កាលប្បវត្តិនៃជម្លោះព្រំដែនខ្មែរ-ថៃនៅក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ (ភាគ១)
2008.10.30
ជាបន្តទៅនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីសូមលើកយកដំណើររឿងត្រួសៗនៃជម្លោះចុងក្រោយបំផុតនេះ ដែលបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅលើទឹកដីនៃតំបន់ជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលមានទីតាំងនៅភូមិស្វាយជ្រុំ ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំក្សាន្ត នៅលើជួរភ្នំដងរែកជាប់ព្រំប្រទល់ប្រទេសថៃ ក្នុងស្រុកខាន់ថារ៉ាឡាក់ ខេត្តស៊ីសាកេត។
ជម្លោះនោះកើតឡើងនៅពេលដែលប្រទេសថៃ បានប្រកាសថា ទឹកដីនៃតំបន់ជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារដែលមានទំហំប្រមាណ ៤,៦គីឡូម៉ែត្រក្រឡានោះ នៅមិនទាន់មានការកំណត់ព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ ទោះបីជាមានការសម្រេចដោយតុលាការយុត្តិធម៌ទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហុល្លង់ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ ថា តំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារជាអធិបតេយ្យរបស់ខ្មែរនោះក៏ដោយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះទេ ឥឡូវនេះជម្លោះព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរបានរីករាលដាលម្តងបន្តិចៗ ចាប់តាំពីមានការចោទប្រកាន់ថា កងទ័ពថៃបានចូលកាន់កាប់ប្រាសាទនិងតំបន់នានា ដូចជាប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទតាមាន់តូច និងប្រាសាទតាក្របី ដែលស្ថិតតាមព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យរបស់ខ្មែរ និងខេត្តសុរិន្ទរបស់ថៃ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ តាមអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ និងបុរាណវិទូ ទាំងខ្មែរនិងបរទេសបាននិយាយថា ជម្លោះនេះអាចនឹងរាលដាលថែមទៀតរហូតដល់ប្រជុំប្រាសាទតាមព្រំដែនក្នុងស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងស្រុកអារញ្ញ ខេត្តស្រះកែវ របស់ថៃ គឺមានប្រសាទស្តុកកក់ធំ និងប្រាសាទភ្នំលួញជាដើម។
ដូច្នេះជាបន្តទៅនេះ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗ នៃដំណើររឿងត្រួសៗចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០០៨ នេះ ដែលនាំឲ្យមានជម្លោះរហូតដល់មានការវាយប្រយុទ្ធគ្នាបង្ហូឈាមរវាងខ្មែរនិងថៃ អំពីបញ្ហាព្រំដែននេះ ៖
ខែមករា ឆ្នាំ២០០៨ ៖
នៅថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៨ នៅទីក្រុងភ្នំពេញមានការប្រារឰអង្គប្រជុំរបស់ គណៈកម្មាធិការជាន់ខ្ពស់ សម្រាប់ការតាមដានសំណុំឯកសារ នៃការសុំចុះឈ្មោះរមណីយដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារជាផ្លូវការក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក របស់អង្គការយូណេស្កូ។ គណៈកម្មាធិការនេះមានលោក សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋមន្ដ្រីទទួលបន្ទុកទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី និងលោកឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងការបរទេស និងទំនាក់ទំនងអន្ដរជាតិ ជាសហប្រធាន និងមានសមាជិកដែលជាសមាជិកនៃគណៈប្រតិភូតំណាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចូលរួមក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣១ របស់គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក នៅទីក្រុង Christchurch ប្រទេសញូវហ្សេឡែន ពីថ្ងៃទី២៣ មិថុនា ដល់ថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៧។
នៅថ្ងៃទី២៤ មករា ២០០៨ ក្រសួងការពារជាតិថៃ បានប្រឆាំងនឹងការប៉ុនប៉ងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដោយមិនមានការឯកភាពពីប្រទេសថៃនោះ។
តាមសារព័ត៌មានថៃ បានដកស្រង់សម្តីរបស់មន្រ្តីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិថៃ លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោ ភិត សៈនុ ពុជឆាកាន បានថ្លែងអំពីលទ្ធផល នៃកិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាកាពារជាតិថៃ កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ក្រោមអធិបតីភាពលោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ប៊ុនរ៉ត សុំថាត់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិ ថា ការប៉ុនប៉ងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយឯកតោភាគីនោះ នឹងធ្វើឲ្យថៃខូចប្រយោជន៍នឹងទឹកដីជម្លោះក្បែរប្រាសាទនោះ។
ខែមិនា ឆ្នាំ២០០៨ ៖
រហូតដល់ខែមិនា ឆ្នាំ២០០៨ ប្រទេសកម្ពុជាបានជូនដំណឹងដល់ប្រទេសថៃ អំពីគម្រោងការក្នុងការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។
នៅថ្ងៃទី៣ ខែមិនា ២០០៨ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃ សាម៉ាក់ ស៊ុនថរ៉ៈវ៉េត បានព្រមព្រៀងជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងកិច្ច សហការគាំទ្រការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។
ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៨ ៖
នៅចុងខែមេសា ប្រទេសកម្ពុជា បានពិភាក្សាជាមួយប្រទេសថៃ ចុងក្រោយក្នុងការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ ប្រទេសថៃ បានស្នើថា គេយល់ព្រមឲ្យមានការដាក់តួប្រាសាទជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ប៉ុន្តែផ្ទៃដីជុំវិញប្រាសាទត្រូវស្ថិតនៅក្នុងការដោះស្រាយគ្នាបន្តទៀត។
ខែឧសភា ឆ្នាំ២០០៨ ៖
រហូតដល់ខែឧសភា ឆ្នាំ២០០៨ នៅថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា លោក សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋមន្ដ្រីទទួលបន្ទុកទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានជួបប្រជុំជាមួយលោក វីរ៉ាសាក់ ឌីហ្វូត្រាគុល លេខាធិការអចិន្ដ្រៃយ៍នៃក្រសួងការបរទេស នៃព្រះរាជាណាចក្រថៃ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។
ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពអនុវត្ដសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣១ ដើម្បីសម្រេចឱ្យបានការចុះបញ្ជីជាផ្លូវការរបស់រមណីយដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារជាទីសក្ការៈរបស់កម្ពុជា ដោយគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក នៃអង្គការយូណេស្កូ ដែលនឹងប្រព្រឹត្ដទៅនៅសម័យប្រជុំលើកទី៣២ នាខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨។
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ការចុះបញ្ជីរមណីយដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារ ជាទីសក្ការៈពុំមានផលប៉ះពាល់ដល់កិច្ចការព្រំខ័ណ្ឌសីមារបស់គណៈកម្មការចម្រុះព្រំដែនដីគោក កម្ពុជា-ថៃ នោះទេ រីឯការកំណត់តំបន់ដែលមាននៅក្នុងឯកសារដែលកម្ពុជាបានដាក់ជូនទៅអង្គការយូណេស្កូ ពុំអាចត្រូវបានចាត់ទុកថាជាខ្សែព្រំដែននោះឡើយ។
នៅថ្ងៃទី២២ ខែឧសភា មានកិច្ចប្រជុំមួយរវាងលោក សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋមន្ដ្រីទទួលបន្ទុកទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងលោក នុបប៉ាឌន ផាតាម៉ា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសថៃបានជួបប្រជុំគ្នានៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ដើម្បីពិភាក្សាពីការដាក់បញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ កិច្ចប្រជុំនោះមានការចូលរួមពីមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការយូណេស្កូផងដែរ។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ ប្រទេសថៃ បានគាំទ្រការបញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដែលស្នើឡើងដោយកម្ពុជា។ ភាគីកម្ពុជាបានព្រមទទួលយកការបញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដោយពុំមានតំបន់ទ្រនាប់នៅផ្នែកខាងជើង និងខាងលិចនៃប្រាសាទទេ៕