RFA/Saut Sokprathna
ប្រជាពលរដ្ឋតាមបណ្ដាខេត្តផ្សេងៗនៅទូទាំងប្រទេស បានសម្រុកនាំគ្នាទៅទស្សនារមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ខេត្តកំពង់ធំ កាន់តែច្រើនជាងពេលមុនៗ។ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរកើនឡើងកាន់តែច្រើន គឺក្រោយពេលតំបន់រមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះ ត្រូវបានអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) សម្រេចដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧។
ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិកាន់តែចាប់អារម្មណ៍ ព្រមទាំងចង់ស្គាល់អំពីរមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក នៅខេត្តកំពង់ធំ។
ភ្ញៀវទេសចរជាតិជាច្រើនមកពីតំបន់មួយចំនួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ពួកគាត់មកទស្សនារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រ ដោយពួកគាត់ចង់ស្វែងយល់ពីសម្បត្តិដូនតាខ្មែរ។ បន្ថែមពីនេះ បង្ហាញពីការឲ្យតម្លៃចំពោះសម្បត្តិប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្មែរ ដែលបានបន្សល់ទុកជាង ១ពាន់ឆ្នាំទៅហើយនោះ។
យុវតីមកពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ កញ្ញា ហឿន សុនិស្ស័យ ដែលបានចុះកម្មសិក្សានៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក កត់សម្គាល់ថា ប្រាសាទជាច្រើននៅតំបន់មួយនេះខុសប្លែកទៅនឹងប្រាសាទនៅតំបន់ផ្សេងទៀត ដូចជានៅខេត្តសៀមរាប ជាដើម។ ភាពខុសប្លែកគ្នាត្រង់ថា ប្រាសាទនៅខេត្តសៀមរាប ភាគច្រើនប្រាសាទនៅជាប់គ្នា ហើយកសាងពីថ្មធំៗ ប៉ុន្តែនៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក គឺនៅរាយប៉ាយ និងភាគច្រើនកសាងពីថ្មតូចៗ។ យ៉ាងនេះក្តី បរិយាកាសតំបន់រមណីយដ្ឋាននេះ គឺស្រស់ស្អាត និងធ្វើឲ្យអ្នកមកលេងកម្សាន្តមានអារម្មណ៍ស្រស់ថ្លាទៀតផង៖ «ខ្ញុំចង់ឲ្យយុវជនជំនាន់ថ្មី ដូចជាពួកខ្ញុំ និងប្រជាជនហ្នឹង ត្រូវចេះស្រឡាញ់របស់ពីបុរាណមកកុំឲ្យគិតតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ហើយយករបស់ជាតិទាំងមូលទៅលក់ឲ្យបរទេស»។
រមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ត្រូវបានគណៈកម្មាធិការអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) សម្រេចដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកកាលពីថ្ងៃទី៨ កក្កដា នៅទីក្រុងក្រាកូវ (Kracow) ប្រទេសប៉ូឡូញ។
ពលរដ្ឋមកពីខេត្តសៀមរាប លោក ហ៊ឹម អាន មានប្រសាសន៍ថា ជាលើកទីមួយដែលលោក និងក្រុមគ្រួសារបាននាំគ្នាមកទស្សនារមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក។ លោកទទួលព័ត៌មានស្ដីពីតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរមួយនេះកាន់តែច្បាស់ ក្រោយពេលគេដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាច្រើនចាប់ផ្តើមនិយាយអំពីវា ដែលធ្វើឲ្យលោកកាន់តែចាប់អារម្មណ៍ចង់មកទស្សនា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ល្អប្រសើរមែនទែនដែលប្រាសាទនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា យើងបានចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ហើយទទួលស្គាល់ដោយពិភពលោក»។
