Qamalghan ibadet we qurbanliq
2017.09.26
Béshimgha süydüklük qara xalta kiydürülgendin kéyin, her qandaq qilipmu chile puriqidin qutulalmidim. Künde üstümdin qanche chélek su quysammu, kiyimlirimni her küni yusammu ténimdin, kiyimlirimdin süydük puraytti. 19-Awghust tutulghandin bashlap saqal-burutumgha tigh tegmigech, ösüp tamaq yésem putlashqudek bolghan idi. Her qétim qoshuqqa éngishsem, héliqi küni nijaset tamchighan burutlirim lewlirimge tégip könglümni élishturatti.
2013-Yili 6-öktebir tunji qétim chach, saqal we burutlar toluq élindi. Mehbuslar pütün yuyunup bolghuche hemmisige su toshup, uchisigha quydum. Nöwet manga kelgende sopun qalmaptu. Ömrümde tunji qétim un sopun bilen yuyundum. Chile puraydighan chach-saqal we burutlirimdin toluq qutulup, tutulghandin béri tunji qétim özümni pütünley paklan'ghandek, allahqa yüzlinishke heqiqiy layiqtek hés qildim. Béshimdin sharqiritip quyuluwatqan muzdek soghuq su bilen oy pikirlirim süzüldi. Qelbimni qizduruwetken ghezep-nepret we iztiraplarmu sowushqa bashlidi.
Segek olturup oylandim. Emdi men qamaqtin qandaq qutulushni emes, qamaqta qandaq qilip saghlam, ümidlik, menilik yashashni öginishim kérek idi. Qelbimdiki qerzdarliqtin qutulush üchün saq chiqishim kérek idi. Ana tilni qoghdashta mendin ümidlen'gen, men bilen bir septe turghan shu kishilirimizge qerzdar idim. Özümni Uyghurdiki heqni qollaydighan pidakar rohqa, adaletke medetkar bolidighan merdane xisletke qerzdar hés qilattim. Ténimni saq, ishtihayimni chagh we uyqumni saz qilghan allahqa shükürler éytishim kérek idi. Shu küni her qandaq shara'itta namazni toluq oqush we qet'iy chéniqishni qarar qildim.
Kamérda eng xeterlik ishlar Uyghurche gep qilish, chéniqish we namaz oqush idi. Mehbuslargha yighin échilsila namaz oqumasliq, qattiq heriket qilmasliq we Uyghurche sözleshmeslik heqqide tehdit bolatti. Kamérda chéniqish usulum toxtimay méngish, jayimda turup sekresh we qorsaq qatlash idi. Lyudawan qamaqxanisida Uyghur mehbuslar az bolup, her kamirida birdin bolghach bekla Uyghurche sözligüm kélip kétetti. Teliyimge bezide terjimanliq qilghan bolup birer Uyghur kirgen haman ikki éghiz sözlishiwalattim.
Kamérda taharet élish üchün yuyunushtin bashqa bixeter usul tapalmidim. Shunga her küni eng az ikki qétim yuyunushqa toghra kéletti. Hawa sowughanche bundaq her küni ikki ret yuyunushning sewebini chüshendürüp bolalmay aware bolattim. Ibadet üchün pakliq we tinchliqtin bashqigha éhtiyajim yoq idi. Her küni ikki sa'et bolidighan kéche nöwetchiliki manga qamaqtin chiqqanda yazidighan yazmilar heqqide oylinidighan we qaza qilghan namazlirimni oquydighan tépilmas purset idi.
Qamaqtiki tunji qurban héytning éniq künini uqalmay yürsem gundipay dep berdi. Men turuwatqan 1-korpusqa mes'ul gé chyang atayin kélip etiki qurban héytta namaz oqumasliq heqqide manga keskin agahlandurush bérip kétip qaldi. Gé chyang pakizliqqa ehmiyet béretti, mehbuslarning xalada yuyunushlirigha yol qoyatti. Héyt küni seherde yuyunuwaldim we kamérdiki badashqan qurup olturup jinayetni tonush waqtida isharetmu qilmay ünsiz namizimni oquwaldim.
Xiyalimgha qurban héyt künide ghulja kochiliri, qeshqer restiliri, xoten bazarliri, qumul yolliri we aqsu mehellilirini toldurup ötidighan top top qoylar keldi. Tepekkur qilip baqsam, her yili qurbanliq qilin'ghini qoy bolghach, érishilgini göshla boptu. Eger qoylar emes, qanmas nepisler mushundaq bir künde, birla waqitta millet boyiche qurbanliqqa atalghan bolsichu? qurbanliq qilin'ghini yilda bir qoy emes, yil boyi öksümes tirishchanliq, pidakarliq we temesiz yardem bolsichu? qurban qilghinimiz qoy tursa, érishkinimiz gösh bolmay hörlük bolattimu? ibrahim eleyhissalamdek atilar isma'il eleyhissalamdek söyümlük oghulni qurbanliqqa atimighan bolsa allaning möjizisi bolghan kök qochqar merhemet bolup asmandin chüshermidi?
Turupla özümni qurbanliq qoydek hés qildim. Chünki qurbanliqta qoy meqset emes, wasite idi. Xitayningmu mendek bir Uyghurni qurban qilip barliq Uyghurgha singdürmekchi bolghini qorqunch, boysunush we sadaqet idi. Ulargha lazimi méning emes Uyghurning alaqzadiliki, ularning boysundurmaqchi bolghini méning emes Uyghurning ghururi, ularning cheylimekchi bolghini méning emes Uyghurning öz millitige bolghan sadaqiti idi.