រដ្ឋាភិបាលថា ថៅកែរោងចក្រត្រូវទូលរែករឿងខ្វះទីផ្សារនាំចេញជាមួយគ្នា
2020.03.29
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលនឹងរកដំណោះស្រាយរួមគ្នាជាមួយវិស័យឯកជនបន្ថែមទៀតជុំវិញវិបត្តិខ្វះទីផ្សារនាំចេញផលិតផលវាយនភណ្ឌរបស់កម្ពុជា។ សហជីព និងអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវត្រៀមកញ្ចប់ថវិកាជួយឧបត្ថម្ភដល់កម្មករ ក្នុងករណីដែលរោងចក្រត្រូវបិទទ្វារដោយគ្មានសំណង។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរីថា បញ្ហាគ្មានទីផ្សារសម្រាប់ផលិតផលកាត់ដេរនេះ កើតមានពាសពេញពិភពលោកមិនមែនតែកម្ពុជាមួយនោះទេ។ លោកថា ថ្មីៗនេះរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការជួយចេញប្រាក់ឈ្នួល២០% សម្រាប់កម្មករដែលត្រូវព្យួរការងារហើយ ហើយវិធានការយ៉ាងណាទៀតនោះ លោកបង្វែរឱ្យទៅសួរខាងក្រសួងការងារវិញ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន សង្កត់ធ្ងន់ថា រដ្ឋាភិបាលបានគិតគូរគ្រប់បែបយ៉ាងដល់អ្នកវិនិយោគលើវិស័យកាត់ដេរ ដូច្នេះលោកថា វិបត្តិគ្មានទីផ្សារនៅពេលនេះ ម្នាក់ៗត្រូវខំទូលរែកទាំងអស់គ្នា មិនអាចទម្លាក់បន្ទុកលើរដ្ឋាភិបាលតែមួយនោះទេ៖ «ក្នុងរឿងកាត់ដេរ យើងដឹងហើយថា អ្នកទាំងអស់ហ្នឹងរកបានផលចំណេញពីកម្ពុជា។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានគិតគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីជួយសម្រួលហ្នឹង។ ក្នុងនាមជាដៃគូដែលបានសន្យាគ្នារួចស្រេចទៅហើយហ្នឹង យើងរកដំណោះស្រាយណាមួយសមស្របដើម្បីជួយកម្មករ។ យើងត្រូវនាំគ្នារែកទាំងអស់គ្នា បន្ទុកហ្នឹងមិនមែនទម្លាក់មករដ្ឋាភិបាលតែមួយទេ ត្រូវចែកគ្នា»។
ក្រុមហ៊ុនម៉ាកយីហោសំលៀកបំពាក់ និងស្បែកជើងល្បីៗ ព្រមទាំងអ្នកលក់រាយជាច្រើន កំពុងលុបចោល ឬក៏ពន្យារពេលការបញ្ជាទិញ ដោយសារហាងទំនិញធំៗនៅអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបង្ខំចិត្តបិទទ្វារ ព្រោះតែការផ្ទុះរាលដាលជាសាកលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ (COVID-19)។
អគ្គលេខាធិការសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) លោក ខេន លូ ប្រាប់អាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី២៨មីនា ថា រោងចក្រកាត់ដេរកំពុងប្រឈមមុខនឹងការក្ស័យធន ដោយសារតែខ្វះទីផ្សារនាំចេញ។ លោកថា ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញបានផ្អាកទទួលយកទំនិញដែលផលិតរួច ហើយចំពោះទំនិញដែលមិនទាន់បានធ្វើ ពួកគេបានប្រាប់ឱ្យរោងចក្រត្រូវផ្អាកផលិតជាបណ្ដោះអាសន្នសិន ហើយការផ្អាកនេះភាគច្រើនមានរយៈពេល ២ខែ៖ «អ្នកបញ្ជាទិញភាគច្រើននៅអាមេរិក និងនៅអឺរ៉ុប គេផ្អាកទទួលអីវ៉ាន់ ព្រោះហាងវាបិទ។ អីវ៉ាន់ដែលយើងផលិតរួចហើយ គេអត់ទទួលយក អីវ៉ាន់ដែលកំពុងផលិត គេឱ្យយើងឈប់ផលិតភ្លាមៗ ផ្អាកជាបណ្ដោះអាសន្ន។ អ៊ីចឹង គិតយ៉ាងម៉េច? ជិតដួលហើយ ជិតដួល ព្រោះអត់មានលុយហូរចូល។ ពេលដែលអ្នកបញ្ជាទិញអត់ទទួលអីវ៉ាន់ មានន័យថា គេអត់បើកលុយឱ្យយើងទេ។ អ៊ីចឹងសួរថា រយៈពេល ២ខែ យើងមានលុយឯណាបើកឱ្យកម្មករ? វាអត់មានលុយបើកឱ្យកម្មករទេ ហើយយើងមានន័យថា រោងចក្រជួបបញ្ហាចំពោះមុខ បញ្ហាហ្នឹងខ្លាំង ហើយអ្នកបញ្ជាទិញ គេអត់ទទួលខុសត្រូវទេ»។
