ត្រណមរបស់ជនជាតិទំពួននៅរតនគិរី
2010.01.26
ជនជាតិទំពួននៅខេត្តរតនគិរីធ្វើពិធីកាប់ក្របីផឹកស្រាសែនដល់អារក្ស។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចទំពួននាពេលបច្ចុប្បន្នបានពឹងផ្អែកទៅលើការធ្វើស្រែចម្ការ និងចិញ្ចឹមសត្វរួមផ្សំ។ ប៉ុន្តែមនុស្សប្រុសនៅតែបន្តចូលព្រៃក្នុងការបរបាញ់សត្វ ដាក់អន្ទាក់ចាប់សត្វយកមកធ្វើជាអាហារផងដែរ។ ចំណែកឯមនុស្សស្រីវិញនៅតែមានភារកិច្ចជួយធ្វើចម្ការដាំដុះ រកឧស មើលថែកូន និងចម្អិនអាហារជាធម្មតា។
ជនជាតិដើមទំពួនមានប្រពៃណីតមម្ហូបជាច្រើនដូចជាមិនហូបគីង្គក់ មិនហូបអាញី និងទំពាំងឫស្សីខ្លី ខុសពីជនជាតិដទៃទៀតដែលនិយមយកគីង្គក់មកឆាគ្រឿង ឬឆាខ្ញី យកអាញីមកឆ្អើរឲ្យក្រៀមត្រាំស្រាផឹក និងយកទំពាំងឫស្សីខ្លីមកជ្រក់ ឬក៏យកមកស្ងោរធ្វើជាអន្លក់ចុចប្រហុក ដែលជាមុខម្ហូបដ៏មានរសជាតិ។
លោក តូន ណុំ មេភូមិល្អឺនក្រែន ឃុំអូរជុំ ស្រុកអូរជុំ បានរៀបរាប់ថា ការតមនេះមានតាំងពីដូនតាជនជាតិទំពួនយូរលង់មកហើយ ហើយបន្តមកដល់បច្ចុប្បន្ន ដោយនៅក្នុងភូមិមិនមាននរណាម្នាក់ហ៊ានចាប់សត្វគីង្គក់ សត្វអាញី ឬយកទំពាំងឫស្សីខ្លីមកធ្វើម្ហូបទាល់តែសោះ។ អ្នកភូមិទោះបើគ្មានម្ហូបក៏ដោយក៏មិនហ៊ានប៉ះពាល់ដែរ ព្រោះជាជំនឿផង និងជាការហាមប្រាមតមរបស់អ្នកភូមិទូទៅ ហើយអាចត្រូវគេផាកឲ្យបង់សំណងជាក្របីផងដែរ ប្រសិនបើហ៊ានធ្វើល្មើសនិងត្រណមនេះ។
សូម្បីតែអ្នកមកពីខាងក្រៅភូមិក៏មិនអាចយករបស់ទាំងបីមុខនេះឆ្លងកាត់ភូមិបានឡើយ បើឃើញ អ្នកភូមិនឹងចាប់ផាកពិន័យយកក្របីភ្លាម ដើម្បីសែនអារក្សសុំសេចក្តីសុខវិញ។
លោក តូន ណុំ បានឲ្យដឹងថា ៖ «ត្រពាំងឫស្សីដូចថាត្រណមអ៊ីចេះ បើយើងអត់តមហ្នឹង ស្រូវមួយជង្រុកយើងហូបមួយឆ្នាំមិនគ្រប់គ្រាន់ផង។ អាញីដូចតែគ្នា ទី១ យើងគ្រោះថ្នាក់ពេលដែលយើងទៅឆ្ងាយ បើយើងជិះឡាន ក្រឡាប់ឡាន បើយើងជិះម៉ូតូ កង់អី យើងបុកគេឯងអ៊ីចឹងណា៎!»។
