermu peyda boldi.”

Polkownik dawid makswél bolsa buninggha oxshash sehnileshtürülgen herbiy maharetler bilen heqiqiy bir urush meshiqining bir-birige oxshimaydighanliqini, uningda xuddi amérika alahide qisimliri abadabatta qarshilashqandek kütülmigen ehwallarda urush qilish iqtidari bolushi kéreklikini éytti. U sözide: “Men éytqandek, heqiqiy bir urush meshiqi intayin qéyin bolidu. Uningda kütülmigen ehwallar bolidu. Xataliqlar bolidu, herbiyler jiddiy kütülmigen ehwallarda qandaq heriket qilishni öginidu. Eger undaq bolmaydiken, u halda u, heqiqiy herbiy meshiq bolmaydu” dédi.

Xitay qoralliq saqchi qisimlirining bin ladin yoshurunup turghan öyge oxshash sélin'ghan bir modél öyde qiliwatqan meshiqi chet'el axbaratliriningmu diqqitini qozghighan bolup, nyuyork waqti gézitide mushu témida maqale élan qilindi. Maqale aptorlirimu merkizi téléwiziye istansisi tarqatqan bu xewer programmisini xitay hökümitining herbiy küchini yene bir xil usulda teshwiq qilishi, dep körsetken we xitay hökümiti Uyghurlarning islam döliti teshkilatigha qatnishiwatqanliqi heqqide chiqqan xewerlerni ilgiri sürüp turup, Uyghur élidiki herbiy küchini zor derijide kéngeytken bolsimu, emma hazirghiche u yerde yüz bergen zorawanliq weqelirining heqiqeten shu xelq'ara térrorluq teshkilatliri bilen alaqisi barliqigha a'it bir pakit körsitip baqmighanliqini bayan qilghan.

Proféssor shan robértés ependi bolsa sözide, xitay hökümitining térrorluq tehditi heqqidiki teshwiqatlirining bir-birige zitliqini bildürdi. U sözide “Xitay hökümiti bir yaqtin Uyghur élida térrorluq xewpi mewjut dep, yene bir yaqtin Uyghur éli bixeter, hemme ishlar kontrol astida dep öz-ara zit ségnallarni bériwatidu. Elwette, ular Uyghur élida térrorluq mewjut déyish arqiliq, bir yaqtin özining Uyghur élidiki siyasitini aqlimaqchi, jümlidin Uyghur élidiki weqelerning xelq'aradiki diniy radikalliq éqimi tüpeylidin kep chiqiwatqanliqini ilgiri sürmekchi boluwatidu. Emma,xitay hökümiti yene bir yaqtin hedep Uyghur éli intayin bixeter, dep xitay xelqini xatirjem qilishqa urunuwatidu. Xitay bu mesilide heqiqeten nahayiti qéyin bir yolda méngiwatidu” dédi.

Polkownik dawid makswél bolsa sözide, xitay ilgiri sürüwatqan térrorluq mesiliside weqening sewebige qarash intayin muhimliqini eskertti. U sözide “Elwette, xitay özining gherbidiki Uyghurlarning térrorchiliqini ilgiri sürüwatidu. Emma bu mesilide biz térrorluq dégen néme, térrorchi zadi kim dégen'ge qarishimiz kérek. Nurghun kishiler yüz bergen térrorluq herikitinila köridu. Hujumlarni, ölgenlerni, yarilan'ghanlarnila köridu ‏-yu, herikettiki siyasiy muddi'agha qarimaydu. Menche bundaq mesilige téximu chongqur nuqtidin qarash kérek. Bu néme üchün kep chiqti, weqening siyasiy muddi'asi néme idi, dégen'ge qarash kérek. Uyghurlar elwette heqiqiy aptonomiye telep qilidu. Ular xitay hökümiti teripidin nezerdin saqit qilin'ghanliqigha narazi. Shunga menche, ularning siyasiy meqsitige qarash lazim. Meyli tinchliq yosundiki bolsun we yaki zorawanliq tüsini alghan térrorluq herikiti bolsun, hemmisidiki siyasiy muddi'agha diqqet qilish kérek” dédi.

Xitay hökümiti gerche yuqiridikige oxshash her xil yosundiki teshwiqatliri bilen Uyghur élida térrorluqqa qarshi küresh qiliwatqanliqini ilgiri sürsimu, emma nurghun közetküchiler we kishilik hoquq organliri buninggha so'al qoymaqta. Ular, xitay hökümitining özining Uyghurlargha qiliwatqan milliy we diniy bésim siyasetlirini aqlash üchün rayondiki weqelerni mubalighileshtürüp, Uyghur élini saqchi döliti sistémisi bilen idare qiliwatqanliqini ilgiri sürmekte.