លោក ខេន លូ បញ្ជាក់ថា ខាងរោងចក្រមិនមានលទ្ធភាពបើកប្រាក់ឈ្នួល៤០% ឱ្យកម្មករដែលត្រូវព្យួរពីការងារ តាមអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនោះទេ ព្រោះរឿងសំខាន់ពេលនេះ គឺរោងចក្រខ្វះទីផ្សារនាំចេញ។ លោកថា លោកមិនអាចប៉ាន់ស្មានថា តើនឹងមានរោងចក្រចំនួនប៉ុន្មានត្រូវបិទទ្វារនោះទេ ព្រោះផលប៉ះពាល់ជាក់ស្ដែងនឹងលេចចេញក្នុងចន្លោះ ១ ទៅ ២សប្ដាហ៍ខាងមុខទៀតនេះ៖ «យើងពិបាកតវ៉ាជាមួយអ្នកបញ្ជាទិញ ដឹងស្រាប់ហើយ ហើយគ្រាន់តែឥលូវយើងនៅតែសំណូមពរឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយខ្លះ ហើយយើងសុំបងប្អូនកម្មករយោគយល់ខ្លះ ទៅចរចាជាមួយបងប្អូនកម្មករ។ ចាំមើលថា ទៅមុខយើងគួរតែធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច?»។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ យល់ថា ខាងថៅកែរោងចក្រគួរតែផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួល៤០% នេះ ដល់កម្មករ ព្រោះថៅកែបានទទួលប្រាក់ចំណេញពីអាជីវកម្មរបស់ខ្លួនជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏ស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលឱ្យផ្ដល់ប្រាក់ឈ្នួល២០% ជូនកម្មករ ដោយមិនចាំបាច់មានលក្ខខណ្ឌបណ្ដុះបណ្ដាលអ្វីនោះដែរ។
មេដឹកនាំសហជីពរូបនេះយល់ថា កង្វះទីផ្សារនាំចេញ គឺជារឿងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភបំផុតសម្រាប់វិស័យកាត់ដេរ ហើយក្នុងស្ថានភាពនេះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែចេញមុខជួយដោះស្រាយ៖ «និយោជកគួរតែសម្របសម្រួលផ្តល់ឱ្យកម្មករក្នុងរយៈពេល៣ ខែទៅ ព្រោះកន្លងមកថា ឱ្យ៤០% មែន ប៉ុន្តែកម្មករទាំងអស់ហ្នឹងអត់ទាន់ទទួលបានអាហ្នឹងនៅឡើយទេ ហើយខាងរដ្ឋាភិបាល ២០% ហ្នឹងគួរតែឱ្យគាត់ទៅ និងលុបចោលលក្ខខណ្ឌរៀននេះទៅ ព្រោះរៀនយ៉ាងដូចម្ដេច បើជំងឺកូរ៉ូណាទៀត។ បើមិនធ្វើបែបនេះទេ មានន័យថា កម្មករពិបាក។ កម្មករអាចអត់មានលុយ គឺគាត់ពិបាកតែម្ដង។ គាត់ពិបាក ទី១ ហូបចុក ទី២ កូនរៀន ទី៣ សងបំណុល ទី៤ គឺអាចឈឺ អត់មានលុយព្យាបាល គឺថាពិបាកច្រើនរឿងណាស់»។
អាស៊ីសេរីបានព្យាយាមសុំការបំភ្លឺរឿងនេះពីរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ ជាច្រើនដង នៅថ្ងៃទី២៨ និង២៩ មីនា ប៉ុន្តែលោកមិនទទួលទូរស័ព្ទ។ លោក ហេង សួរ គឺជាអ្នកនាំពាក្យមួយរួបដែលមិនសូវសហការផ្ដល់ព័ត៌មានឡើយ ហើយអ្នកសារព័ត៌មានខ្លះបានរិះគន់លោកថា ជាមន្ត្រីដែលមិនគោរពតួនាទីជាអ្នកនាំពាក្យ។
មជ្ឈមណ្ឌលធនធានធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្សដែលមានទីស្នាក់ការនៅបូរីញូយ៉ក (New York) សហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅទីក្រុងឡុងដ៍ (London) ចក្រភពអង់គ្លេស បានចេញផ្សាយអត្ថបទមួយកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ការផ្អាក ឬលុបចោលការបញ្ជាទិញនេះកំពុងបង្កជាហានិភ័យដល់ជីវភាពរបស់កម្មករកាត់ដេរប្រមាណ៦០ លាននាក់ទូទាំងពិភពលោក។ ស្ថាប័នដដែលនេះពន្យល់ថា ជាស្តង់ដារនៃការអនុវត្ត ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញបង់ប្រាក់នៅពេលទំនិញត្រូវបានដឹកជញ្ជូនទៅដល់គោលដៅ ហើយនៅពេលការបញ្ជាទិញត្រូវផ្អាក ឬលុបចោលនោះ ការបង់ប្រាក់ក៏ត្រូវផ្អាក ឬក៏លុបចោលតាមនោះដែរ។ ការមិនបង់ប្រាក់សម្រាប់ទំនិញដែលមិនទាន់បានដឹកចេញពីរោងចក្រ ធ្វើឱ្យរោងចក្រផ្គត់ផ្គង់គ្មានលទ្ធភាពបើកប្រាក់ខែឱ្យកម្មកររបស់ខ្លួន ហើយពួកគេក៏ត្រូវជំពាក់បំណុលក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមផងដែរ។
