ជនជាតិដើមភាគតិចនៅខេត្តភាគឦសាន ប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច ឆ្លុះបញ្ចាំងការបន្លាស់ទី និងចំណាកស្រុករបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកើនឡើង
2018.08.09
ជនជាតិដើមភាគតិចជាង ១០អម្បូរ នៅខែត្រចំនួន ៤ រួមមានខែត្រមណ្ឌលគិរី ព្រះវិហារ ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ និងខែត្ររតនគិរី នាំគ្នាប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិជនជាតិពិភពលោក លើកទី២៤ ឆ្លុះបញ្ចាំងលើការបន្លាស់ទី និងចំណាកស្រុករបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលកើនឡើងគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ។ ពួកគេសង្កេតឃើញថា ឫសគល់ដែលនាំឲ្យកើតមានករណីនេះ ដោយសារការអភិវឌ្ឍមិនបានគោរពច្បាប់ និងមិនបានពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋានឲ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។
ជនជាតិដើមភាគតិច រស់នៅខេត្តភាគឦសាន បានថ្លែងពីបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន ក្នុងទិវាសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចអន្តរជាតិ ដែលប្រារព្ធនៅខែត្រមណ្ឌលគិរី មានមនុស្សចូលរួមជាង ៦រយនាក់។ ពួកគេបានបង្ហាញពីការថយចុះនៃការប្រកាន់ខ្ជាប់វប្បធម៌ប្រពៃណី ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យអ្នកភូមិបារម្ភខ្លាចបាត់បង់អត្តសញ្ញាណនាពេលអនាគត។ ចាស់ទុំជនជាតិដើមភាគតិចព្នងមួយចំនួន កត់សម្គាល់ថា សម័យ ប៉ុល ពត បើទោះបីជាសិទ្ធិសេរីភាព ត្រូវរាំងខ្ទប់ក្ដី តែទឹកដីព្រៃឈើ ឬធនធានធម្មជាតិ គង់វង្សល្អ ងាយស្រួលប្រតិបត្តិប្រពៃណីវប្បធម៌ជនជាតិដើមភាគតិច ផ្ទុយពីសម័យបច្ចុប្បន្ន។
ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង រស់នៅឃុំដាក់ដាំ ស្រុកអូរាំង លោក ទឺយ ធិ ថ្លែង កាលពីថ្ងៃទី៩ សីហាថា ព្រៃសហគមន៍ ដែលពួកគាត់ប្រើប្រាស់ជាសមូហភាព កាន់តែរួមតួចទៅៗ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ រីឯដីលំនៅឋាន ក្នុងភូមិកាន់តែចង្អៀត សូម្បីដីសម្រាប់កប់សព និងព្រៃអារក្ស សម្រាប់ប្រពៃណីជនជាតិ គ្មានសេសសល់សម្រាប់គម្រោងចុះបញ្ជីជាដីកម្មសិទ្ធិសមូហភាពនោះដែរ។ លោកបារម្ភទៅថ្ងៃអនាគត ប្រសិនអ្នកភូមិ មិនបានចុះបញ្ជីជាដីកម្មសិទ្ធិសមូហភាព និងដីព្រៃសហគមន៍នោះទេ ដីភាគច្រើនរបស់អ្នកភូមិនឹងត្រូវបាត់បង់ដោយសារការលក់ដូររបស់ពលរដ្ឋក្រីក្រ និងការរំលោភបំពាន ពីជនមានអំណាច៖ «»។
នៅលើភ្នំដោះក្រមុំ ឋិតនៅសង្កាត់សុខដុម ក្រុងសែនមនោរម្យ ខេត្តមណ្ឌលគិរី អ្នកភូមិទទួលទានអាហារសាមគ្គី អ្នកខ្លះបង្កាត់ភ្លើងដាំបាយ និងសម្លាប់មាន់ជ្រូក និងកាប់ក្របីសែនព្រេន និងសម្រាប់បរិភោគរួមគ្នា ក្នុងពិធីពេញមួយថ្ងៃ នៃខួបលើកទី១៤ សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា និងជាខួបលើកទី២៤ នៅថ្នាក់ពិភពលោក។
ជនជាតិដើមទាំងនោះ តុបតែងខ្លួនប្រាណ បែបប្រពៃណី ស្លៀកប៉ឹង លែងខ្លួន លំអដោយខ្សែក តាមប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។
ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងរស់នៅឃុំស្រែឈូក ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ប្រក់ ជីព លើកឡើងថា អាជីវកម្មរ៉ែមាស ជាក្តីព្រួយបារម្ភខ្លាំងបំផុតសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិច គ្រប់ទីកន្លែងព្រោះក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះ បាត់បង់ជីវិតជិត ២០នាក់ កន្លងទៅនៅខេត្តក្រចេះ គឺសុទ្ធសឹងជាជនជាតិដើមភាគតិច ហើយមកទល់ពេលនេះគម្រោងអាជីវកម្មរ៉ែ បានរីកដូចផ្សិតគ្រប់ទីកន្លែង ក្នុងតំបន់ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅ និងកំពុងធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់ ជាច្រើនទីតាំង នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី។ លោកថា អាជីវកម្មរ៉ែមាសទាំងនោះភាគច្រើន នៅលើប្រភពទឹកអូរធម្មជាតិ និងតំបន់ជំនឿរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច បណ្តាយឲ្យទឹកអូរសំខាន់ៗ ដែលពួកគេប្រើប្រាស់ មានជាតិពុល ហើយសត្វពាហនៈអ្នកស្រុកស្លាប់ច្រើនក្បាល។ លោកថាសុខុមាលភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច កំពុងឋិតក្នុងភាពផុយស្រួយនៅឡើយ ហើយក៏មានជនជាតិដើមភាគតិចខ្លះ ប្រកាច់ស្លាប់ភ្លាមៗ ដោយមិនដឹងមូលហេតុ៖ «»
ជនដើមភាគតិចកួយរស់នៅឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ លោកស្រី ទេព ទឹម ឲ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី៩ សីហា ជនជាតិដើមភាគតិច ជាង ២រយនាក់ បាននាំគ្នាប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច នៅក្នុងឃុំប្រមេរ ដើម្បីបង្ហាញពីទុក្ខកង្វល់របស់ពួកគេ ដែលកំពុងរងការរំលោភបំពានដីធ្លី ពីសំណាកក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិន ហេង ហ្វូ និងការបាត់បង់ឃឿនប្រាសាទបុរាណ ការរួមតូចទំហំព្រៃឈើ បាត់បង់កន្លែងឃ្វាលគោ និងហិនហោចដើមឈើផលិតជ័រ។ លោកស្រីថា ទីកន្លែងដែលពួកគេធ្លាប់ប្រមូលអនុផលព្រៃឈើ និងរកត្រីសាច់ និងកន្លែងគោរពបូជាបច្ចុប្បន្ន បានក្លាយជាចម្ការអំពៅក្រុមហ៊ុនចិន មួយផ្នែកធំ មិនទាន់ដោះស្រាយរួចរាល់នៅឡើយ៖ «»។
ទីប្រឹក្សាបណ្ដាញសហគមន៍ ជនជាតិដើមភាគតិច ខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ក្រើង តុលា ថា ពួកគេប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចឆ្នាំនេះ មានឧបសគ្គរអាក់រអួលខ្លះដែរ ដោយសារអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ហាមមិនឲ្យហែក្បួន ដោយអនុញ្ញាតឲ្យប្រារព្ធនៅហ្នឹងកន្លែង។ លោកថា ការប្រារព្ធពិធីនេះ អាជ្ញាធរបានបញ្ជូនប្រដាប់អាវុធចម្រុះ ជាង ៤០នាក់ និងកម្លាំងប្រជាការពារភូមិ ៥នាក់ ដាក់ពង្រាយតាមឃ្លាំមើលពួកគាត់ទៀតផង។ លោកបន្ថែមថា ខ្លឹមសារសំខាន់ដែលជនជាតិដើមភាគតិច ចង់ឲ្យអាជ្ញាធរដោះស្រាយ គឺវិបត្តិដីធ្លីលើភ្នំដោះក្រមុំ ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ ជនជាតិដើមភាគតិច រងការរំលោភបំពានជាបន្តបន្ទាប់ និងស្នើសុំឲ្យអាជ្ញាធរជាតិ កំណត់ថ្ងៃទី៩ សីហា ដែលជាថ្ងៃទិវាសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចអន្តរជាតិ ដាក់បញ្ចូលក្នុងប្រតិទិនឈប់សម្រាក៖ «»។
លោក ក្រែង តុលា បន្ថែម ថា នេះជាពិធីសំខាន់ ដើម្បីដាស់ស្មារតីអ្នកភូមិឲ្យចេះសាមគ្គីគ្នា តស៊ូមតិទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ដែលរងការរំលោភបំពាន ព្រោះកន្លងទៅនេះ វប្បធម៌ខាងក្រៅជះឥទ្ធិពលមិនល្អ កាន់តែច្រើន ទៅលើអត្តសញ្ញាណអ្នកភូមិ ជាពិសេសក្រុមយុវវ័យ ជាហេតុធ្វើឲ្យប្រពៃណីវប្បធម៌ ស្រុតចុះជាបន្តបន្ទាប់ ហើយអ្នកភូមិបានក្លាយជាអ្នករងគ្រោះ ខ្វះដីធ្វើស្រែចម្ការ គ្មានដីសម្រាប់កប់សព និងព្រៃសម្រាប់ការគោរពបូជា ត្រូវបានបាត់បង់។