ប្រភពដដែលចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀត អញ្ជើញមកលេងកម្សាន្តដើម្បីបានស្គាល់ពីតម្លៃសម្បត្តិវប្បធម៌របស់ខ្មែរ និងជាសម្បត្តិរបស់មនុស្សជាតិទាំងមូលផង ម្យ៉ាងផ្លូវធ្វើដំណើរស្រួលមិនពិបាកដូចពេលមុនទេ។
ក្រៅពីបានទស្សនាស្ថានភាពប្រាសាទហើយ ភ្ញៀវទេសចរគឺអាចស្តាប់សំឡេងបក្សាបក្សី និងសត្វរៃយំយ៉ាងអឺងអ័ព្ទ។
រមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ស្ថិតនៅក្នុងឃុំសំបូរ ស្រុកប្រាសាទសំបូរ មានចម្ងាយប្រមាណ ៣០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្តកំពង់ធំ។ រមណីយដ្ឋាននេះ ត្រូវបានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវសន្និដ្ឋានថា គឺជារាជធានីរបស់ខ្មែរក្នុងសម័យចេនឡា ដែលមានឈ្មោះថា ឥសានបុរៈ ឬ ឥសានបុរី ក្នុងរាជ្យព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១ នាដើមសតវត្សទី៧ ដោយដាក់ឈ្មោះស្របតាមព្រះនាមរបស់ទ្រង់។ ចំណែកអ្នកកសាងបន្តទៀត គឺព្រះបាទភវវរ្ម័នទី២ ដោយដាក់នាមថា ភវបុរៈ គឺដូចគ្នាទៅនឹងបច្ឆាមរណៈនាមរបស់ព្រះអង្គដែរ រួមនឹងក្សត្រមួយចំនួនទៀត។ នៅក្នុងបរិវេណរាជធានីបុរាណខ្មែរមួយនេះ គឺមានប្រាសាទជិត ៣០០ប្រាសាទ (២៩៣) លើទំហំផ្ទៃដីប្រមាណ ៣០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន ប្រាសាទដែលអាចទស្សនាបាន គឺនៅសល់ជាង ៤០ប្រាសាទប៉ុណ្ណោះ។
ប្រាសាទទាំងនោះ ត្រូវបានគេបានបែងចែកជាបីក្រុមធំៗ រួមមានក្រុមប្រាសាទសំបូរ ក្រុមប្រាសាទតោ និងក្រុមប្រាសាទយាយព័ន្ធ។ លើសពីនេះទៀត គេបែងចែកជាបីតំបន់ គឺតំបន់ស្នូល តំបន់ទ្រនាប់ និងតំបន់រណប។
តំបន់រមណីយដ្ឋានមួយនេះស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរជាតិសំបូរព្រៃគុក ដោយសហការជាមួយអាជ្ញាធរខេត្ត ព្រមទាំងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
ដោយឡែកនៅក្បែរប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក មានផ្ទះសហគមន៍ជារបៀបខ្មែរជិត ១០ សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរស្នាក់នៅ និងមានម្ហូបអាហារ ព្រមទាំងវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍លក់ដូរជូនភ្ញៀវទេសចរផង។
មគ្គទេសក៍ទេសចរណ៍ភាសាអង់គ្លេសម្នាក់ប្រចាំតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក លោក ឡូញ ប៊ុនថេង បញ្ជាក់ថា ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិមកលេងច្រើនជាងគេ គឺនៅថ្ងៃសៅរ៍ និងថ្ងៃអាទិត្យ តែម្តង។ លោកថា នៅមុនពេលដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ភ្ញៀវមកទស្សនាតំបន់នេះក្នុងមួយថ្ងៃ ៣០នាក់ទៅ ១០០នាក់ ប៉ុន្តែក្រោយពេលដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកមក ភ្ញៀវកើនឡើងទ្វេដង ហើយនៅថ្ងៃសៅរ៍ និងថ្ងៃអាទិត្យ ផងក្នុងមួយថ្ងៃ អាចមានភ្ញៀវចូលទស្សនាជាង ១ពាន់នាក់ក៏មាន៖ «ជាសក្ដានុពលរបស់រមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកហ្នឹង គឺភាពស្រស់ស្អាត ហើយម្យ៉ាងទៀត ប្រាសាទហ្នឹងកសាងឡើងដោយស្ដេច ឥសានវរ្ម័ន នៅសតវត្សទី៧»។
