Thị trường Collagen ở Việt Nam: thật giả lẫn lộn

Thanh Trúc, phóng viên RFA
2015.02.05
Quảng cáo Collagen Quảng cáo Collagen
thegioithuocgiamcan/dienkhanh

Theo bài báo có tựa đề “Thị Trường Collagen, Thật Giả Lẫn Lộn”, đăng trên VNExpress hôm 29 tháng Giêng 2015, 10 tấn Collagen và thực phẩm chức năng giả bị nhà chức trách trong nước tịch thu. Tin này khiến một số đông những người được gọi là tín đồ của sản phẩm protein đẹp da và khỏe khớp này tự hỏi phải chăng vì nhu cầu tiêu thụ Collagen ở Việt Nam hiện giờ quá lớn và quá chạy đến mức phải tìm cả hàng giả để cung ứng.

Sản phẩm và công nghệ quảng cáo

Ca sĩ Cyndy, người thường xuyên dùng Collagen để bảo vệ sắc đẹp và sức khỏe:

Rất thịnh hành, vài năm gần đây họ sử dụng cái này rất nhiều. Về da thì em thấy nó tốt, giúp cho mình chậm lão hóa, cải thiện làn da của mình trẻ trung hơn. Cũng tùy vào nhãn hàng mà nó mắc hay là rẻ. Thực sự bây giờ ở Việt Nam có nhiều hàng trôi nỗi, không rõ nguồn gốc, hàng Trung Quốc rất nhiều và hàng giả cũng có. Cyndy mua loại liquid của Shishedo để uống, thấy cũng phù hợp túi tiền của giới trung lưu.

Chị Hồng Mai, một chuyên viên về trang điểm:

Thấy họ quảng cáo Collagen này rất nhiều, nhiều lắm, nhưng tôi không xài và cũng chẳng quan tâm. Dĩ nhiên khi họ quảng cáo thì họ phải nói thế nào để thu hút thị hiếu của người ta thì người ta mới mua dùng chứ, đúng không…

Bà Thanh, ở Nha Trang, có vẻ rất am hiểu về mỹ phẩm, đặc biệt những loại thực phẩm chức năng Collagen được quảng cáo rầm rộ như một thần dược:

Collagen trôi nỗi ngoài thị trường, mà nhất là hàng Trung Quốc, thì mình không thể nào tin tưởng được. Việt Nam hiện thời người ta quảng cáo Collagen quá nhiều trên TV trên truyền thông, người ta cứ tin tưởng nó gần như là thần được, ví dụ uống vào thì da sẽ căng, Collagen nâng cơ làm da đẹp ra, trẻ ra, mởn ra, rồi xương khớp trơn tru này nọ. Cứ cả tin thì cứ việc bỏ tiền ra mua uống.

Điều đáng nói là tình trạng quảng cáo ở Việt Nam thực sự nó hơi quá, nó làm cho người ta nghĩ đây là một thần dược

Huy, sinh viên

Người mình, nhất là phụ nữ, nghe nói miệng truyền đạt nhau thế này thế kia là tin chứ không biết thực sự nó từ đâu và nó như thế nào. Hàng trôi nỗi bán ngoài chợ giá cao có giá thấp có. Chẳng hạn Collagen dạng nước, dạng viên… trên thông tin trên báo chí trên truyền hình rồi trên mạng nữa, người ta khuyến khích trong thì uống ngoài thì thoa. Tin cũng tùy chuyện thôi chứ tôi thấy nó hơi hoang đường.

Hiện thời ở Việt Nam người ta hay quảng cáo hàng Collagen xách tay từ Nhật về, từ Pháp về, từ Mỹ về…. Một chai Collagen chừng 30mml nhãn hiệu Shisheido, nói là uống vào cải thiện làn da trong vòng 5 ngày hay 7 ngày thôi, khoảng 75.000 hoặc gần 100.000 một chai, chữ Tàu hay chữ Nhật mình không biết có thực sự là xuất xứ từ Shisheido từ nước Nhật hay không. Mà một lần uống như vậy đâu phải có một chai đâu, phải 30 ngày hoặc 60 ngày nới có tác dụng. Chính vì điều đó mà nhu cầu nó lớn như vậy.

