Nên cẩn thận khi lựa chọn thức ăn nhanh

Đồ ăn nhanh trong đời sống công nghiệp gấp gáp ở những thành phố lớn ngày nay đã trở thành những thứ không thể thiếu vì sự tiện lợi, giá cả vừa phải và mùi vị hấp dẫn. Tuy nhiên, cùng với sự phổ biến của thức ăn nhanh, các chuyên gia về sức khỏe cộng đồng cũng lo ngại về những hậu quả về sức khỏe của loại thức ăn này nhất là khi những thành phần chất béo, muối và kích cỡ các phần ăn của loại đồ ăn này gần như đã không thay đổi trong một thời gian dài bất chấp những cảnh báo của các bác sĩ. Vậy thực tế các chuỗi cửa hàng bán đồ ăn nhanh có những lựa chọn gì cho khách và những đồ ăn gì bạn nên cân nhắc khi mua đồ ăn nhanh? mời quý vị tìm hiểu chủ đề này trong trang tạp chí sức khỏe đời sống do Việt Hà phụ trách.

Xu hướng chung của thức ăn nhanh

Một bữa ăn nhanh đơn giản tại một cửa hàng bán thức ăn nhanh thường bao gồm một cái bánh mì kẹp thịt và phomat lớn, một khẩu phần khoai tây chiên và một cốc nước ngọt có ga. Một bữa ăn đơn giản, hấp dẫn và rất quen thuộc với nhiều người ở các thành phố lớn vốn luôn bận bịu. Nhưng điều mà nhiều người không để ý đó là chỉ với một khẩu phần ăn đơn giản đó thôi, một người đang hấp thụ vào người lượng calorie, muối và chất béo chuyển hóa quá mức. Bác sĩ Alice Lichtenstein, Giám đốc phòng nghiên cứu dinh dưỡng về sức khỏe tim mạch thuộc Trung tâm nghiên cứu dinh dưỡng của đại học Tufts, Hoa Kỳ, cho biết.

BS. Alice Lichtenstein: đối với một bữa ăn gồm một phần khoai tây chiên lớn, một cốc nước ngọt có ga như cocacola, một phần bánh mì kẹp thịt và phomat lớn chiếm từ 60 đến 70% lượng calorie một ngày một người là 2000 calorie. Thành phần của muối trong khẩu phần ăn này cũng chiếm từ 63% đến 90% lượng muối một ngày một người được phép ăn vào. Cho nên gần 2/3 lượng calories và muối đến từ chỉ một bữa ăn lớn như vậy, do đó không còn nhiều phần sót lại để ăn những thức ăn khác trong ngày nếu một người tuân thủ theo chế độ ăn với lượng calorie và muối được khuyến cáo.

Theo khuyến cáo của các bác sĩ Mỹ, một người lớn chỉ nên ăn không quá 2,000 calories và không nhiều hơn 2,300 mg muối một ngày.

Theo khuyến cáo của các bác sĩ Mỹ, một người lớn chỉ nên ăn không quá 2,000 calories và không nhiều hơn 2,300 mg muối một ngày

Nghiên cứu mới được công bố gần đây về khẩu phần thức ăn nhanh phổ biến được các bác sĩ thuộc trường đại học Tufts thực hiện cho thấy trong suốt gần 20 năm qua, kích cỡ các bữa ăn nhanh và hàm lượng dinh dưỡng trong các loại đồ ăn này gần như không thay đổi, bất chấp những cảnh báo của các bác sĩ về việc ăn quá mức những loại đồ ăn này. Các nhà khoa học tiến hành nghiên cứu loại bữa ăn nhanh phổ biến hiện nay bao gồm một bánh mì kẹp thịt với phomat, khoai tây chiên và nước ngọt tại 3 chuỗi cửa hàng bán đồ ăn nhanh tại Mỹ trong suốt 18 năm qua. Theo bác sĩ Lichtenstein, nguyên nhân gần như không có sự thay đổi nào trong kích cỡ các bữa ăn nhanh và thành phần dinh dưỡng trong các đồ ăn này trong một thời gian dài là do lựa chọn của người mua.

