Viễn cảnh kinh tế Việt Nam 2009?

Một cụ ông làm thêm bằng nghề bơm bánh xe, đang ngồi chờ khách bên lề đường Hà Nội hôm 16-12-2008.

Đây là đề tài chúng tôi đọc báo trên mạng tuần này. Nam Nguyên điểm qua các bài báo đầu năm Kỷ Sửu, cùng trình bày với Phương Anh và Thanh Quang.

Phần lớn các chuyên gia kinh tế, thể hiện quan điểm khá dè dặt, khi nhận định về tình hình kinh tế tài chánh sắp tới. Tuy vậy ở giữa những bụi gai lại có một đóa hồng, chúng tôi ví von như thế vì đây là ý kiến khá hiếm hoi, tiên đoán là “sẽ không có suy thoái ở VN”.

Sẽ không có suy thoái ở VN?

Việt Nam không cần phải lo lắng quá mức về những thách thức toàn cầu, vì VN là quốc gia sản xuất lương thực lớn và cũng là một đất nước sản xuất nhiều hàng tiêu dùng.

Đại sứ Lal T. Muana

Báo điện tử Vn Express ngày đầu năm âm lịch đã đăng lại một bài của báo Đầu Tư, theo đó Đại sứ Ấn Độ tại Hà Nội Lal T. Muana cho rằng, Việt Nam sẽ vẫn là một trong những nước có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới trong năm 2009, và đây cũng sẽ là một năm bận rộn trong quan hệ song phương Việt Nam - Ấn Độ.

Ông đại sứ nhận định rằng Việt Nam đã đương đầu khá tốt trước sự suy giảm kinh tế toàn cầu. Đại sứ Ấn Độ ghi nhận thành tựu của VN năm 2008 là vẫn xuất khẩu lượng hàng hóa trị giá gần 63 tỷ đô la, thu hút hơn 60 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài.

Chúng tôi xin thêm rằng đây là con số đăng ký trên lý thuyết, không phải là con số được giải ngân.

Vẫn theo trích thuật của Vn Express, Đại sứ Ấn Độ phân tích rằng, Việt Nam không cần phải lo lắng quá mức về những thách thức toàn cầu, vì VN là quốc gia sản xuất lương thực lớn và cũng là một đất nước sản xuất nhiều hàng tiêu dùng. Đại sứ Lal T. Muana còn nhấn mạnh là “Sẽ không có suy thoái ở VN”.

Biện giải cho ý kiến của mình, ông đại sứ viện dẫn điều gọi là những ước tính khắt khe nhất, qua dự báo của Trung Tâm Thông Tin Kinh Tế, trực thuộc tuần báo The Economist, đưa ra hồi tháng 11 năm ngoái, theo đó tăng trưởng kinh tế trong năm 2008 của VN là 6,1% và trong năm 2009 là 4,3%.

AFP PHOTO/Hoang Dinh Nam

Đại sứ Lal T. Muana cho rằng, còn quá sớm để đánh giá những tác động của sự suy giảm kinh tế toàn cầu trong năm 2009. Nhưng theo ông, với nguồn tài nguyên và năng lực sản xuất lương thực và hàng hóa, VN sẽ vẫn là một trong những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong năm 2009. Đại sứ Ấn Độ tiên đoán mức sống của người dân VN sẽ ở mức của năm 2008, dù rằng hầu hết sẽ không còn tiêu xài xa xỉ và thoải mái như trước.

Cơ hội cho cải cách

Trên Tuổi Trẻ Online ngày mùng 4 Tết đã đưa lên mạng bài viết báo Xuân của TS Trần Đình Thiên, quyền viện trưởng Viện Kinh Tế VN. Chuyên gia này cho rằng giai đoạn khó khăn hiện nay là cơ hội cho cải cách lớn.

Nếu nhân dịp này VN xóa triệt để những nhiêu khê về thủ tục hành chính, những chi phí không tên cho doanh nghiệp, chống được tham nhũng triệt để… thì cuộc khủng hoảng dù có gây thiệt hại nhưng lại là một cơ hội lớn cho đất nước.