Theo bạn sinh viên tên Huy, tốt nghiệp ngành Kinh Doanh và Tiếp Thị ở Sài Gòn, tình trạng Collagen giả thật lẫn lộn là do quảng cáo không trung thực:

Về mặt hàng Collagen chỉ được Cục Đo Lường Chất Lượng của Việt Nam kiểm kê và cho qua thôi chứ chưa được giấy phép của Bộ Y Tế. Điều đáng nói là tình trạng quảng cáo ở Việt Nam thực sự nó hơi quá, nó làm cho người ta nghĩ đây là một thần dược. Không phải bất cứ người nào cũng nắm được thông tin chính xác, và cách mà người ta đưa lên truyền hình hay những phương tiện truyền thông nó quá đến mức độ người ta nghĩ nó là thần dược, bây giờ có tình trạng như vậy.

Quả thật trên thị trường làn đẹp trong nước bây giờ người ta có thể tìm thấy cả một rừng Collagen trong mỹ phẩm và trong thực phẩm chức năng, và cơ man nào là người tiêu thụ mà bài báo VNExpress gọi là những người nghiện Collagen.

Sau sự kiện 10 tấn Collagen và thực phẩm chức năng giả bị tịch thu tuần trước, bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp, giám đốc Trung Tâm Dinh Dưỡng thành phố Hồ Chí Minh, cảnh báo về những nguy cơ có thể xảy ra khi dùng thực phẩm chức năng, cụ thể là Collagen trôi nổi. Nghiêm trọng hơn cả, những chất độc hại trong đó có thể khiến các tế bào trong cơ thể bị biến đổi và làm suy giảm chức năng của nhiều cơ quan nội tạng như gan, thận, bộ máy tiêu hóa.

Vấn đề sản phẩm Collagen từ lâu cũng được báo chí Âu Mỹ như tờ Daily Mail của Anh Quốc, nói rằng các nhà khoa học cho biết kem Collagen đắt tiền là một sự lãng phí tiền bạc, các phân tử Collagen trong các loại kem có kích thước rất lớn làm cho nó không thể thấm xuyên qua da.

Khoa học đã biết rất rõ là bó Collagen, ngay cả các sợi Collagen đã bị tẻ ra trong công nghiệp thực phẩm hay mỹ phẩm, vì kích thước quá lớn không thể thấm thấu qua da và không có một công dụng gì trong da để làm đẹp da.

Tiến sĩ Nguyễn Thượng Vũ

Còn trên trang mạng chính phủ của FDA Cơ Quan Kiểm Soát Thực Phẩm và Dược Phẩm Hoa Kỳ, không có bằng chứng thuyết phục rằng Collagen có thể xâm nhập vào da và có tác động bên dưới bề mặt của da.

Tiến sĩ Nguyễn Thượng Vũ, bác sĩ Y Khoa Bệnh Học ở California, chuyên nghiên cứu về sinh hóa của tế bào da và cấu trúc của da, là cơ phận trong đó hơn 60% là Collagen, giải thích:

Từ khi collagen loại 1 được khám phá vào năm 1932, cho đến nay tất cả 28 loại collagen trong con người đã được khám phá. 90% collagen trong cơ thể là collagen loại 1, có rất nhiều trong da, gân, mạch máu, sụn v.v… Các loại collagen khác thường hiện diện chung với collagen loại 1 như collagen loại 2 trong sụn khớp xương, collagen loại 5 trong tóc hay trong nhau thai.

