យោងតាមព្រះរាជជីវប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ចុះផ្សាយលើទំព័រវ៉ឹបសៃថ៍រដ្ឋាភិបាល កាលពីថ្ងៃ ១៨ មិថុនា ១៩៣៦ គឺ ៧៣ឆ្នាំមុន ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ សម្តេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្តម មុនីនាថ សីហនុ ព្រះនាមដើមថា Paule Monique Izzi ទ្រង់ចាប់បដិសន្ធិពីឧទរលោកស្រី ប៉ុម ពាង ដោយមានបិតាឈ្មោះ លោក Jean-Francois Izzi ជនជាតិបារាំង ដើមកំណើតអ៊ីតាលី ធ្វើការជាប្រធានធនាគារមន្ទីរចងការភូមិបាលនាក្រុងព្រៃនគរ។
ព្រះអង្គបានត្រូវជ្រើសរើសជាអ្នកម្នាងរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ នៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៥២ ខណៈដែលមានអាយុបាន ១៦ឆ្នាំ ហើយបានថ្វាយដល់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរកាលនោះ នូវព្រះឱរសចំនួនពីរព្រះអង្គ គឺ ព្រះករុណាព្រះបាទបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ដែលទ្រង់សម្ភពនៅឆ្នាំ ១៩៥៣ និងស្តេចក្រុមឃុន នរោត្តម នរិន្ទ្រៈពង្ស សម្ភពខែកញ្ញា ១៩៥៤។
សម្តេចព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ ឬ សម្តេចម៉ែ កាលពីកុមារភាពទ្រង់សិក្សានៅសាលាបឋមសិក្សាព្រះនរោត្តម មធ្យមសិក្សាព្រះស៊ីសុវត្ថិ និងនៅលីសេដេការ៍ត ក្រុងភ្នំពេញ។ នៅចុងទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ១៩៦០ ព្រះអង្គជាប្រធានកាកបាទក្រហមខ្មែរ និងបច្ចុប្បន្ននេះក៏ទ្រង់នៅជាប្រធានកិតិ្តយសរបស់អង្គការនេះដែរ។
នៅឆ្នាំ១៩៩២ ព្រះករុណាសម្តេច នរោត្តម សីហនុ បានប្រទានគោរមងារព្រះអង្គពីអ្នកម្នាង ជាម្តេចព្រះជាយា នៅឆ្នាំ ១៩៩៣ ទ្រង់បានទទួលគោរមងារជាសម្តេចព្រះមហេសី នរោត្តម មុនីនាថ សីហនុ នៅឆ្នាំ១៩៩៦ ទទួលបរមងារជាសម្តេចព្រះរាជអគ្គមហេសី ហើយនៅថ្ងៃទី ២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៤ ព្រះមហាក្សត្រអង្គបច្ចុប្បន្ន ក៏ទ្រង់បានប្រកាសឲ្យប្រើច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំព្រះបរមងារថ្វាយព្រះរាជមាតា ដោយថ្វាយព្រះបរមងារថា សម្តេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្តម មុនីនាថ សីហនុ ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ ក្នុងសេរីភាព សេចក្តីថ្លៃថ្នូរនិងសុភមង្គល។
សម្តេចព្រះវររាជមាតាទ្រង់ជាមហេសីតែមួយក្នុងចំណោមមហេសីនិងអ្នកម្នាងទាំង៧ របស់អតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលបានទទួលព្រះស្រឹង្គារ ក្តីស្រឡាញ់ មេត្តា ប្រោសប្រណីយ៉ាងខ្លាំងក្លាពីព្រះស្វាមីក្នុងរយៈពេលដ៏យូរលង់ជាងកន្លះសតវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ។ ព្រះអង្គបានយាងតាមអតីតព្រះមហាក្សត្រទៅស្ទើរគ្រប់ទិសទីក្នុងគ្រប់កាលៈទេសៈ មិនថាក្នុងសម័យតស៊ូក្រោយរដ្ឋប្រហារ ១៨ មីនា ១៩៧០ សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម សម័យការតស៊ូត្រីភាគីនៅតំបន់ជាយដែនខាងលិច ឬសម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ នោះឡើយ។
ខណៈនេះព្រះវររាជមាតាកំពុងប្រថាប់នៅក្រុងប៉េកាំង ទីដែលសម្តេចព្រះវីរក្សត្រទ្រង់ទទួលការរក្សាព្យាបាលព្រះរោគាព្យាធិថ្វាយដោយក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញរបស់ចិន។
ក្នុងឱកាសទិវាចម្រើនព្រះជន្មប្រកបដោយនក្ខត្តឫក្សដ៏ឧត្តមនេះ ប្រជារាស្ត្រខ្មែរប្រុស-ស្រីបាននាំគ្នាថ្វាយសព្ទសាធុការយ៉ាងកងរំពងចំពោះព្រះមាតាជាតិដ៏ជាទីគោរពស្រឡាញ់របស់ខ្លួន។
លោក សក្តា និស្សិតពីខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ៖ «ព្រះរាជមាតាជាតិខ្មែរ ព្រះអង្គតែងតែយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះខាងមនុស្សធម៌ ជាពិសេសព្រះអង្គបានចូលរួមជាមួយលោកជំទាវ ប៊ុន រ៉ានី ហ៊ុន សែន ប្រធានកាកបាទក្រហមកម្ពុជា ដែលជួយរំដោះភាពក្រីក្រ ការលំបាក ដែលកើតឡើងដោយទឹកជំនន់ក្ដី អគ្គិភ័យក្ដី និងប្រការផ្សេងៗទៀតក្ដី។ នេះជាកាយវិការល្អប្រសើរដែលប្រជារាស្រ្ដខ្មែរទូទាំងប្រទេស សូមឲ្យព្រះអង្គមានព្រះជន្មាយុយឺនយូរ ដើម្បីគង់ប្រថាប់ជាម្លប់ដ៏ត្រជាក់ត្រជំដល់កូនចៅដើម្បីបង្ហាញនូវភាពរឹងមាំនៃប្រជាជាតិខ្មែរ ពិសេសខាងស្រ្តីខ្មែរ»។
លោក សួស សារ៉ន មន្រ្តីរាជការក្រសួងទេសចរណ៍នៅខេត្តព្រៃវែង ៖ «នៅក្នុងឱកាសនេះ ក្នុងនាមខ្ញុំជាកូនខ្មែរមួយរូបដែរ សូមប្រសិទ្ធពរជូនដល់សម្ដេចម៉ែ ដែលលោកមានព្រះជន្មច្រើនណាស់ហើយនេះ គឺថាក្នុងគម្រប់ខួបព្រះអង្គនាពេលនេះ សូមជូនពរ ប្រសិទ្ធពរជ័យមង្គលជូនដល់ព្រះអង្គ សូមឲ្យបានសេចក្ដីសុខចម្រើន ព្រះជន្មាយុយឺនយូរតអង្វែងទៅ សម្រាប់ជាម្លប់ដល់កូនចៅទាំងអស់គ្នាក្នុងរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើង»។