លោកបន្ថែមថា ប្រសិនបើភ្ញៀវត្រូវការឲ្យលោកជូនដើរមើលប្រាសាទ លោកនឹងណែនាំទៅមើលក្រុមប្រាសាទទាំងបី ហើយក្រុមប្រាសាទយាយព័ន្ធ គឺស្រស់ស្អាតជាងគេ ត្បិតប្រៀបដូចទៅនឹងប្រាសាទដែលផុសឡើងនៅកណ្ដាលព្រៃទៀតផង។
ភ្ញៀវទេសចរមកលេងកម្សាន្តនៅក្រោយពេលរមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី៨ កក្កដា រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០ កក្កដា គឺភ្ញៀវជាតិមានចំនួនជិត ១ម៉ឺននាក់ (៧.៧៣០នាក់) និងភ្ញៀវអន្តរជាតិជិត ១ពាន់នាក់ (៧៥១នាក់) ហើយចំណូលបានមកពីភ្ញៀវបរទេសទាំងនេះ គឺមានចំនួនជាង ២ពាន់ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកំពង់ធំ លោក សេង អាន មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១ សីហា ថា លោកត្រេកអរក្រោយពេលភ្ញៀវទេសចរកាន់តែច្រើនសម្រុកមកទស្សនាតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះ។ លោកបន្ថែមថា កំណើនភ្ញៀវទេសចរមកទស្សនាកាន់តែច្រើន នឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍បន្ថែមទៀតដល់ប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុក ដូចជាបង្កើតមុខរបរផ្សេងៗដល់ពួកគាត់ ម្យ៉ាងជួយលើកតម្កើងសម្បត្តិវប្បធម៌របស់ជាតិ និងពិភពលោកទៀតផង៖ «អ៊ីចឹងគាត់មានផ្ទះស្នាក់ គាត់ទទួលភ្ញៀវស្នាក់នៅ។ គាត់អាចលក់ជាម្ហូបអាហារ លក់សេវា ព្រោះនៅតំបន់ភ្ញៀវស្នាក់នៅ គឺយើងមានទាំងអស់»។
ភ្ញៀវទេសចរខ្មែរដែលមកទស្សនារមណីយដ្ឋានប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក គឺមិនបានចំណាយប្រាក់ទេ ប៉ុន្តែត្រូវបង់ប្រាក់ទៅតាមរថយន្តវិញ ដោយរថយន្តតូចមួយគ្រឿង ២ពាន់រៀល រថយន្តទួរីស ៣ពាន់រៀល និងឡានក្រុង ៥ពាន់រៀល ចំណែកភ្ញៀវទេសចរបរទេស គឺបង់ប្រាក់ម្នាក់ ១២.០០០រៀល ឬស្មើប្រមាណ ៣ដុល្លារ។ ថវិកាទទួលបានពីរថយន្តនីមួយៗ គឺយកទៅចំណាយលើការថែរក្សាបរិស្ថាននៅតំបន់មួយនេះ។
ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរខេត្តបានជំរុញឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់យកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមទៀតលើកិច្ចការពារ និងថែរក្សាតំបន់ប្រាសាទបុរាណខ្មែរមួយនេះ។ ចំណែកខាងមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តវិញ ប្ដេជ្ញាពង្រឹងផ្នែកសេវាកម្ម បដិសណ្ឋាកិច្ច ម្ហូបអាហារ អនាម័យ បរិស្ថាន និងសន្តិសុខឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរ ដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរមកលេងកម្សាន្តឲ្យបានកាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀត៕