មជ្ឈមណ្ឌលធនធានធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្សដែលប្រមូលផ្តុំដោយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនៅជុំវិញពិភពលោក វាយតម្លៃថា បញ្ហានេះបណ្តាលឱ្យរោងចក្រជាច្រើន បញ្ឈប់ ឬព្យួរការងារកម្មករ ដោយមិនផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួល និងប្រាក់គាំពារសង្គមឡើយ ជាហេតុធ្វើឱ្យក្រុមកម្មករដែលខ្សត់ខ្សោយស្រាប់ទៅហើយនោះ ត្រូវជួបប្រទះភាពងាយរងគ្រោះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែធំធេងថែមទៀត។
អ្នកជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក ង៉ែត ជូ យល់ថា រោងចក្រខ្លះទំនងជានៅរង់ចាំមើលស្ថានការណ៍បានប្រសើរឡើងវិញ ក៏ប៉ុន្តែខ្លះទៀតនឹងបិទទ្វារដោយសារតែពួកគេខ្វះទុនបម្រុង ឬមានបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកមើលឃើញថា ជោគវាសនានៃរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា គឺអាស្រ័យលើសមត្ថភាពនៃការគ្រប់គ្រងការរាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ របស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសនានាក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប។ លោកស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រៀមថវិកាមួយកញ្ចប់ដោយឡែកសម្រាប់ឧបត្ថម្ភដល់កម្មករ ប្រសិនបើរោងចក្រត្រូវបិទទ្វារលែងដំណើរការ ទោះជាថវិកានោះបានច្រើន ឬតិចក៏ដោយ៖ «មិនមែនតែរឿងអាទិភាពទៅលើជីវភាពកម្មករប៉ុណ្ណឹងទេ រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានអាទិភាពច្រើនទៀត ទាក់ទងនឹងការទប់ស្កាត់ការរាលដាលជំងឺហ្នឹងផង ហើយនិងបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗជាច្រើនទៀតដែលត្រូវប្រឈម។ បើទោះជារដ្ឋាភិបាលជួយកម្មករក្នុងរយៈពេលខ្លីហ្នឹង ក៏ជួយក្នុងកម្រិតតិចតួច មិនមែនបំពេញប្រាក់ខែដែលគាត់បាត់បង់បានទាំងស្រុងនោះទេ។ ឧទាហរណ៍ ប្រាក់ខែគាត់១៨០ ជាងហ្នឹង រដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំគិតថា បើអាចជួយបានត្រឹមមួយខែ៥០-៦០ ដុល្លារ ក៏គ្រាន់ដែរ។ ខ្លាចតែវាមិនបានទៅទៀត»។
វិស័យកាត់ដេរបានផ្តល់ការងារដោយផ្ទាល់ដល់ពលរដ្ឋខ្មែរលើសពី ៧សែននាក់ ហើយអ្នកទទួលផលពីវិស័យនេះមានជាង ៣លាននាក់ទៀត។ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅ កម្ពុជាបាននាំចេញផលិតផលវិស័យកាត់ដេរ រួមមាន សំលៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរ ទៅសហភាពអឺរ៉ុប គិតជាទឹកប្រាក់ជាង៥ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ វិស័យនេះ គឺជាកម្លាំងចលករមួយយ៉ាងសំខាន់នៃក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ពីព្រោះវាតំណាងឱ្យ ៧៥% នៃការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជា និង៩០% នៃការនាំចេញទៅសហភាពអឺរ៉ុប៕