“қарғишим” тәгкән оғри

Үрүмчиниң соғуқ бир декабир ахшими иди. Һәр күндикидәк пүтүн әзайим қичишип ухлиялмай туруп кәттим. Бирдәм ишикниң қириға дүмбәмни сувап қашлинип болғандин кейин гүпүлдәп сесиқ пурақ чиқиватқан халада аста ююндум. Җалақлап титрәп туруп анам тикип бәргән тамбални кийдим. Гәрчә бир достум гундипайға йол меңип бир қур йеңи ич кийим киргүзүп бәргән болсиму, уни шаһ мамут дегән мәһбусқа берип кона тамбални кийип йүрәттим. Тизимдин ешип туридиған бу тамбални башқилар даим мәсхирә қилишатти.

Бундин 38 йил бурун опалда, мушундақ бир соғуқ кечидә, ағриқтин қийнилип, тоңуп ухлиялмиған икәнмән. Анам шу зулмәт кечиси долисидики хурҗунға закилиримни селип, бир қолида мени қучақлап йәнә бир қолида дохтурхана алдидики йолдин от йеқиш үчүн чавар тәргән икән. Бу кечә мән үрүмчидә, йәнә шундақ аччиқ соғуқ, йәнә бир мәрәз кесәл қийнап ухлатмайду.

Анамниң дейишичә, икки яшқа киргичә кесәлдин сақиялмай қучақтин чиқалмиған икәнмән. Кейин сақайдим, әмма чоң болғанчә анамдин узақлап кәттим. Бәлким бу кечә, шу бағри қан анам мени тоңуп қалғанмиду, ағрип қалғанмиду, дәп йәнә ухлиялмиди, бәлким бағриға бесип, чавар терип исситалмайдиған йирақ бир йәрдә болғиним үчүн, 38 йил бурунқи һелиқи зулмәт кечидикидин бәкрәк пучланғанду.

Өктәбирниң оттурилирида юқтурувалған қичишқақ дора берилмигәч сақаймай үч айдин бери түзүк ухлап бақмиған идим. Пичилип кәткән қолтуқ, теқимлирим вә қашлап яра болуп кәткән әзалирим һәққидә һәптидә бир киридиған “дохтур” ға дедим. Көрсәткили болидиған һәммә йеримни қайси гундипай камериға кирсә ечип көрситип дәрд ейтип болдум. Улар сориған болди-ю, кари болмиди. Дохтурниң дориси мәһбус нәрим ағрийду десә охшаш, шу үч-төт хилдин ашмайтти.

Зәһәрдәк соғуқ суда ююнғандин кейин қичишиқ бир аз бесиққандәк болди. Нөвәтчиликтә турған болуп намаз оқуп дуа қилишқа башлидим. Бу мениң йирақтики анамға вә йүрәк парилиридин җуда болған аниларға қилип берәләйдиған бирдин бир ишим иди. Аллаһқа ялвурдум, балисиниң исми чиқип болғучә йиғиси тешиға чиқип кетидиған муңлуқ анилар үчүн, һеч кимгә туйдурмай үнсиз яш төкидиған дадилар үчүн узақ-узақ дуа қилдим. Пәқәт намаз оқуғандила өзүмни қамақтики йеганә уйғур мәһбус әмәс, гүрүлдәп тәкбир ейтиватқан бир җамаәтниң әзасидәк һес қилип хатирҗәм болуп қалаттим.

Туюқсиз қорсиқимға тәгкән қаттиқ бир тепик билән пүклинипла қалдим. Мән немә болғанни аңқирип болғучә йәнә бир кечилик нөвәтчи келип маңа пәшва атқан оғрини бесиқтурди. Җедәлни камерадин көрүп турған гундипайму пәйда болди. Камер башлиқи өзи бир тәрәп қилидиған болуп гундипайни кәткүзгән болди. Немә болғанни уқалмидим, қулиқимда пәқәт егиз бой туңган оғриниң “мени қарғап тохтимайватиду” дегини яңрап туратти. Қичишқақ қийниған аз кәлгәндәк бикардин таяқ йигиним еғир келип бир кечә көз юммудум.

Әтиси әтигәндә камер башлиқи йиғин ачти. Йиғинда туңган оғри җедәлниң сәвәбини маңа артти. У намаз оқуп қарғиғанлиқим үчүн маңа һуҗум қилғанимиш. Това, намазда ағзимниң тохтимай мидирлиши униңға қарғиған болуп туюлупту. Униң ейтишичә, мән яман гәп вә яман иш қилмаймишмән, бәш вақит намаз оқуйдикәнмән, шуңа мениң қарғишлирим бәкрәк өтәрмиш. Қарғап кәткиним үчүн тәпкәнмиш мени.

Униң немә дәватқини әмди ениқ болди. Күндүздә у қамақхана тарқатқан самсақни тамбилиға йошуруватқанда көрүп қалған идим. Өзүмни туталмай қақақлап күлүп ташлишим сәвәблик һәммәйлән униң бу сирини көрүп қалған иди. Һәрқанчә амрақ болсиму униң самсақни тамбалға йөгәп сақлап йийиши маңа қизиқарлиқ туюлған иди. Шу сәвәбтин башқиларниң мәсхирисигә қалған ма шиявгаң дәрдини кечидә апту.

Намаз оқуғанлиқимниң билинип қалғинидин бәк қорқтум. Бу сәвәблик җазалинишим ениқ иди. Адәттә намаз оқуғанлиқ байқалса путқа он килолуқ кишән селинип, ишкәлләнгән қол билән пут четип қоюлатти. Бу һалда нә әпләп тамақ йегили, нә қамлишип тәрәт қилғили болмайтти.

- Абдувәлиниң намаз оқуғинини қандақ билисән, мән уйғурлар билән йигирмә йилға йеқин ишлидим, әҗәб мән байқимидимғу?- дәп сориди камер башлиқи, мени “намаз оқуди!”, дәп шалини чечиватқан шияв мадин.

- Мән мусулман, бәш вақ намазниң қәрәлини билимән. У күндә бәш қетим һеч кимгә гәп қилмай җимип кетиду, ююнуштин бурун еғзи бурниға су алиду. Намаз оқуйдиған адәмниң қилидиған иши бу!- деди, шияв ма өз гепини қуввәтләп.

Камер башлиқи хитай йеңишәһәр райониға муавин секиртар болған киши болуп, камерида мән билән әң көп параңлишатти.

- Бу камерида 18 киши бар. Сән бир адәмниң дегинигә қарап абдувәлини намаз оқуди дәп доклат қилғили болмайду, һеч қайсимиз ундақ дәп саңа гуваһчи болмаймиз, әгәр сән шундақ доклат қилмән десәң мәйлиң, бизму сениң түнүгүн кечә адәм урғиниңни доклат қилимиз, буниңға һәммәйлән гуваһчи, буниң испатини камерадинму тапқили болиду, - дәпла гәпни кәсти камер башлиқи.

Қарғишим тутқан болса керәк, камер башлиқи шу күни кәчтә шияв мани җазалап семунт пулда йетишқа буйруди. Униң кариваттики орниға мән чиқтим. Қамаққа киргән төт айдин буян тунҗи қетим муздәк семунттин қутулуп кариватта ятқан шу кечә бәдиним қичишқанниму туймай хатирҗәм ухлап кетиптимән.