ចាស់ទុំភូមិល្អឺនក្រែន គឺលោក ម៉ត ថែន អាយុ ៦០ឆ្នាំ និយាយថា មានគ្រួសារជនជាតិទំពួនជាច្រើនទៀតក្រៅពីតមរួមទៅលើរបស់បីយ៉ាងខាងលើនេះ គេបានតមជាលក្ខណៈគ្រួសារដោយឡែកៗតាមត្រកូលផ្សេងៗពីគ្នាទៀត។ អ្នកភូមិដែលមានត្រកូលឬជាប់ជាសាច់ញាតិនិងត្រកូលក្វាយ គេមិនបរិភោគសត្វលលកជាដាច់ខាត។ ត្រកូលខ្លះទៀតគេមិនបរិភោគសាច់សត្វមាន់ព្រៃជាដាច់ខាតដែរ សូម្បីតែឆ្នាំងដែលយកមកស្លមាន់ព្រៃក៏មិនអាចយកមកប្រើដាំស្លបន្តបានផង។
លោក ម៉ត ថែន បានបញ្ជាក់ថា ៖ «ដូចជានៅក្នុងភូមិហ្នឹងអារួមហ្នឹងក៏នៅតមរហូតដែលពូជម្នាក់ៗហ្នឹង ដូចលលក មាន់ព្រៃ សំពោច ពូជខ្លះហ្នឹងពង្រូហ្នឹងក៏តមដែរ...»។
សហគមន៍ទំពួនមានប្រពៃណីតមម្ហូបអាហារតាមត្រកូលខាងប្តីផងនិងប្រពន្ធផង។ ជួនកាលខាងប្តីតមសត្វលលក និងខាងប្រពន្ធតមសត្វមាន់ព្រៃនោះ គឺគ្រួសារនេះត្រូវតមទាំងអស់គ្នា មិនអាចបរិភោគសត្វលលកនិងមាន់ព្រៃតែម្តង។
តាមការរៀបរាប់របស់លោក តូន ណុំ ឲ្យដឹងថា កាលពីជំនាន់ដូនតាចាស់ៗមុនៗ នៅក្នុងសម័យកាលគ្រប់គ្រងដោយមេកន្ទ្រាញតែងតែកើតមានសង្រ្គាមកាប់ចាក់ដណ្តើមអំណាចគ្រប់គ្រងរវាងកុលសម្ព័ន្ធដទៃទៀត និងជួនកាលក៏មានការដណ្តើមអំណាចគ្រប់គ្រងដោយជនជាតិទំពួនដូចគ្នាពីភូមិផ្សេង រាលដាលមកភូមិមួយទៀតដើម្បីធ្វើជាមេកន្ទ្រាញដឹកនាំ។ ក្នុងកាលៈទេសៈកើតមានការឈ្លានពានយ៉ាងអាសន្ននោះ ស្រាប់តែអ្នកភូមិបានឃើញសត្វគីង្គក់ដ៏ធំមហិមាហាមាត់ឡើងពីដីដល់មេឃ ធ្វើឲ្យសត្រូវរត់បែកខ្ញែកលែងហ៊ានចូលមកបៀតបៀនភូមិតទៅទៀត ហើយជនជាតិទំពួនក៏អាចរស់នៅបន្តវង្សត្រកូលមកដល់សព្វថ្ងៃ ដោយសារតែគីង្គក់បានសង្រ្គោះ។ តាំងពីពេលនោះមកជនជាតិទំពួនមានត្រណមដាច់ខាតមិនបរិភោគសាច់គីង្គក់ឡើយ។
ចំណែកឯការតមសត្វអាញីនិងទំពាំងឫស្សីខ្លីវិញ គឺចាស់ទុំជំនាន់មុនៗបានផ្តាំផង ហើយតាមសម្គាល់មើលផងបានឃើញដូចគ្នាថា បើអ្នកណាប៉ះពាល់របស់ទាំងនេះ ទោះជាអ្នកប្រមូលផលស្រូវបានមួយជង្រុកសម្រាប់ធ្វើស្បៀងក៏ដោយ ក៏ឆ្នាំនេះអ្នកមិនអាចហូបគ្រប់ដែរ។ ដូច្នេះមិនមាននរណាហ៊ានប៉ះពាល់របស់ទាំងនេះឡើយ។
