ក្រុមគ្រួសារនិងអ្នកការពារបរិស្ថានទាមទារយុត្តិធម៌ដល់លោក ឈុត វុទ្ធី នៅខួប៦ឆ្នាំ
2018.04.25
ថ្ងៃទី២៦ មេសា ឆ្នាំ២០១៨នេះ ជាខួប៦ឆ្នាំ នៃការបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី ជាសកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងដីធ្លីដ៏សកម្មកម្ពុជា។ ក្រុមគ្រួសារ និងសកម្មជនបរិស្ថានទាមទារឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ ស្វែងរកឃាតកពិត និងអ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធឃាតកម្មយកមកផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដើម្បីបញ្ចប់វប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាព។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថានលើកឡើងថា មកទល់ពេលនេះ របបរបស់លោក ហ៊ុន សែន មិនទាន់ស្វែងរកឃាតកពិត និងអ្នកនៅពីក្រោយ ឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី បាននៅឡើយទេ កត្តានេះ ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា និទ្ទណ្ឌភាពនៅតែបន្តអូសបន្លាយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។
ប្រធានគ្រប់គ្រងការិយាល័យឃ្លាំមើល ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា អំពើឃាតកម្មទៅលើសកម្មជនបរិស្ថាន អ្នកហ៊ានរិះគន់របបលោក ហ៊ុន សែន ជាច្រើននាក់ បានអូសបន្លាយពេលជាង១ទសវត្សរ៍ទៅហើយក្ដី ប៉ុន្តែយុត្តិធម៌សម្រាប់ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ នៅមិនទាន់ទទួលយុត្តិធម៌នៅឡើយ អ្នកទាំងនោះ រួមមាន លោក ជា វិជ្ជា លោក ឈុត វុទ្ធី និងបណ្ឌិត កែម ឡី ជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនទាន់រកឃាតកពិត និងអ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធមិនឃើញនេះ ជាការបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ថា អំពើនិទ្ទណ្ឌភាពនៅតែចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅនៅកម្ពុជា។
លោក អំ សំអាត បន្ថែមថា ការបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នេះ មានរយៈពេល៦ឆ្នាំទៅហើយ ប៉ុន្តែក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគាត់ មិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌នៅឡើយ។ លោកបញ្ជាក់ថា យុត្តិធម៌សម្រាប់ក្រុមគ្រួសាររបស់លោក ជារឿងសំខាន់ណាស់ ដើម្បីឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញបញ្ចប់នូវការរិះគន់ពីសាធារណជន៖ «ទាំងសង្គមស៊ីវិល ទាំងក្រុមគ្រួសារ ចង់បានការស្វែងរកឃាតកពិតប្រាកដលើឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី ជាពិសេសការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ ដោយពិតប្រាកដ ដើម្បីយកឃាតកមកផ្ដន្ទាទោស»។
លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងរថយន្តរបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ នៅចំណុចវាលបី ឃុំបាក់ខ្លង ស្រុកមណ្ឌលសីមា ខេត្តកោះកុង បន្ទាប់ពីលោក និងអ្នកកាសែតពីររូបទៀត បានចូលទៅថតរូបភាពគំនរឈើនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនកាប់ឈើ ជាទីកន្លែងកើតហេតុ។ ក្នុងគ្រានោះ មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថ ឈ្មោះ អ៊ិន រតនា បានព្យាយាមរារាំងរហូតដល់ផ្ទុះអាវុធស្លាប់ទាំងពីរនាក់ បន្ទាប់ពីលោក ឈុត វុទ្ធី ថតគំនរឈើមួយរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលគេស្គាល់ឈ្មោះថា ក្រុមហ៊ុន ធីមប៊ឺ ហ្គ្រីន (Timber Green) ដែលទទួលបានសិទ្ធិពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការស្ដារបាតអាង ដើម្បីធ្វើវារីអគ្គិសនីក្នុងស្រុកថ្មបាំង ខេត្តកោះកុង។
