“мән оғул бала дәп туғқан”

Сотханиға кирипла анамни көрдүм. Анамни кәлмисун дегән идим. Адвокат кимләрниң келиш һәққидә сориғанда “һечким” дәп җаваб бәргән идим. “әҗәб муздәк җаваб бәрдиңиз” дегән иди адвокат чирайимға қарап олтуруп кетип. Тоғра, җавабим муздәк иди. Чүнки мениң сот залиға елип керилгән хараб турқум, бәрбат кийим-кечәклирим, оғри тикәндәк сақал қаплиған мискин йүзүм, путумда шарақлап турған ишкәл, ишкәл билән кишәнни бир-биригә бағлап турған зәнҗир мән сөйгән, маңа көйгән кишиләрниң йүрәклирини қан, қан қилатти.

Шилләмдин бесип йәргә еңиштүрүп турған қораллиқ икки сақчи алдидики бичарә һалитимни көрсә қериндашлиримниң көзигә қан толатти.

Анамға қарап күлүмсиридим. Анамму ләвлирини чиң чишләп маңа қарап күлди. Җавиғийини бойлап аққан қанни көрүп йәргә қаривалдим. Бағри қан анам есәдәп кәтмәслик үчүн калпукини чишләп қанитивалған иди.

Бешимни көтүрүп йәнә қаридим, ачам анамниң қолини мәһкәм тутувапту. Мән анамниң қолини тутувалмиса титрәйдиғанлиқини биләттим. Анамниң титрәватқан қоли ачамниң йүрәклирини қанчә титрәткәнму, езивәткәнду-һә!?
Ачам көзәйникини сүрткән болуп йәргә қаривалди. Көзлиридин марҗандәк төкүлүватқан яшларни сүртүмсиз унтуп, маңа қарап қетип олтуруп қалған аялимға қаридим. Униң йенида олтурған ачиси җиддийлишип, қолиға тутқузған яғлиқини елишиниму унтуған иди.

“ана тил ширкити” ни биллә қуруп тутулған сәпдашлиримдин диляр обул, мәмәтсидиқ абдурешит вә мән үчәйлән қатарлишип сорақчиниң алдида олтурдуқ. “җинайәтлиримиз” бир-бирләп оқуп өтүлди. Вә биздин чүшәнгән, чүшәнмигәнликимиз соралди. Алдинқи қетимлиқ сахта сотларда буларни бир қетим аңлиғинимиз үчүн һәммәйлән бир еғиздин “тәстиқлаймиз” дәп ойлиған идим. Әмма дилярниң җаваби һәммәйләнни һаң-таң қалдурди.

У, “бундин бурун оқуп бәргән барлиқ қәғәзләр хәнзучә иди, бу қетим ана тилимизда икән, шуңа толуқ чүшәндим,” деди. Достумниң сот мәйданидиму ана тил дәвасида чиң туруши баятин бери қәлбимни чулғиған азаб туманлирини бирақла йоқ қилди. Пәхир билән униң мәғрур көзлиригә қаридим. У көзләр бурунқидәкла қәтий, тәмкин муңлуқ иди.

Мәмәтсидиқниң чачлири пүтүнләй дегүдәк ақирип кәткән иди. Дилярниң қәйсәранә җаваби униму сөйүндүрди болған, билингүдәк аваз чиқирип күлди.

Айрим-айрим “җинайәтлиримиз” һәққидә соаллар соралғандиму һеч бир йеңилиқ болмиди. Икки һәптә бурун қоюлған тиятир қайта ойналмақ иди. Көз алдимдики кишиләрниң дәватқанлириға худди кунупкиси бесилған үналғуға охшаш өлчәмлик җавабларни бәрмәктә идим. Ағзим сорақчи, тәптиш вә адвокатларниң сориғанлириға инкас қайтуруватқан билән хиялим кәйнидә мени көрүп турған сөйүмлүкләргә иди.

Соралған сорақларға амал бар узун қилип, пурсәт тапсамла узартип җаваб беришкә тиришаттим. Бир йилдин бери авазимни аңлиялмиған анам, акам, ачам аялим вә башқа туғқанлар билән мушу баһанидә болсиму параңлишивелиш арзуси мени көпрәк сөзләшкә үндәйтти.

Сот нәтиҗисиз аяғлашти. “соттин кейинла қутулисән” дегән тәптишләрниң, мушу гәпләр билән бизни иқрар қилдурған яғламчиларниң көзлири шунчилик ипадисиз, шунчилик вәзмин иди.

Үчәйлән баш әгдүрәлмигән пети алдин елип кетилдуқ. Кәйнимиздин есәдишип, буқулдишип сәвригә, тәсәллигә үндәлгән авазлар аңлинип туратти.

Дилярниң аниси туюқсиз келип оғлиға есилмақчи болуп қолини созуведи, сақчи қопаллиқ билән иттәрди. Диляр юлқунуп анисиға қарап бир қәдәм еливеди сақчи путлап йәргә йиқитти. Бирдинла каридорда җиддий һаләт көтүрүлүп, қораллар шарақлап бәтләнди. Бир аниниң созулған қоли нәччә он қораллиқ сақчини җиддийләштүрүп чирайини кепәндәк сәтләштүрүвәткән иди.

Йәнә узундин-узунға созулған қол қоюш, бармақ бесишлар башланди. Арилиқта бир хадим кирип мән қол қоюватқан қәғәзләргә қариған болуп “аниңиз сиздин икки дуня рази икән, әмма сотта ‛ширкәтниң һесабидин хәвәрсизмән‚ дегиниңизни яқтурмапту. ‛мән оғул бала дәп туғқан, қилған ишиға мәйдисини кирип туруп игә болсун‚ дәйду,” дәп қоюп кәтти.

У сотханиға үч қетим кирипму йиғлимиған идим. Анамниң бу гепини аңлап көз яшлиримни туталмидим. Бичарә анам мениң өзүм қурған ширкәтниң малийәсигә пәқәт арилашмай қәшқәрдә, хотәндә, ақсуда, корлада лексийә сөзләп йүргәнлиримдин бихәвәр иди.