Collagen là loại protein cấu trúc rất quan trọng trong cơ thể vì chúng có vai trò kết nối các mô để tạo sự bền vững của các cơ quan, ông nói tiếp. Vì là Protein, Collagen được hình thành bởi những chuổi Acid Amin kết nối lại với nhau, ví như sợi dây chuyền kết với nhau bằng những móc khoen:

Các chuỗi Acid Amin này xoắn lại với nhau thành nhiều sợi nhỏ và bện lại với nhau thành bó Collagen, ví như sợi dây thừng để nối các mô lại với nhau hoặc nối lẫn nhau để tạo thành cấu trúc của cơ thể. Vì vậy khi chúng ta nói đến phân tử Collagen có hoạt tính, chúng ta nói đến bó Collagen có kích thước hàng ngàn lần lớn hơn một loại Protein thông thường khác trong cơ thể.Với kiến thức căn bản này, chúng ta hiểu là Collagen chỉ có thể làm được việc khi nó ở nguyên dạng là bó Collagen chứ không phải là những chuổi Acid Amin hay là các Aacid Amin riêng lẻ đã tạo thành nó.

Bởi chính tính chất khoa học tự nhiên và kích thước của Collagen, khoa học đã biết rất rõ là bó Collagen, ngay cả các sợi Collagen đã bị tẻ ra trong công nghiệp thực phẩm hay mỹ phẩm, vì kích thước quá lớn không thể thấm thấu qua da và không có một công dụng gì trong da để làm đẹp da. Trong mỹ phẩm, Collagen đã bị phân hủy ở dạng gelatin đóng vai trò như lớp keo bọc ngoài da để giữ ẩm và tác dụng này sẽ mất khi ta rửa chúng đi.

Collagen thực sự có lợi ích gì

Theo một số tin tức trên báo chí trong nước, việc sử dụng Collagen trong thực phẩm chức năng không hiệu quả vì dùng không đúng. Tỉ dụ như Collagen loại 1 thì cho da và loại 2 thì cho khớp xương. Về điều này, khoa học gia Nguyễn Thượng Vũ cho rằng nếu chỉ dựa trên kiến thức khoa học căn bản, giả định Collagen trong thực phẩm chức năng sẽ giúp bồi đắp cho Collagen thiếu hụt trong cơ thể thì đó là một suy nghĩ sai lầm:

Từ trước đến nay đã có hàng ngàn nghiên cứu khoa học về collagen, không có một công bố khoa học nào chứng minh rằng thực phẩm chức năng collagen có thể bồi đắp thêm collagen trong cơ thể hoặc giúp gì cho tăng cường sức khoẻ và sắc đẹp

Tiến sĩ Nguyễn Thượng Vũ

Chúng ta cũng đã biết vì Collagen là Protein, khi đưa vào đường tiêu hóa chúng sẽ bị phân hủy thành các Acid Amin riêng lẻ đã tạo ra chúng. Chỉ có những Acid Amin này mới có thể được hấp thụ qua đường ruột vào máu để chuyển đến các tế bào để được sử dụng. Còn các mảnh Collagen không bị phân hủy hoàn toàn không thể hấp thụ được và sẽ bị thải ra theo bài tiết.

Vì vậy bất kể là loại Collagen nào, Collagen trong thực phẩm chức năng hoàn toàn không mang một lợi ích gì hơn trong việc bồi đắp Collagen trong cơ thể, trong da hoặc trong khớp, ngoài việc là nguồn cung cấp acid amin cho cơ thể cũng như các loại thực phẩm khác.

Đây chính là lý do từ trước đến nay đã có hàng ngàn nghiên cứu khoa học về collagen, không có một công bố khoa học nào chứng minh rằng thực phẩm chức năng collagen có thể bồi đắp thêm collagen trong cơ thể hoặc giúp gì cho tăng cường sức khoẻ và sắc đẹp.

Chỉ có một công bố trên tạp chí khoa học Science vào cuối thập niên 1990s về thí nghiệm lâm sàng cho thấy uống collagen loại 2 có thể giúp giảm triệu chứng của bệnh viêm khớp xương Rheumatoid Arthritis. Đây là căn bệnh tự kháng gây ra bởi tự kháng thể và hoạt động của các bạch cầu tự kháng chống laị collagen loại 2, là loại collagen quan trọng trong khớp.