ក្រោយពីឃាតកម្មនេះ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានបង្កើតគណៈកម្មការមួយ ដើម្បីស៊ើបអង្កេតឃាតកម្មនេះ ក្រោយពីស៊ើបអង្កេត គណៈកម្មការនេះ បានធ្វើរបាយការណ៍បញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេតហើយអះអាងថា លោក អ៊ិន រតនា បាន់បាញ់ត្រូវរថយន្តលោក ឈុត វុទ្ធី ហើយក៏ខ្ទាតគ្រាប់ត្រូវលោក ឈុត វុទ្ធី ស្លាប់នៅកន្លែងកើតហើយ ក្រោយមក អ៊ិន រតនា ក៏បាញ់សម្លាប់ខ្លួនឯង។ ក៏ប៉ុន្តែរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតនេះ ត្រូវបានអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិមិនជឿលើការស៊ើបអង្កេតនេះទេ ដោយពួកគេលើកឡើងថា ករណីឃាតកម្មនេះ មានអាថ៌កំបាំងច្រើន ដោយទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតជាថ្មី និងមានភាគីឯករាជ្យចូលរួម។ ក៏ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលមិនស៊ើបអង្កេតឡើងវិញឡើយ។
លោក ឈុត វុទ្ធី មានអាយុជាង ៤០ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងភូមិវិហារសួគ៌ ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។ លោកមានកូនចំនួនបីនាក់ ប្រុសម្នាក់ ស្រី ២នាក់។ លោក ឈុត វុទ្ធី បានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតទាហានមកពីប្រទេសរុស្ស៊ី។ បន្ទាប់ពីលោកបញ្ចប់ការសិក្សានៅឆ្នាំ១៩៩២ លោក ឈុត វុទ្ធី បានធ្វើការនៅមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា និងធ្វើជាគ្រូបង្ហាត់នាយទាហាននៅក្រសួងការពារជាតិ។ លុះដល់ឆ្នាំ២០០៣ លោក ឈុត វុទ្ធី បានបម្រើការងារនៅអង្គការ គ្លបបល វីនេស (Global Witness) មានតួនាទីជានាយករងនៃអង្គការអន្តរជាតិមួយនេះ ដែលធ្វើការឃ្លាំមើលអំពីការកាប់ព្រៃឈើនៅកម្ពុជា។
ក្រោយពីរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបណ្ដេញអង្គការ គ្លបបល វីនេស ចេញពីកម្ពុជា លោកក៏បានបង្កើតអង្គការមួយឈ្មោះថា អង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ និងមានជំនួយពីប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ (Germany) ដែលមានសកម្មភាពការងារផ្ដោតសំខាន់លើការការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ។ បច្ចុប្បន្ន អង្គការនេះ កូនប្រុសរបស់លោកជាអ្នកដឹកនាំបន្ត។
ស្ទើរមួយជីវិត លោក ឈុត វុទ្ធី រស់នៅតែក្នុងព្រៃ មិនសូវបានជួបជុំក្រុមគ្រួសារឡើយ។ លោក ឈុត វុទ្ធី មិនមែនជាមនុស្សម្នាក់ដែលមានតែទ្រឹស្ដី និងអង្គុយតែនៅក្នុងការិយាល័យនោះទេ។ ក្នុងការបំពេញការងារដ៏សំខាន់នេះ លោកតែងតែចុះទៅដល់សហគមន៍មូលដ្ឋានជួបប្រជាសហគមន៍ និងពិនិត្យមើលព្រៃឈើដោយផ្ទាល់ ហើយជាបន្តបន្ទាប់ លោកតែងតែហ៊ាននិយាយរិះគន់របបលោក ហ៊ុន សែន ចំៗអំពីបញ្ហាអសមត្ថភាពការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ។
ភាពយន្តឯកសារមានចំណងជើងជាភាសាអង់គ្លេសថា “I am Chut Wutty” ឬ "ខ្ញុំជា ឈុត វុទ្ធី" ត្រូវបានជនជាតិអង់គ្លេសឈ្មោះ ហ្វ្រាន ឡាំប្រីកស៍ (Fran Lambrick) ផលិតឡើងដើម្បីបង្ហាញពីសកម្មភាពការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី។ នៅក្នុងឈុតឆាក លោក ឈុត វុទ្ធី បានចុះជួបសហគមន៍ព្រៃឡង់ នៅក្នុងខែត្រកំពង់ធំ កាលខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១១នោះ លោកបានប្រាប់សហគមន៍ព្រៃឡង់ថា ពេលលោកចុះព្រៃម្ដងៗ លោកតែងតែផ្ដែផ្ដាំប្រពន្ធកូនលោក ព្រោះលោកដឹងថា លោកប្រឈមនឹងការបាត់បង់ជីវិតគ្រប់ពេល។
កូនប្រុសច្បងលោក ឈុត វុទ្ធី ដែលកាន់ការងារបន្តពីលោក គឺ លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី ដែលឥលូវនេះ លោកបានអញ្ជើញមកដល់រដ្ឋកាលីហ្វរនីញ៉ា សហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថា លោក ត្រូវបានសហគមន៍ខ្មែរអញ្ជើញលោក មកសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីមកធ្វើពិធីរំលឹកខួប៦ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់ឪពុករបស់លោក ដែលនឹងរៀបចំឡើងនៅទីក្រុងស្ដុកតុន (Stockton) នៅថ្ងៃទី២៩ មេសានេះ។ លោក ឧត្តមរស្មី លើកឡើងថា នៅថ្ងៃខួប៦ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នេះ លោកគ្មានចង់បានអ្វីក្រៅពីយុត្តិធម៌ជូនឪពុកលោកនោះឡើយ៖ «ទី២គោលបំណងរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ចង់ឃើញសកម្មភាពកាប់ឈើត្រូវបានបញ្ឈប់ តែជាក់ស្ដែងការកាប់ឈើ ជញ្ជួនទៅវៀតណានៅតែដឹកនាំបន្តទៅដោយក្រុមឈ្មួញដដែល»។
លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី បន្ថែមថា នៅឯកម្ពុជា ក៏សកម្មជនបរិស្ថានក៏នឹងរៀបចំខួប៦ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នៅខែត្រមួយចំនួន និងនៅរាជធានីភ្នំពេញដែរ។ លោកអះអាងថា លោកគ្រោងនឹងរៀបចំខួបបាញ់សម្លាប់នេះ ជាទ្រង់ទ្រាយធំ ក្នុងខួប១០ឆ្នាំ នៅឯស្រុកថ្មបាំង ខែត្រកោះកុង។
នៅក្នុងរបបលោក ហ៊ុន សែន ពោរពេញដោយអំពើហិង្សា។ អំពើឃាតកម្ម និងការសម្លាប់មនុស្សក្រៅច្បាប់ តែងកើតមានជាហូរហែមកទល់សព្វថ្ងៃ បើទោះជារដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ ចែងថា ជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត មានសេរីភាព និងសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួនយ៉ាងណាក្តី។
អំពើឧក្រិដ្ឋទាំងនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងសំដៅសកម្មជននយោបាយ អ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល និងអ្នកសារព័ត៌មាន។ ស្ថានភាពនេះកាន់តែអាក្រក់ នៅពេលដែលអាជ្ញាធរមិនអាចវែកមុខចាប់ជនប្រព្រឹត្តិ ឬស្វែងរកអ្នកទទួលខុសត្រូវបាននោះ។ គណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ចាត់ទុកថា នេះជាអំពើនិទ្ទណ្ឌភាពដែលជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់ដំណើរការកសាងនីតិរដ្ឋរបស់កម្ពុជា។
ជាង ២ទសវត្សរ៍មកនេះ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានមនុស្សជាង ១០០នាក់ដែរ ដែលត្រូវបានធ្វើឃាតដោយសារការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន ការបញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ និងហេតុផលដទៃទៀត។ អ្នកទាំងនោះរួមមាន អ្នកសារព័ត៌មាន សកម្មជនគណបក្សនយោបាយ សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនការពារដីធ្លី ព្រះសង្ឃ មេដឹកនាំសហជីព កម្មកររោងចក្រ និងអ្នកវិភាគនយោបាយ។
របាយការណ៍នៃការកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន រយៈពេល ៣០ឆ្នាំ របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០១៣ បង្ហាញថា ការវាយប្រហារ និងបាញ់សម្លាប់សកម្មជនបក្សប្រឆាំង និងសហជីព កើតមានជាច្រើនករណីនៅចន្លោះការបោះឆ្នោតជាតិអាណត្តិទី២ និងទី៣។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ដដែលនេះ សរសេរថា អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលមិនបានវែកមុខចាប់ជនដៃដល់ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងករណីហិង្សាទាំងពីរព្រឹត្តិការណ៍ យកមកផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់នោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកដែលជាប់សង្ស័យថា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីឧក្រិដ្ឋទាំងពីរ បែរជាត្រូវបានដំឡើងឋានៈ និងតួនាទីនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។
ប្រធានអង្គការកិច្ចការពិសេសសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូច ឡេង មានប្រសាសន៍ថា យុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាគឺមានតែសម្រាប់ក្រុមគ្រួសារអ្នកមានអំណាចតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែចំពោះ លោក ឈុត វុទ្ធី និងពលរដ្ឋទន់ខ្សោយដទៃទៀត នឹងមិនអាចទទួលបានយុត្តិធម៌ឡើយ។ លោក អ៊ូច ឡេង បានអះអាងថា លោក ឈុត វុទ្ធី មានវីរភាពធំធេងណាស់សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលលោកបានប្