Life Art: Nghệ thuật sống độc lập và sáng tạo
2010.09.09
Đó là bộ phim được quay bởi các em nhỏ đang sống với những mùa nước lớn và những ngày nước cạn tại bãi giữa sông Hồng, dưới sự hướng dẫn của thạc sĩ Phan Ý Ly, hiện là giám đốc cơ sở đào tạo Life Art, sắp khai trương các lớp học tại Hà Nội tháng Mười tới đây.
Life Art, tạm dịch là Nghệ Thuật Sống, là một doanh nghiệp xã hội do thạc sĩ Phan Ý Ly thành lập. Mời quí vị cùng Thanh Trúc tìm hiểu Life Art là gì, hướng đến những đối tượng nào, phương pháp giảng dạy của Life Art có gì đặc biệt.
Ý tưởng thành lập Life Art
Từ Hà Nội, giám đốc Life Art Phan Ý Ly trình bày:
"Cách đây năm năm tôi làm việc tại một dự án phát triển của Liên Hiệp Quốc, sau đó tham gia vào các công việc phát triển xã hội trong các tổ chức phi chính phủ tại Hà Nội.
Sau đó thì tôi được học bổng Chevening của Hội Đồng Anh, sang Anh tham dự những khóa học thạc sĩ về bộ môn nghệ thuật sân khấu và truyền thông trong phát triển con người."
Trở về nước, Phan Ý Ly tham gia những dự án tự đề xướng. Cô cũng làm cố vấn cho những tổ chức phi chính phủ khác:
"Trong lãnh vực làm thế nào để khuyến khích sự tham gia, khuyến khích tiếng nói của người dân được bộc lộ nhiều hơn và thật hơn qua các loại hình sáng tạo, mà bây giờ trong nước hiểu là nghệ thuật phát triển cộng đồng."
Dự án được nhiều người biết đến, cũng là sự ứng dụng của bộ môn này, là bộ phim Thảo Nguyên Xanh Tươi do bảy em bé ở bãi giữa sông Hồng thực hiện:
Và khi bị gò bó để phát triển thành một khuôn mẫu như thế thì chúng tôi gọi những người này là đang bị thoái hóa chứ không phải được phát triển. Họ đánh mất chính mình rồi, không còn được phép trở thành họ nữa mà họ đang trở thành một người khác.
Thạc sĩ Phan Ý Ly
"Trong quá trình đi học và làm việc ở rất nhiều vùng cư dân khác nhau, kể cả ở nước ngoài, ở xóm nghèo Châu Phi hay với những em bé có hoàn cảnh khó khăn ở Việt Nam, vô tình tôi lại có thêm một cái nhìn về một cộng đồng tưởng như là hạnh phúc ở xã hội mình. Tôi nhận ra là có một lớp trẻ khao khát muốn được thử thách muốn được thể hiện bản thân nhưng lại gặp một cái rào cản về kỹ năng sống hoặc là về sự độc lập cũng như về cái khả năng hiểu được chính mình là ai, mình muốn gì, mình phải làm thế nào để đạt được cái điều đó.
Tôi chiêm nghiệm nhiều về những cái tôi quan sát được ở các bạn trẻ. Tôi cũng nhận được nhiều thư từ các bạn trẻ viết cho tôi rằng “em rất muốn được làm việc nọ việc kia, hoài bão của em là thế này ước mơ của em là thế kia ...Nhưng mà bố mẹ em thì muốn em trở thành người thế này cơ vân vân và vân vân, rồi “làm thế nào để em được như chị”
Khi nhận được những thư như vậy và quan sát chung quanh thì tôi cảm thấy dường như cái văn hóa của người Việt Nam, cái phong cách dạy dỗ con trẻ ngay trong gia đình và ngay cả nhà trường vẫn còn hướng tới cái gì đó mang tính tuân thủ. Tức là các em chỉ cần làm đúng những gì bố mẹ đã lập trình hoặc đúng như thầy cô đã ra qui định thì mới được chấp nhận, mới được coi là đã trưởng thành."
Trong khi đó, vẫn theo thạc sĩ Phan Ý Ly, những gì cô trải nghiệm qua bộ môn học của mình là con người chỉ phát triển khi mà họ được tự là mình và tự phát triển là mình chứ không phải phát triển để thành cái khuôn mẫu mà bố mẹ hoặc thầy giáo hoặc bất kỳ một ai đó vẽ ra cho họ.
"Và khi bị gò bó để phát triển thành một khuôn mẫu như thế thì chúng tôi gọi những người này là đang bị thoái hóa chứ không phải được phát triển. Họ đánh mất chính mình rồi, không còn được phép trở thành họ nữa mà họ đang trở thành một người khác.
Suy nghĩ như thế thì tôi cảm thấy đất nước mình cần những con người độc lập, hiểu mình là ai, dám tự quyết định và dám đi đến những con đường mới lạ, đầy tính sáng tạo, thì mới có thể đưa đất nước phát triển hơn được."
Và đó là những ý nghĩ nung nấu, nuôi dưỡng cho Life Art, trường đào Nghệ Thuật Sống với cách nghĩ cách sống trong độc lập trong sáng tạo:
"Để làm được điều ấy thì cần rất nhiều sự nỗ lực từ nhà nước, từ nhà trường, từ phụ huynh. Tôi nghĩ mình cũng có thể góp được cái phần của mình, mình không cứ phải làm trong Bộ Giáo Dục, mình không cứ phải có một vị trí cao trong Bộ Giáo Dục để đưa ra được những chủ trương hoặc là mình ảnh hưởng được hết tất cả những phương pháp dạy học của thầy cô giáo.
Mà nếu mình cứ ngồi chờ thì có lẽ thời gian đấy rất là xa, tôi chỉ nghĩ là mình”Think Global và Act Local”, có nghĩa là mình nghĩ những việc lớn nhưng làm từ những việc nhỏ. Những việc nhỏ đó bắt đầu từ những dự án nhỏ mà tôi gọi là dự án cá nhân. Và khi làm những dự án cá nhân đó tôi cũng muốn ứng dụng những phương pháp sáng tạo về phát triển con người xem có phù hợp với người Việt Nam hay không."
Đối tượng được nhắm đến
Tại sao Life Art được gọi là doanh nghiệp xã hội, Social Enterprise, một khái niệm hãy còn mới mẻ ở trong nước? Thạc sĩ Phan Ý Ly giải thích:
"Vâng, Life Art là một công ty trách nhiệm hữu hạn, là một doanh nhiệp xã hội. Mặc dù nước mình chưa có một định nghĩa rõ rệt như các nước khác thế nào là Company thế nào là Social Enterprise, nhưng Ly thì may mắn là được tiếp cận với khái niệm này và rất muốn mình cũng là một trong những người góp phần thúc đẩy việc thành lập những doanh nghiệp xã hội, nghĩa là doanh nghiệp được thành lập vì mục tiêu xã hội, đáp ứng được lợi ích của xã hội.
Nó giống như các tổ chức phi chính phủ nhưng doanh nghiệp lại có thể tự đứng được trên đôi chân của mình mà không cần dựa vào các nguồn vốn tài trợ từ bên ngoài, mình có thể tự lập, mình có thể độc lập và phát triển lâu dài vì bản thân doanh nghiệp có thể tự thu về lợi nhuận, đủ để làm công việc xã hội của mình. Đó chính là mô hình mà Life Art đang theo."
Thực tế thì Life Art đã chính thức thực hiện các chương trình đào tạo từ tháng Bảy 2010. Nội dung các khóa học tập của Life Art gồm những môn như giao tiếp phi ngôn từ, sống sáng tạo, khám phá bản thân, nghệ thuật cùng chuyển động, cảm thụ nghệ thuật, phát triển nhân cách qua quá trình sáng tạo.
Có thể thấy yêu cầu khám phá và sáng tạo ẩn chứa cũng như bổ sung cho nhau qua nhiều chương trình điển hình sẽ bắt đầu tháng Mười tới đây. Đó là khóa học Tổ Ấm dành cho gia đình, khóa học Sống Sáng Tạo không giới hạn tuổi, khóa học Tôi Và Cuộc Sống dành cho lứa tuổi mười sáu, mười bảyvà mười tám. Khóa học Tôi Và Mọi Người dành cho lứa tuổi mười ba, mười bốn và mười lăm.
Cho người nhỏ tuổi hơn nữa thì có lớp Tôi Là Ai của độ tuổi mười, mười một và mười hai, rồi lớp Tôi Là Ai cho lứa tuổi tám và chín, Yêu Và Bảo Vệ Bản Thân với độ tuổi sáu và bảy.
Theo thạc sĩ Phan Ý Ly, đối tượng các khóa học của Life Art là cha mẹ con cái, thanh thiếu niên và học sinh, thế nhưng trọng tâm đáng chú ý nhất vẫn là giới trẻ trong độ tuổi đang lớn:
"Bản thân tôi thì mong muốn rằng Life sẽ là nơi đầu tiên và đi
tiên phong cũng như là nơi thu hút những người quan tâm đến vấn đề phương pháp
phát triển con người mà sử dụng các hình thức khác nhau như sử dụng hình thức
sáng tạo, phương pháp phát triển con người toàn diện, không phải là gò con người
ta vào một cái khuôn nhất định mà cho phép người ta trở thành chính mình.
Các bạn thanh thiếu niên đến với chương trình Tôi Và Cuộc Sống, điều đầu tiên là phải khám phá chính mình và định hình được là mình ai ở thời điểm này và mình muốn gì.
Thạc sĩ Phan Ý Ly
Các bạn thanh thiếu niên đến với chương trình Tôi Và Cuộc Sống, điều đầu tiên là phải khám phá chính mình và định hình được là mình ai ở thời điểm này và mình muốn gì.
Khi đặt tên của chương trình học này là Tôi Và Cuộc Sống , các bạn thanh thiếu niên có cơ hội chiêm nghiệm lại tất cả những quan niệm, tất cả những cái mà các bạn từ nhỏ đến lớn lên đã nhận được của bố mẹ của thấy cô của mọi người cũng như những chuẩn mực đạo đức trong xã hội. Các bạn có quyền chiêm nghiệm kiểm tra lại theo con mắt của các bạn và trong một môi trường rất an toàn.
Life Art tin rằng mỗi người chỉ có thể tìm ra đường đi của mình khi người ta có khả năng đặt câu hỏi và người ta phản biện lại những gì được đặt ra từ trước, người ta tìm ra được câu trả lời của riêng mình cho tất cả những quan niệm đó.
Với Tôi Và Cuộc Sống, Life Art mong muốn trang bị cho các thanh thiếu niên một cái nhìn mở một cái nhìn chủ động , biết cách kiểm soát cuộc sống của mình, không phó mặc, không ỷ lại."
Phương pháp giảng dạy
Để có thể phát triển toàn diện về con người và nhân cách, ngoài sự hướng dẫn đúng mức, tuổi trẻ còn cần một gương mẫu, đúng hơn là một thần tượng để noi theo, như vậy Life Art có đưa ra được một con người hay nhiều con người gương mẫu để giới trẻ có thể học theo không. Trả lời câu hỏi này, giám đốc Life Art Phan Ý Ly khẳng định:
"Ở lứa tuổi vị thành niên thì việc tự tìm kiếm cho mình một mẫu hình tượng, để ngưỡng mộ để noi theo để phấn đấu được như người ta, là một điều rất bình thường.
Nhưng nếu các bạn chỉ chạy theo một cái hình mẫu mà không thực sự biết điều gì làm cho hình mẫu đấy trở nên khác biệt, điều gì ở thần tượng này làm cho mình cảm thấy ngưỡng mộ, mà các bạn chỉ theo số đông hoặc là theo cái mốt cái phong trào, hoặc thấy người ta nổi tiếng người ta thành công thì mình cũng thích, thì các bạn vẫn đang ở cái vị trí là bắt chước.
Life Art muốn là các bạn cùng với Life Art khám phá và phân tích để biết
rõ tại sao mình chọn mẫu hình tượng này. Khi mà biết rõ thì mới thực sự có ích
thì các bạn sẽ phấn đấu để trở thành như vậy thay vì là cuồng tín và cứ bị mê
hoặc mà không biết thì nó không thực tế cho các bạn."
Với những
quan điểm giáo dục mới mẻ như vậy, ngoài giám đốc Phan Ý Ly với mười năm kinh
nghiệm về phát triển cộng đồng, đội ngũ giảng viên của Life Art còn gồm những
ai. Thạc sĩ Phan Ý Ly cho biết:
Ly đã tìm được cho mình những người cộng sự rất tâm huyết với việc làm sao để thay đổi, phát triển và hoàn thiện con người, không thông qua hình thức áp đặt hay rao giảng, giáo điều mà qua hình thức giúp họ tự khám phá tự khẳng định tự hoàn thiện được chính mình.
Thạc sĩ Phan Ý Ly
"Để thành lập Life Art, ngay từ đầu Ly đã tổ chức một khóa học sáu tháng rất là chuyên sâu cho mười sáu người, chọn lọc từ hơn sáu mươi hồ sơ trên khắp cả nước. Khóa học được gọi là khóa đào tạo dành cho giảng viên về phát triển nhân cách qua quá trình sáng tạo. Qua khóa học này thì Ly đã tìm được cho mình những người cộng sự rất tâm huyết với việc làm sao để thay đổi, phát triển và hoàn thiện con người, không thông qua hình thức áp đặt hay rao giảng, giáo điều mà qua hình thức giúp họ tự khám phá tự khẳng định tự hoàn thiện được chính mình."
Khóa học đầu tiên của Life Art, Tôi Và Cuộc Sống, sẽ khai giảng ngày 7 Tháng Mười. Phương châm mà Life Art tự hào là nhà tuyển dụng khó tính và cá tính. Cầu chúc Life Art thành công trong những bước giáo dục và đào tạo tiên phong của mình.