TS Trần Đình Thiên

TS Thiên nhận định rằng, năm 2008 là năm ổn định kinh tế vĩ mô. Việt Nam đã chỉ rõ những yếu kém cơ bản đang làm điều gọi là ‘nút thắt’ cản trở sự phát triển, đó là thủ tục hành chính, nạn sách nhiễu, hạ tầng yếu kém, thiếu nhân lực trình độ cao, rồi tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp… Khi khó khăn những nút thắt ấy không thể không giải quyết.

TS Trần Đình Thiên đặt vấn đề, nếu nhân dịp này VN xóa triệt để những nhiêu khê về thủ tục hành chính, những chi phí không tên cho doanh nghiệp, chống được tham nhũng triệt để… thì cuộc khủng hoảng dù có gây thiệt hại nhưng lại là một cơ hội lớn cho đất nước. TS Thiên nhấn mạnh rằng, khi những khó khăn tự mình gây cho mình như vừa nói được giải quyết, nó sẽ tiếp thêm nguồn sinh khí lớn không kém bất kỳ gói cứu trợ tài chính nào.

Trong bài viết cho Tuổi Trẻ số Xuân, TS Trần Đình Thiên nhận định rằng, doanh nghiệp VN sau cơn thử thách 2008 đã được cơ cấu lại, kiểu đầu tư theo phong trào, đầu tư không có chiến lược, mang tính đầu cơ không còn nữa. Cơ hội cho một đội ngũ doanh nhân hiện đại đang gần kề. Vấn đề là làm sao kích thích khu vực này phát triển lên. TS cho rằng, không nên để tình trạng doanh nghiệp VN sau nhiều năm chỉ có một vài đơn vị lớn lên, từ giã địa vị doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn lại đa số vẫn như cũ.

Cuối cùng TS Trần Đình Thiên đưa ra nhận định rằng năm 2009 VN có nhiều cơ hội hơn các nước trong khu vực. VN hoàn toàn có thể vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính thế giới, nhưng VN có vượt được nhanh hay chậm, câu trả lời có lẽ không phải chỉ chờ đợi ở tương lai khủng hoảng lớn thế nào, mà cả ở chỗ người VN đã tận dụng, ứng xử với những cơ hội ra sao.

Cùng về vấn đề trong khủng hoảng là cơ hội cải cách, chúng tôi xin trích ý kiến ông Diệp Thành Kiệt, Phó chủ tịch Hội Dệt May Thêu Đan TP.HCM, ngành hàng xuất khẩu được mô tả là quan trọng nhất nhì hiện nay:

“Thứ nhất tôi nghĩ rằng việc thu hẹp là không tránh khỏi, thứ hai tôi nghĩ rằng nếu không phải năm 2009 hay 2010, thì chắc chắn trong quá trình phát triển nó sẽ có một giai đoạn nào đó sẽ có sự sàng lọc mạnh không phải vì cuộc suy thoái này mà sẽ bằng những hình thức khác.

Trong cái rủi ro là đang trong thời kỳ suy thoái, chúng tôi nghĩ rằng đó cũng là cơ hội cho những doanh nghiệp có định hướng tốt, nhưng vì trước đây họ phải chạy vạy phải cạnh tranh theo một số cách nào đó buộc lòng họ phải đa dạng hóa làm theo phong trào, thì đây là dịp để họ cắt bỏ những cái đó và trở nên chuyên nghiệp hơn.”

Nếu nông thôn phát triển tốt sẽ kích cầu tốt, cả nền kinh tế cùng phát triển theo. Rồi sau đó sẽ dẫn đến thay đổi cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp.