BS. Alice Lichtenstein: lý do vì sao khẩu phần thức ăn nhanh vẫn lớn như vậy là vì người tiêu dùng vẫn tiếp tục mua chúng. Ngành công nghiệp thức ăn nhanh chỉ đáp ứng lại nhu cầu của người tiêu dùng mà thôi. Người mua có thể mua phần nhỏ hơn nếu họ muốn nhưng họ lại không muốn vậy. Câu hỏi tại sao khẩu phần thức ăn nhanh cứ mãi lớn như vậy mặc dù chúng ta luôn khuyến cáo mọi người phải cắt giảm lượng calorie và muối trong khẩu phần ăn hàng ngày nhưng dường như chúng ta chưa đạt được nhiều tiến bộ trong vấn đề này.

Những lo ngại về ảnh hưởng đến sức khỏe của thức ăn nhanh

Một trong những lo ngại lớn nhất của các bác sĩ, chuyên gia y tế cộng đồng đối với thức ăn nhanh là tác hại của nó lên sức khỏe khi những khẩu phần ăn này vẫn quá lớn và các thành phần dinh dưỡng trong đó gần như không thay đổi để đáp ứng với những khuyến cáo về sức khỏe.

Bên cạnh lượng calories quá lớn do khẩu phần ăn lớn của thức ăn nhanh, một trong những quan ngại hàng đầu đối với loại đồ ăn này là hàm lượng muối. Theo nghiên cứu mới của các nhà khoa học thuộc trường đại học Tufts, hàm lượng muối có trong một bữa ăn nhanh đơn thuần đã chiếm 2/3 lượng muối một ngày một người được phép hấp thụ vào cơ thể. Điều này dẫn đến những lo ngại về sức khỏe tim mạch. Bác sĩ Donna Arnett, thuộc trường đại học Y tế cộng đồng Birmingham, đại học Alabama cho biết:

BS. Donna Arnett: chúng ta nên nhớ là muối là quan trọng trong việc điều hòa huyết áp cơ thể. Vì thế nếu lượng muối trong cơ thể tăng lên thì huyết áp tăng lên và kéo theo đó là nguy cơ bị tăng huyết áp. Đây là một trong các nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh tim mạch và đứt mạch máu não trên toàn cầu.

Một nghiên cứu trên toàn thế giới mới được công bố vào năm 2013 cho thấy đã có khoảng 2 triệu 300 ngàn người trên thế giới bị chết trong năm 2010 vì các bệnh tim mạch do ăn quá nhiều muối. Theo nghiên cứu này, lượng muối tiêu thụ trung bình hàng ngày của một người trên thế giới là 4,000 mg. Trong khi đó, mức được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo là 2,000 mg một ngày.

Vì sao khẩu phần thức ăn nhanh vẫn lớn như vậy là vì người tiêu dùng vẫn tiếp tục mua chúng. Ngành công nghiệp thức ăn nhanh chỉ đáp ứng lại nhu cầu của người tiêu dùng. Người mua có thể mua phần nhỏ hơn nếu họ muốn nhưng họ lại không muốn vậy

BS. Alice Lichtenstein

Mới đây, WHO cũng đã lên tiếng khuyến cáo người Việt nên ăn bớt muối mỗi ngày để giảm các nguy cơ bệnh tim mạch. Theo WHO, lượng muối tiêu thụ trung bình một người một ngày ở Việt Nam là từ khoảng 12,000 đến 15,000 mg. WHO ước tính bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Việt Nam, chiếm khoảng 33% tổng số tử vong.

Bên cạnh hàm lượng muối, thức ăn nhanh, đặc biệt là khoai tây chiên cũng có hàm lượng chất béo chuyển hóa (trans fat) cao. Theo WHO, loại chất béo này cũng giống như chất béo bão hòa (saturated fat) làm tăng lượng cholesterol xấu và giảm lượng cholesterol tốt trong máu và do đó làm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch. Ngoài ra, việc hấp thụ nhiều chất béo này vào cơ thể lâu dần sẽ làm tắc nghẽn mạch máu, và hậu quả là làm cho máu không lưu thông, dẫn đến nguy cơ bị đột quỵ.