អ្នកស្រី ធារី ប្រជាពលរដ្ឋពីខេត្តឧត្តរមានជ័យ ៖ «រីករាយណាស់ដែលបានចម្រើនព្រះជន្មសម្ដេចម៉ែ ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់ថាឲ្យគាត់ហ្នឹងជួយប្រជាពលរដ្ឋតាមជាយដែន ព្រោះអីប្រជាពលរដ្ឋជួបការលំបាកច្រើនណាស់ ឥឡូវនេះខ្វះស្បៀង ហើយមានជំងឺឈឺច្រើនតាមផ្ទះនីមួយៗ។ ហើយមួយទៀតចង់ឲ្យគាត់ចុះផ្ទាល់ខ្លួនគាត់ហ្នឹង ឲ្យមើលឃើញប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ហ្នឹង ធ្វើស្រែចម្ការធ្វើអត់បានទេឥឡូវ ខ្លះជំពាក់គេអត់មានអីហូបទេ។ ហើយមួយទៀតចង់ឲ្យគាត់ផ្ដល់ជាថ្នាំជាអីតាមមណ្ឌលហ្នឹង គ្រាន់អ្នកឈឺតាមជនបទបានទៅកន្លែងមណ្ឌលហ្នឹងមើលជំងឺ កុំឲ្យអ្នកពេទ្យតាមមណ្ឌលហ្នឹងគេគិតតែលុយពេក»។
លោក អ៊ុំ សារឿន ពលរដ្ឋពីខេត្តពោធិ៍សាត់ ៖ «ចង់បានសម្ដេចម៉ែ សម្ដេចតា បានអាយុវែងយឺនយូរដើម្បីគ្រាន់ជាម្លប់ដ៏ត្រជាក់សម្រាប់កូនចៅជ្រកកោនក្រោមល្អងធូលីព្រះបាទរបស់ព្រះអង្គតែប៉ុណ្ណឹងឯង»។
លោក ជា ម៉ន ពលរដ្ឋក្រុងភ្នំពេញ ៖ «ដោយសម្ដេចម៉ែបានចូលរួមក្នុងការដឹកនាំប្រទេសជាតិដ៏ល្បីល្បាញ ហើយនិងមានសីលធម៌គួរឲ្យគោរពពីប្រជាពលរដ្ឋ កូនចៅសូមផ្ញើសេចក្ដីនឹករឭកដល់សម្ដេចម៉ែ។ ជាចុងក្រោយសូមជូនពរ សូមឲ្យសម្ដេចម៉ែមានព្រះជន្មយឺនយូរព្រះវស្សាដើម្បីជាម្លប់ដ៏ត្រជាក់មកដល់កូនចៅ»។
លោក ព្រំ បញ្ញា ពលរដ្ឋពីខេត្តរតនគិរី ៖ «ខ្ញុំគិតថា នេះជាគុណបំណាច់របស់សម្ដេចម៉ែមួយដែរ ក្នុងនាមជាព្រះមហេសីរបស់សម្ដេច នរោត្ដម សីហនុ។ ទី២ គឺគិតថាគាត់មានការជួយនូវផ្នែកកាកបាទក្រហមតាំងពីគាត់នៅមានតួនាទីជាប្រធានកាកបាទក្រហមកម្ពុជា គាត់បានជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលក្រីក្រលំបាក។ ទី៣ ខ្ញុំជូនពរគាត់ឲ្យមានព្រះជន្មាយុយឺនយូរ ដើម្បីបន្តវេនស្នេហាជាតិបន្តទៅទៀត»។
លោក ងន ពលរដ្ឋពីខេត្តតាកែវ ៖ «ខ្ញុំគាំទ្រសម្ដេចម៉ែនិងសម្ដេចឪ ដែលគាត់ជាអគ្គមគ្គុទ្ទេសក៍ អ្នកដឹកនាំប្រទេសខ្មែរឲ្យមានបានជាខ្មែរសព្វថ្ងៃ។ ខ្ញុំជឿថាសម្ដេចឪនិងសម្ដេចម៉ែ លោកជាបិតាជាតិ ក៏ជាអ្នកស្នេហាជាតិ អ៊ីចឹងទេខ្ញុំគោរពតាមគោលការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ថានឹងដង្ហែសម្ដេចម៉ែ ធ្វើបុណ្យខួបកំណើតរបស់គាត់ហ្នឹង គឺខ្ញុំគាំទ្រទាំងស្រុង ហើយសូមឲ្យលោកមានព្រះជន្មយឺនយូរតរៀងទៅ»៕