Nguyên lý khoa học y dược đứng sau kết quả này là do các mảnh nhõ phân hủy của collagen loại 2 trong ruột tác động trên hệ miễn nhiểm ở đường ruột làm giảm bớt các tự kháng thể và hoạt động của các bạch cầu tự kháng chống laị collagen loại 2, chứ không phải là do collagen loại 2 trong thực phẩm được mang vào bồi đắp cho khớp đã bị viêm. Do đó diển dịch một cách không đúng kết quả của một công bố khoa học để khuyến dụ dùng collagen trong thực phẩm chức năng để bồi bổ Collagen cho khớp và chữa các chứng nhức mõi và viêm khớp là điều không đúng.

Như vậy, nếu Collagen trong thực phẩm chức năng không thực sự giúp nhiều cho tăng cường sức khoẻ và sắc đẹp, nhưng đôi khi người sử dụng lại cảm thấy ăn được ngủ được và da dẻ hồng hào ra thì có phải là nghịch lý với khoa học Collagen không. Vẫn lời bác sĩ Nguyễn Thượng Vũ:

Thật sự các triệu chứng kích thích khi dùng thực phẩm chức năng Collagen không phải là do Collagen vì Collagen không làm được việc đó, mà là do các chất kích thích không tên bị bỏ vào sản phẩm. Đó chính là lý do BS Đỗ Thị Ngọc Diệp đã lên tiếng cảnh báo ở Việt Nam về sản phẩm Collagen trôi nổi. Collagen trong thực phẩm chức năng tuy không giúp gì hơn cho chúng ta hơn là collagen chúng ta ăn mỗi ngày từ thịt cá, collagen ăn vào cũng không có hại. Vì vậy đì tìm uống những thuốc collagen mà không biết trong đó còn có chất gì nữa thì là việc rất nên suy nghĩ.

Sau cùng, lời khuyên đúng đắn và khoa học nhất cho việc sử dụng Collagen trong đời sống hàng ngày, tiến sĩ Nguyễn Thượng Vũ khẳng định, là mỗi ngày qua thịt cá trong thức ăn chúng ta đã đem vào cơ thể rất nhiều Collagen vì gần một nửa trọng lượng thịt cá đó chính là Collagen, nguồn cung cấp Acid Amin tốt cho cơ thể. Do đó, không cần đem thêm vào cơ thể Collagen từ những viên thuốc so ra không thấm thía gì với số lượng Collagen chúng ta có sẳn trong thức ăn mỗi ngày:

Còn về vấn đề tái tạo lượng Collagen trong cơ thể bị giảm đi do lão hóa và bệnh tật, các khám phá trong nghiên cứu khoa học Collagen đã cho ta hiểu rõ là chỉ có Collagen do chính các tế bào trong cơ thể chế tạo và sắp xếp thì mới thật sự hoạt động đúng mức theo vai trò sinh hóa của chúng. Do đó các nỗ lực của các khoa học gia nghiên cứu về Collagen là tìm cách chuyển hóa các tế bào như fibroblast để chúng có thể hoàn thành việc này một cách hiệu quả cũng như ngăn cản sự phân hủy của Collagen trong cơ thể.

Chúng ta cũng có thể phần nào làm được việc này bằng cách chỉnh đốn chế độ ăn uống mỗi ngày, thí dụ như ăn nhiều rau quả vì trong đó có rất nhiều Vitamin C, rất cần thiết cho tế bào fibroblast tạo ra Collagen tự nhiên trong cơ thể.

Vừa rồi là câu chuyện Thị Trường Collagen Thật Hư Lẫn Lộn ở Việt Nam, qua đó Thanh Trúc mong được cống hiến đến quí vị một số thông tin chính xác và khoa học trong đời sống hàng ngày.

Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi tạm dừng ở đây. Xin hẹn quí thính giả tối thứ Năm tuần tới.

Nhận xét

Bạn có thể đưa ý kiến của mình vào khung phía dưới. Ý kiến của Bạn sẽ được xem xét trước khi đưa lên trang web, phù hợp với Nguyên tắc sử dụng của RFA. Ý kiến của Bạn sẽ không xuất hiện ngay lập tức. RFA không chịu trách nhiệm về nội dung các ý kiến. Hãy vui lòng tôn trọng các quan điểm khác biệt cũng như căn cứ vào các dữ kiện của vấn đề.