Nên lựa chọn thức ăn nhanh thế nào?

Cuộc sống bận rộn của nhiều gia đình ở thành phố đôi lúc khiến người ta không thể có đủ thời gian nấu nướng hàng ngày. Việc mua đồ ăn nhanh cho mình và gia đình, vì vậy, là điều khó tránh khỏi. Mặc dù có những lo ngại về tác hại lên sức khỏe của thức ăn nhanh, nhưng không phải tất cả các chuỗi cửa hàng bán thức ăn nhanh không có những lựa chọn khác tốt hơn cho khách hàng. Bác sĩ Lichtestein cho rằng, mọi người nên bỏ chút thời gian tìm hiểu trước khi quyết định chọn mua đồ ăn nhanh cho mình và gia đình.

Mọi người nên dành thêm thời gian để cân nhắc những gì sẵn có cho họ và so sánh các lựa chọn với nhau, và họ nên chọn những nhà hàng có nhiều hơn những lựa chọn đồ ăn tốt cho sức khỏe của họ tức là ít calories hơn, ít muối hơn...

BS. Alice Lichtestein

BS. Alice Lichtestein: tôi lo ngại là mọi người nên dành thêm thời gian để cân nhắc những gì sẵn có cho họ và so sánh các lựa chọn với nhau, và họ nên chọn những nhà hàng có nhiều hơn những lựa chọn đồ ăn tốt cho sức khỏe của họ tức là ít calories hơn, ít muối hơn và ít chất béo bão hòa hơn. Chúng tôi không muốn nói là mọi người phải lái xe rất xa để chỉ mua một đồ ăn tốt cho sức khỏe nhưng trong phạm vi của mình, họ cũng có những lựa chọn nhất định vì có một số cửa hàng đồ ăn nhanh dù có những thức ăn nhìn giống nhau nhưng thành phần calories, muối và chất béo chuyển hóa sẽ thấp hơn. Họ chỉ cần dành thời gian tìm hiểu một chút trước khi mua đồ ăn cho mình…Các thông tin về dinh dưỡng của đồ ăn này chúng ta có thể tìm trên mạng, chúng ta biết những cửa hàng đồ ăn nhanh gần chỗ làm và chỉ cần lên mạng để tìm hiểu chúng một lần là đủ, so sánh các nhà hàng với nhau. Chúng ta không phải làm như vậy mỗi ngày.

Theo bác sĩ Lichtestein, người mua có thể chọn thực đơn salad với thịt gà nướng thay vì luôn chọn những đồ ăn có lượng muối và chất béo cao như bánh mì kẹp thit phomat với khoai tây chiên. Tuy nhiên, theo bác sĩ Lichtestein, việc đôi khi ăn những bữa ăn nhanh phổ biến cũng rất khó tránh và cũng không phải là quá nguy hiểm, trừ khi người ta ăn quá nhiều và liên tục.

Ngày nay, ngoài việc mua đồ ăn nhanh các tiệm bán thức ăn nhanh, người ta cũng có thể mua đồ ăn chế biến sẵn ở siêu thị. Khuyến cáo của các bác sĩ đối với mọi người khi chọn loại đồ ăn này là phải đọc rất kỹ nhãn đồ ăn để tìm hiểu thành phần trong đó, đặc biệt là lượng muối, calorie, đường và chất béo chuyển hóa, bão hòa. Ngoài ra, để tránh đưa thêm lượng muối vào người khi ăn, các bác sĩ cũng khuyến cáo mọi người nên tránh bỏ thêm muối vào đồ ăn mua sẵn bằng cách bỏ lọ muối để bàn, để bớt đi một thói quen không tốt cho sức khỏe.

Việc thỉnh thoảng mua đồ ăn nhanh là điều khó tránh khỏi với nhiều người. Tuy nhiên, theo các bác sĩ, lựa chọn của những đồ ăn này là rất đa dạng và do đó sẽ không khó cho mọi người khi quyết định lựa chọn thức ăn nào tốt nhất cho sức khỏe của mình.

Tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và những đóng góp về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa