Viện trợ ODA cho VN lên đến hơn 8 tỷ đô la
2009.12.06
Ngay sau cuộc họp chúng tôi liên lạc với ông Phan Văn Ngọc, đại diện tại Việt Nam của tổ chức xã hội Action Aid có tham dự hội nghị để hỏi một số thông tin liên quan hai ngày họp vừa rồi. Trước hết ông Phan Văn Ngọc cho biết những điểm mà ông cho là đáng chú ý.
Tin tưởng và kỳ vọng
Ông Phan Văn Ngọc: Một điều mà tôi thấy là các nhà tài trợ họ đặt niềm tin và kỳ vọng vào sự phát triển của Việt Nam trong những năm tới. Dù rằng một loạt những chỉ tiêu phát triển kinh tế của Việt Nam chưa ổn định, nhưng VN đã thoát khỏi giai đoạn tồi tệ nhất trong suy thoái kinh tế và VN đã lấy lại được đà tăng trưởng. Thứ hai là một số quyết tâm của chính phủ Việt Nam trong kiểm soát lạm phát, phát triển đồng đều tập trung vào người nghèo hơn.
Tuy vậy các nhà tài trợ cũng nhắc nhở chính phủ Việt Nam cần phải có một loạt những biện pháp mạnh hơn nữa, đặc biệt là về an sinh xã hội để đảm bảo làm sao những dòng xoáy kinh tế không ảnh hưởng đến người nghèo; nói cách khác là mạng lưới an sinh của chính phủ Việt Nam vẫn chưa ổn định.
Ở góc độ chính phủ VN thì cũng như mọi khi thôi; chính phủ VN nói họ muốn kiểm soát, và mọi người đưa tiếng nói thì phải đúng nơi đúng chỗ.
Ông Phan Văn Ngọc
Cuối ngày hôm nay con số mà chúng tôi không ngờ tới, bởi tôi đã dự năm kỳ nhóm tư vấn các nhà tài trợ từ năm 2003 cho đến nay thì các nhà tài trợ chỉ cam kết ở mức 5-6 tỷ là cùng, nhưng hôm nay tổng hợp đến buổi chiều là hơn tám tỷ đô la. Đây là chỉ số mà tôi cho là rất thành công.
Vấn đề an sinh xã hội
Gia Minh: Là người tham gia trong vấn đề xóa đói giảm nghèo ở VN, thì vì sao các nhà tài trợ cho rằng vấn đề an sinh xã hội tại VN vẫn còn nhiều vấn đề?
Ông Phan Văn Ngọc: Còn có vấn đề vì ba nguyên nhân. Thứ nhất VN vẫn còn là nước nghèo, chính phủ Việt Nam có biết nhưng không làm được vì lực bất tòng tâm; nguồn lực thì quá ít mà nhu cầu thì quá lớn như số người mất công ăn việc làm quá lớn, một loạt công nhân mất việc, một loạt nông dân không đủ việc làm do vậy mạng lưới an sinh xã hội của VN còn xa mới đáp ứng được. Thứ hai: khả năng của bộ máy chính quyền ở cơ sở của VN – cấp huyện đến cấp xã - là quá yếu và quá thiếu. Do vậy dù có hiểu chăng nữa thì năng lực triển khai chẳng đáng là bao; trung ương có chính sách nhưng không thể triển khai thì nguồn quỹ có cũng không thể đến tay những đối tượng cần. Thứ ba là sự chồng chéo giữa các bộ phận khác nhau gây nên lãng phí.
Cho nên Chính phủ VN có nhiều việc phải làm là giải cho được bài toán triển khai, năng lực tác chiến của bộ máy chính quyền của VN, đặc biệt ở cơ sở. Nút thắt là ở cơ sở.
Cần minh bạch, chống tham nhũng
Gia Minh: Trong ngày họp đầu thì người ta có đề cập đến vấn đề quản trị xã hội với những vấn đề như tham nhũng, rồi không minh bạch và cản trở cho tiếng nói phản biện, vậy ông thấy thế nào?
Ông Phan Văn Ngọc: Điều đó thì ba năm nay cộng đồng các nhà tài trợ đã đưa ra rồi. Đại sứ một số nước nêu ra và họ còn khẳng định có lo âu trong việc không được tự do thể hiện tiếng nói, cũng như cản trở luồng thông tin báo chí… Những điều đó vẫn còn. Ở góc độ chính phủ VN thì cũng như mọi khi thôi; chính phủ VN nói họ muốn kiểm soát, và mọi người đưa tiếng nói thì phải đúng nơi đúng chỗ. Điều đó theo tôi thì cả là một vấn đề theo cách nghĩ khác nhau. Trong bài phát biểu của tôi tại phiên cải cách hành chính công và chống tham nhũng, tôi có đưa ra vấn đề này. Để có thể cải cách hành chính công và chống tham nhũng thì chính phủ VN phải mở ra hành lang pháp lý, và đẩy mạnh hơn nữa xã hội dân sự và việc tham gia của người dân vào công cuộc cải cách hành chính công và chống tham nhũng; nếu không thì không làm được. Chính phủ VN cũng nhận thức được vấn đề này, nhưng trên thực tế còn là con đường dài. Người dân cần đầy đủ thông tin để khi tham gia mới có hiệu quả. Các nhà tài trợ cũng cam kết đẩy mạnh vấn đề này nhưng đẩy mạnh như thế nào thì còn là một vấn đề rất lớn, mà các nhà tài trợ và chính phủ VN chưa trả lời được.
Để có thể cải cách hành chính công và chống tham nhũng thì chính phủ VN phải mở ra hành lang pháp lý, và đẩy mạnh hơn nữa xã hội dân sự và việc tham gia của người dân vào công cuộc cải cách hành chính công và chống tham nhũng.
Ông Phan Văn Ngọc
Để sử dụng vốn ODA hiệu quả
Gia Minh: Chưa trả lời được như thế thì hiệu quả đồng vốn ODA làm sao có thể đến được tay các đối tượng thừa hưởng, giúp phát triển bền vững?
Ông Phan Văn Ngọc: Các nhà tài trợ đánh giá rằng VN là một trong những tấm gương rất sáng ở đó có sự kết hợp giữa chính phủ VN và các nhà tài trợ trong việc sử dụng các khoản từ những nhà tài trợ. So với những nước khác thì VN sử dụng tiền viện trợ có hiệu quả hơn. Theo tôi thì để những đồng tiền viện trợ được sử dụng hiệu quả thì còn rất nhiều việc phải làm mà vai trò của xã hội dân sự trong việc giám sát phân bổ nguồn lực ở VN còn là dấu hỏi. Vì thế các nhà tài trợ thống nhất là phải có một nền quản trị công minh bạch, đầy đủ thông tin; đảm bảo sự tham gia của người dân và có sự giám sát đầy đủ hơn nữa.
Trên góc độ xã hội dân sự như chúng tôi, chúng tôi cũng cam kết sẵn sàng tham gia với chính phủ VN làm điều đó. Tuy nhiên không phải dễ dàng nhảy vào làm mà cần có cơ chế. Cơ chế đó là có hành lang pháp lý điều chỉnh vấn đề này. Khi nào bộ luật về hội ra đời ở đó vai trò của các tổ chức xã hội dân sự được công nhận một cách đầy đủ,họ có vai trò chính thức, tiếng nói của họ được công nhận chính thức thì lúc đó vai trò của họ mới được xác nhận chính thức thì họ mới nhảy vào cuộc được, còn bây giờ tất cả chỉ là góp ý cho chính phủ triển khai, mà trong mấy năm qua triển khai có tiến bộ lớn nhưng còn nhiều việc phải làm.
Gia Minh: Cám ơn ông.