Дозах мәшили

Ихтиярий мухбиримиз абдувәли аюп
2017.08.29
memetjan-tursun-2008-xitay-olimpik.jpg Мәмәтҗан турсунниң 2008-йили хитайда өткүзүлмәкчи болған олимпик тәнһәрикәт йиғиниң мәшилини истанбулдики галата көврүкидә тартивелишқа урунған көрүнүши.
Photo: RFA

“һәқиқий сиясий мәһбус” дегән әслимәм елан қилинғандин кейин абдурахманниң хәвири тепилди. Мәрһумниң түркийәдә яшаватқан икки дости маңа учур йәткүзди. Уларниң дейишичә, абдурахман 1981-йили ғулҗида туғулған болуп, челәк мәһәллисидә олтураттикән. 2007-Йили у сәйидәхмәт вә қурбан дегән икки дости билән тәйярлиқни башлап хитайда өткүзүлмәкчи болған олимпик мусабиқисини тосмақчи вә шу арқилиқ дуняниң нәзирини уйғурға буримақчи болған.

Әпсус, шу йили улар үрүмчидә җиддий тәйярлиқ қиливатқанда рабийә қадир сода сарийида тиҗарәт қилидиған алмас дегән достиниң өйидә тутулуп қалған. Алмас сорақтин чиқип узун өтмәй сәвәбсиз өлүп кәткән. Сәйидәхмәт вә қурбан муддәтсиз қамақ җазасиға һөкүм қилинған. Абдурахман өлүм җазасиға һөкүм қилинип 2013-йили иҗра қилинған.

Достлириниң әслишичә, абдурахман кичикидин қорқмас, һәққанийәтчи бала болуп, көз алдида яманлиқларниң болушиға һәр қачан сүкүт қилалмайдикән. Абдурахманниң һазир түркийәдә туруватқан дости савутниң ейтишичә, 2004-йили ақ мәсчитниң алдида абдурахман бир оғрилиқни тосимән дәп мәйданға чиқип таяқ йәп кәткән. У үрүмчидә савут билән биллә турған чағларда өзи җапа тартсиму достлирини тәңликтә қоймиған. Тапқан пулини оттуриға ташлап, қолида барини қийнилип қалған достлиридин айимиған икән.

2007-Йилниң бешида абдурахман олимпикниң мәшилини өчүрүшни пилан қилған. У бу пиланға хотән, үрүмчи вә ғулҗадики достлирини дәвәт қилған. Шу йили баһарда абдурахман достлирини елип һазир түркийәдә яшаватқан савутниң өйигә кәлгәндә олимпик мәшилини өчүрүшниң муһимлиқи һәққидә достлириға чүшәнчә бәргән икән. Савутниң ейтишичә абдурахман шу күни:

‏-‏ Бу һөкүмәт дуняниң көзини бояп олимпик өткүзмәкчи. Олимпик мәшилини гиритсийәдин яндуруп дуняни айланмақчи. Йоруқлуқ, әркинлик вә яшашниң символи болған мәшәлни көтүрүш хитайдәк пуқралирини өлүм, зулум вә қараңғу зиндан билән қорқутуп башқуруватқан һөкүмәтниң характеригә зит. Һөкүмәт олимпик өткүзимән дәп дуняни алдап залим характерини йошурмақчи. Биз бу мәшәлни өчүрәлисәк, бу һөкүмәтниң шерин хиялини бәрбат қилған болимиз. Бу йолда шеһит болушимиз мумкин, әмма дуняға бу йәрдә чидиғусиз бир зулумниң барлиқини шу өлүм билән испатлаймиз.

‏-‏ Қарап туруңлар, олимпикниң мәшили земинимиздин өткәндә пүтүн дуняниң көзи бизгә чүшиду, компартийә хәлқимизни усулға салиду, дуняға уйғурлар шад-хурам, компартийәдин хурсән, дәп тәшвиқ қилиду. Биз мәшәлни өчүрәлисәк, дуняға бизниң милләт һөкүмәтниң усулчиси әмәс, зулумға қарши җәңчи болуп тонулиду. Уйғурниң ғәзәп-нәприти дуняға ашкара болиду.

‏-‏ Һөкүмәт әгәр мәшәлни земинимиздин хатирҗәм өткүзүп кәтсичу? мушу земинға көмүлгән, биз үчүн җан бәргән әҗдадлиримизниң пак роһи қоруниду. Биз залимниң қойған оюниға сүкүт қилған, чавак чалған, шерик болған қарайүз әвладларға айлинимиз.

‏-‏ Ағиниләр, һөкүмәтниң земинимиздин өткүзмәкчи болғини олимпик мәшили әмәс, дозах мәшили. Әгәр биз бу отни өчүрәлмисәк, бу һөкүмәт ашу мәшәл билән җенимизни, иманимизни, әвладимизни көйдүриду. юртимиз бу дунядики дозахқа айлиниду, -дегән икән. Буларни дәватқан савутниң авази дәсләп боғулуп чиқип, ахири чиқмай қалди.

Өлүм җазаси иҗра қилиништин бир күн бурун, савут абдурахманниң аяли билән чиқип кепәнлик хәсә апту. Абдурахманниң оғли анисиниң пешиға есилип биллә чиқипту. Шеһит дадиси йөргилидиған кепәнликкә домилап ойнаватқан бу сәбий бала дадиси йоқиталмиған наһәқчилик, баравәрсизлик вә хорлуқларниң өзигә мирас қалидиғанлиқини нәдин билсун!?

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.