ស្រ្តីជនជាតិទំពួនឈ្មោះ ប៉ាត ខេង អាយុ ៥០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិល្អឺនក្រែន និយាយថា ការតមចំណីក៏បានយកចិត្តទុកដាក់ ជាពិសេសទៅលើស្រ្តីមានផ្ទៃពោះផងដែរ ដោយជាទូទៅគេមិនហូបពងមាន់ឬពងទាទេ ដោយខ្លាចកើតកូនមិនរួច, គេមិនហូបបន្លែដែលមានជ័រ ដូចជាត្រយ៉ូងចេកជាដើម ព្រោះខ្លាចស្អិតជ័រពិបាកកើតកូន, គេមិនហូបឃ្មុំ ព្រោះខ្លាចកូនថ្លោសពេក, គេតមត្រីអណ្តែង ខ្លាចកូនឈឺ, គេតមមិនឲ្យហូបផ្លែដូង ផ្លែម្នាស់ ផ្លែពោន ចេក និងឃ្លោកជាដើម ព្រោះខ្លាចកូនមានរាងជាដុំៗដូចពោននិងឃ្លោក។ ស្រី្តមានផ្ទៃពោះត្រូវបានហាមមិនឲ្យងូតទឹកលើសពីម្តងក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយគេហាមមិនឲ្យអង្គុយនៅកាំជណ្តើរមាត់ទ្វារផ្ទះដាច់ខាត ព្រោះខ្លាចថា មានវិញ្ញាណអាក្រក់មកសណ្ឋិត។
ស្រ្តីជនជាតិទំពួនឈ្មោះ ប៉ាត ខេង បានឲ្យដឹងតាមរយៈអ្នកបកប្រែថា ៖ "...និយាយរួមសត្វអីពណ៌ក្រហម អត់ហូបដែរ ព្រោះថា កាលណាយើងហូបសត្វដែលពណ៌ក្រហម ដល់ពេលយើងកើតកូនមក ខ្លួនយើងអត់ជាទេ! ត្រីអណ្ដែងហ្នឹងវាមានស្នែង ខ្លាចទាក់ពេលកើតកូនមក ហើយមួកអត់ពាក់ដែរ ថាកាលណាពាក់មួក កូនហ្នឹងកើតមកក្បាលធំតាមមួកហ្នឹងហើយ។ ផ្លែក្រូច ពេលកូនកើតមកដូចផ្លែក្រូច មូលពិបាកបង្កើតដែរ"។
ត្រណមខាងលើទាំងនេះមិនមែនមានគ្រប់ៗភូមិនិងគ្រប់គ្រួសារនោះទេ ដូចនៅភូមិកាចូន កាលពីមុនគេមានការប្រកាន់តឹងមិនស៊ីសាច់គោ និងសាច់ជ្រូកទេ ព្រោះសត្វទាំងនេះវាមានប្រវត្តិទាក់ទងទៅនឹងរឿងព្រេងរបស់ដូនតាពួកគាត់ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ២០០០មកមានការប្រែប្រួល ដោយគ្រួសារខ្លះបានសែនលាត្រណម ហើយបរិភោគសាច់គោនិងសាច់ជ្រូកវិញ។
លោក តូន ណុំ មេភូមិល្អឺនក្រែន អះអាងថា គ្រួសារលោកតមមាន់ព្រៃ ប៉ុន្តែថ្ងៃមួយលោកបានទៅផឹកស៊ីគេសែនចម្ការ ហើយមិនបានដឹងថាជាសាច់មាន់ព្រៃទេ។ ក្រោយមកប្រពន្ធលោកឈឺជាទម្ងន់ បានរកថ្នាំមកផឹក ព្យាបាលក៏មិនជា។ ទីបំផុតត្រូវបន់អារក្ស សែនក្របីទើបប្រពន្ធជា។ ដូច្នេះហើយទើបថ្ងៃនេះអ្នកភូមិរបស់លោកបានមកចូលរួមជួយរៀបចំពិធីកាប់ក្របីសែនផឹកស្រា៕
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី នៅតាមតំបន់មួយចំនួននៅស្រុកសុរិន្ទ