ចៅសង្កាត់សុខដុម លោក ពៅ សុផាត បដិសេធមិនផ្តល់បទសម្ភាសន៍ ដល់អាស៊ីសេរីទេជុំវិញការប្រារព្ធទិវានេះដោយសារសហគមន៍មិនអញ្ជើញលោកចូលរួម។
អគ្គលេខាធិការសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា លោក យុន ឡូរ៉ង់ ថ្លែងថា មានហេតុផលមួយចំនួន ដែលនាំឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច ធ្វើចំណាកស្រុកច្រើន រួមមាន ការអភិវឌ្ឍទំនប់វារីអគ្គិសនី ដែលត្រូវជម្លៀសពួកគេ ពីភូមិកំណើត ការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ ដែលធ្វើឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច មិនអាចដកហូតអនុផលព្រៃឈើ មកទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចបាន។ លោកថា ជនជាតិដើមភាគតិច ព្យាយាមសម្របខ្លួនឯង ឲ្យស្របបរិបទសង្គម ដូចជាការធ្វើកសិកម្មជាដើម ក៏ប៉ុន្តែនៅគ្រាដែលដីធ្លីពួកគាត់បាត់បង់ កសិផលគ្មានទីផ្សារ គឺជាមូលហេតុធ្វើឲ្យពួកគេបង្ខំចិត្តចំណាកស្រុក៖ «»
កន្លងទៅលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ថ្លែងគាំទ្រ និងបង្ហាញពីគោលនយោបាយ លើកស្ទួយសិទ្ធិរស់នៅរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និងគោលនយោបាយ ចុះបញ្ជីដីជនជាតិដើម ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព រួមទាំងច្បាប់ជាតិ អន្តរជាតិ លើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ ប៉ុន្តែ មិនសូវមានប្រសិទ្ធិភាព។
លោក ឡូរ៉ង់ បន្ថែមថា បើទោះបីជាប្រមុខដឹកនាំ បង្កើតឲ្យមានគោលនយោបាយចុះបញ្ជីដីធ្លី ជនជាតិដើមភាគតិច និងទទួលស្គាល់សេចក្ដីប្រកាសជាសកល របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានក្រសួងទាំង១៦ ជាសេនាធិការអនុវត្តវិស័យជនជាតិដើមភាគតិចក្តី ក៏ប៉ុន្តែយន្តការជួយជនជាតិដើមភាគតិច និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួននៅខ្សោយនៅឡើយ ហើយជនជាតិដើមភាគតិច នៅតែមិនទាន់ទទួលភាពកក់ក្តៅ ពេញលេញ ពីអាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច បន្ថែមថា ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច របស់របបក្រុងភ្នំពេញ គឺជាដើមហេតុ នាំឲ្យពលរដ្ឋបាត់បង់ដីធ្លី និងស្រែចម្ការ។ រីឯអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋាន ថ្នាក់ខែត្រ និងថ្នាក់ជាតិ មិនយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយនោះទេ បង្កឲ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិរស់នៅ ជីវភាព និងប្រពៃណីវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ លើសពីនេះ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ គឺជាបន្ទុកបន្ថែមទៀត ដែលនាំឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច ប្រឈមបញ្ហាជីវភាពធ្ងន់ធ្ងរ រួមមាន ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បាត់បង់ដីចម្ការវិលជុំ ការកាប់បំផ្លាញដើមឈើផលិតជ័រទឹក ឬព្រៃស្រោង ជាជម្រកសត្វ និងបាត់បង់ទឹកអូរ និងស្ទឹង ដែលជាប្រភពប្រាក់ចំណូល និងសន្តិសុខស្បៀង។ ពួកគេអង្កេតឃើញថា វិបត្តិនយោបាយនៅចុងអាណត្តិទី៥ កន្លងទៅ សហគមន៍ដែលឈឺឆ្អាល រឿងបទល្មើសព្រៃឈើ ត្រូវអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានគំរាមកំហែង និងរឹតត្បិតមិនឲ្យជួបប្រជុំស្វែងរកដំណោះស្រាយ៕