Ô. Bùi Kiến Thành

Nhiều vấn đề trước mắt

Trong số những bài viết được đưa lên mạng trong những ngày đầu năm Kỷ Sửu, VNExpress đã giới thiệu chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, một trong những Việt kiều đầu tiên về VN lập nghiệp. Trả lời phỏng vấn VnExpress, vị chuyên gia Việt kiều nhận định rằng, “Những khó khăn, thách thức hiện tại chỉ là nhất thời và người Việt sẽ vượt qua tất cả, sẽ làm được điều đáng ngạc nhiên, như cách đây 20 năm họ đã làm được trong công cuộc đổi mới.”

Ông Bùi Kiến Thành tán dương chính sách đổi mới cuối thập niên 1980, điều ông gọi là một cuộc cách mạng cực kỳ vĩ đại, nó thay đổi cả hệ thống, bỏ bao cấp, bỏ kinh tế tập trung, đi qua kinh tế thị trường. Vẫn theo lời ông Bùi Kiến Thành, Liên Sô hay các nước Đông Âu đã có thời điểm sụp đổ, phải phá hết và làm lại. Nhưng Việt Nam thì vẫn xây dựng được cái mới trên nền cái cũ.

Ông Bùi Kiến Thành tiếp lời rằng, cái siêu việt của Việt Nam chính là có được trí tuệ đầy đủ để chuyển đổi những cái dường như không thể chuyển đổi được, giống như hình ảnh của con tằm, chuyển đổi thành con ngài, con bướm. Nhưng vị chuyên gia Việt Kiều nhấn mạnh là, không phải VN đã chuyển đổi được 180 độ, mà mới chỉ chuyển đổi được 150 độ, còn 30 độ nữa thì hiện giờ chính là cơ hội để chuyển đổi.

Ông Bùi Kiến Thành có tính cách khá độc đáo, khi ông nói ‘trong nguy bao giờ cũng có cơ’. Nguy cơ thấy mình tụt hậu, nguy cơ thấy mình yếu kém, nguy cơ đứng trước những bất ổn kinh tế xã hội, thì VN phải tiếp tục chuyển đổi, tiếp tục đổi mới.

Trong các nhận định của mình, chuyên gia Việt Kiều Bùi Kiến Thành cho rằng VN nên xem xét lại chính sách hối suất, giữ giá trị tiền Đồng ở mức cao không làm tăng được khả năng cạnh tranh cho xuất khẩu. Theo lời ông, Ngân hàng Nhà Nước VN chưa thể hiện được vai trò điều tiết tiền tệ của mình và cũng chưa có được tính cách độc lập đối với chính phủ để làm việc này.

Nhận định về tác động suy thoái kinh tế thế giới, ông Bùi Kiến Thành cho rằng:

“Có rất nhiều việc cần phải làm, nhưng việc đầu tiên là, các nhà quản lý Nhà nước cũng như các doanh nghiệp cần phải ngồi lại với nhau. Để cùng bàn tính xem mình sẽ phải rút những bài học gì, phải rút ra những dự báo gì, mới đi đến được những chính sách mà nó đáp ứng được với thời cuộc.”

Vẫn theo nhận định của ông Bùi Kiến Thành, VN gặp nhiều khó khăn vì xuất khẩu chiếm 70% tổng sản phẩm quốc nội GDP. Vì thế nên tìm kiếm thị trường xuất khẩu đồng thời phát triển thị trường nội địa.

VN theo lời ông Thành có định hướng vào thị trường nội địa, nhưng chưa có chính sách cụ thể. 70% dân số ở nông thôn phải được tạo điều kiện để ăn nên làm ra. Phải tạo cho nông thôn có được lợi thế phát triển bằng những biện pháp tài chính, hỗ trợ giống tốt, thủy lợi tốt, hạ tầng cơ sở tốt. Tất cả những gì nông nghiệp cần, nông thôn cần, phải làm cho tới nơi tới chốn. Phải nâng công suất lao động ở nông thôn lên.

Ông Bùi Kiến Thành nhấn mạnh rằng, nếu nông thôn phát triển tốt sẽ kích cầu tốt, cả nền kinh tế cùng phát triển theo. Rồi sau đó sẽ dẫn đến thay đổi cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp.