Căng thẳng trong công việc có thể làm tăng nguy cơ bị tai biến

Một nghiên cứu mới đây của các bác sĩ thuộc trường đại học Y ở  Quảng Châu, Trung Quốc, cho thấy những người làm các công việc có nhiều căng thẳng (stress), thường dễ bị tai biến mạch máu não. Nguyên nhân tại sao? Và những công việc này là gì?

Quá căng thẳng trong công việc do những đòi hỏi của công việc và những khó khăn trong kiểm soát thời gian cũng có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch. Đó là kết quả mới được công bố gần đây của các nhà khoa học thuộc trường đại học Y miền Nam  tại tỉnh Quảng Châu, Trung Quốc, được đăng trên tạp chí y khoa quốc tế có tên Neurology hồi trung tuần tháng 10 vừa qua.

Loại việc nào làm tăng nguy cơ tai biến?

Báo cáo trích lời bác sĩ Dingli Xu, tác giả nghiên cứu, cho biết nghiên cứu được tiến hành dựa trên số liệu của 130,000 người được cho là có công việc căng thẳng. Kết quả nghiên cứu cho thấy những người này có nguy cơ bị tai biến cao hơn so với những người không có công việc căng thẳng, và loại tai biến phổ biến nhất là tai biến do thiếu máu cục bộ hay nghẽn mạch máu lên náo(ischemic stroke). Nghiên cứu cũng cho thấy phụ nữ dễ bị tai biến hơn nam giới.

Nghiên cứu theo dõi dữ liệu của những người tham gia nghiên cứu từ 3 đến 17 năm. Các công việc được xếp hạng từ 1 đến 4 dựa theo khả năng người làm việc có thể kiểm soát công việc của mình.

Cụ thể những việc được các nhà nghiên cứu xếp hạng bao gồm những việc có đòi hỏi thấp và sự kiểm soát công việc của người làm cũng thấp như lao công, thợ mỏ  và những công việc chân tay khác; việc đòi hỏi thấp nhưng có sự kiểm soát cao bao gồm những việc của những người làm khoa học tự nhiên, kiến trúc sư; việc đòi hỏi cao nhưng kiểm soát thấp bao gồm những người làm trong lĩnh vực dịch vụ. Cuối cùng là loại việc đòi hỏi cao nhưng có thể kiểm soát cao là những việc của các bác sĩ, giáo viên và kỹ sư.

Bác sĩ Jennifer Majersik thuộc trường đại học Utah, Hoa Kỳ, thành viên của Hiệp hội thần kinh học Hoa Kỳ, người đã viết nhận xét về nghiên cứu này, cho biết:

Điều mà những nhà nghiên cứu tìm thấy là có những loại stress nhất định dẫn đến tai biến mạch máu não. Cụ thể họ tìm thấy là những người làm các công việc mà họ không thể kiểm soát được các yêu cầu đưa ra, họ có rất nhiều đòi hỏi phải đáp ứng theo thời gian mà họ không có cách nào để kiểm soát chúng thì họ có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao

Bác sĩ Jennifer Majersik

BS. Jennifer Majersik: Điều mà những nhà nghiên cứu tìm thấy là có những loại stress nhất định dẫn đến tai biến mạch máu não. Cụ thể họ tìm thấy là những người làm các công việc mà họ không thể kiểm soát được các yêu cầu đưa ra, họ có rất nhiều đòi hỏi phải đáp ứng theo thời gian mà họ không có cách nào để kiểm soát chúng thì họ có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao. Đáng chú ý là những người phải đáp ứng nhiều đòi hỏi về thời gian nhưng lại có thể kiểm soát được thì họ không có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao.

Theo nghiên cứu, những người làm ở các công việc căng thẳng cao tức có đòi hỏi cao và sự kiểm soát thấp có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao hơn 22% so với những người có loại công việc đòi hỏi thấp mà có sự kiểm soát cao.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Majersik, việc định nghĩa căng thẳng cũng có tính tương đối.

BS. Jennifer Majersik: tôi nghĩ nhiều người dung từ stress theo một cách hiểu rộng và chúng ta thường hiểu stress theo nhiều cách khác nhau. Nhưng không phải loại stress nào cũng giống nhau. Trên thực tế chỉ có những người không thể kiểm soát được lịch làm việc hoặc điều kiện làm việc của mình là những người có nguy cơ bị tai biến cao. Bệnh có thể xảy ra với bất cứ loại việc nào. Ví dụ tôi là bác sĩ, một số bác sĩ có thể quản lý được thời gian biểu công việc và đòi hỏi trong công việc, một số khác thì không. Nhưng có một loại việc cụ thể rất khó để kiểm soát mà lại có đòi hỏi cao đó là việc trong lĩnh vực dịch vụ. Ví dụ như các nữ y tá, những người chạy bàn trong nhà hàng. Họ là những người phải đáp ứng đòi hỏi của nhiều người trong khi họ không thể kiểm soát được điều này. Nhưng không phải là người chạy bàn nào cũng nằm trong loại việc như vậy, nó cụ thể hơn đối với từng cá nhân.

Livescience

Mối liên quan giữa stress và tai biến

Nghiên cứu mới không chỉ ra cụ thể mối liên quan giữa stress và tai biến. Tuy nhiên, các bác sĩ cũng đưa ra một số giả thuyết về mối liên quan giữa hai yếu tố này. Bác sĩ Majersik giải thích:

Bs. Jennifer Majersik: nghiên cứu này không nhằm trả lời câu hỏi này. Nhưng dựa vào những gì tôi đọc được ở các nghiên cứu khác về cùng chủ đề thì có nhiều lý thuyết được đưa ra. Một là có thể do chúng ta không chăm sóc bản than kỹ càng khi phải chịu nhiều stress hoặc có thể là do chúng ta không uống thuốc cao huyết áp, không tập thể dục. Có một lý thuyết khác đáng chú ý hơn là stress tạo ra những phản ứng sinh lý của cơ thể với cơ thể có thể tạo nghẽn mạch máu… chúng tôi biết người có stress có mảng bám trong mạch máu và điều này có thể dẫn đến tai biến mạch máu não, có thể dẫn đến loạn nhịp tim mà không hẳn là do họ ăn những loại thức ăn nhiều chất béo không tốt.

Giả thuyết cho rằng người làm các công việc căng thẳng không chăm sóc bản thân kỹ lưỡng cũng được bác sĩ Xu nói đến. Theo bác sĩ Xu, công việc căng thẳng, không kiểm soát được thời gian công việc thường khiến người ta lựa chọn những đồ ăn nhanh, hút thuốc nhiều và không có thời gian tập thể dục, uống thuốc không đúng.

Nói về những yếu tố sức khỏe và thói quen sống ảnh hưởng đến tai biến mạch máu não, bác sĩ Ralph Sacco, phát ngôn viên của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho biết:

Bs. Ralph Sacco: tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ xơ cứng thành mạch máu và khi mạch  máu bị nghẽ thì nó có thể dẫn đến tai biến mạch máu não. Tai biến mạch máu não xảy ra khi có sự nghẽn mạch máu dẫn máu vào não và nó gây ra các triệu chứng…hút thuốc là một yếu tố dẫn đến tai biến mạch máu não rất đáng chú ý. Người hút thuốc có từ 2 đến 4 lần nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao hơn so với người không hút thuốc. Cũng giống như người bị tiểu đường hay huyết áp cao, hút thuốc lá cũng làm xơ cứng mạch máu. Người hút thuốc thường loãng xương và xơ cứng mạch máu não.

Tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ xơ cứng thành mạch máu và khi mạch máu bị nghẽ thì nó có thể dẫn đến tai biến mạch máu não. Tai biến mạch máu não xảy ra khi có sự nghẽn mạch máu dẫn máu vào não và nó gây ra các triệu chứng…hút thuốc là một yếu tố dẫn đến tai biến mạch máu não rất đáng chú ý

Bs. Ralph Sacco

Có hai loại tai biến mạch máu não phổ biến là tai biến do thiếu máu cục bộ, hay nghẽn máu lên não (ischemic stroke), và chảy máu não. Trong hai loại này, loại nghẽn máu lên não phổ biến hơn và đây cũng là loại tai biến chủ yếu trong những người làm các công việc căng thẳng cao.

Hiện các bác sĩ vẫn chưa thể giải thích được nguyên nhân cụ thể tại sao có nhiều phụ nữ làm các công việc căng thẳng cao bị tai biến hơn so với nam giới.

Kiểm soát công việc và phòng tránh bệnh

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người trên thế giới bị tai biến mạch máu não. Đây được coi là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây tử vong đối với những người từ 60 tuổi trở lên và là nguyên nhân phổ biến thứ 5 gây tử vong ở người từ độ tuổi 15 đến 59. Mỗi năm, có khoảng 6 triệu người trên toàn thế giới tử vong vì tai biến mạch máu não.

WHO nhìn nhận tai biến mạch máu não là một gánh nặng với nhiều quốc gia trong khi người dân vẫn chưa hiểu rõ về những nguyên nhân gây bệnh cũng như cách phòng tránh.

Để phòng tai biến mạch máu não từ các nguyên nhân đã được xác định từ lâu như chế độ ăn và cách sống, các bác sĩ khuyên mọi người giảm ăn đồ ăn có hàm lượng muối cao để tránh cao huyết áp, giảm đồ ăn có nhiều chất béo chuyển hóa và bão hòa có thể làm nghẽn mạch máu não, bỏ hút thuốc lá để giảm nguy cơ xơ vữa mạch máu. Các bác sĩ cũng khuyên mọi người nên kiểm tra huyết áp và chỉ số đường trong máu, mỡ máu thường xuyên để phòng tránh bệnh và có điều trị kịp thời khi phát hiện bệnh.

Từ kết quả của nghiên cứu mới về mối liên hệ giữa stress trong công việc và tai biến mạch máu não, bác sĩ Majersik nhìn nhận việc kiểm soát bệnh qua yếu tố này không ảnh hưởng nhiều đến những thông tin được thảo luận giữa bệnh nhân và bác sĩ trong những lần kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Bs. Jennifer Majersik: kết quả có thẻ giúp tôi chút xíu khi tôi nói về vấn đề stress với bệnh nhân của mình nhưng theo tôi nó không làm thay đổi việc khám bệnh định kỳ. Có rất nhiều điều mà chúng ta đã biết như việc kiểm soát đường trong máu, huyết áp…. Cho nên đó sẽ là những vấn đề chính nên được thảo luận trong những lần khám bệnh định kỳ.

Tuy nhiên, cũng từ nghiên cứu này, bác sĩ Majersik cho rằng việc tăng khả năng kiểm soát thời gian công việc cho người làm và tạo sự linh hoạt trong thời gian biểu làm việc ví dụ như tăng thời gian làm việc từ nhà thay vì tại công sở có thể có ảnh hưởng lớn đối với sức khỏe cộng đồng nói chung.

Tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa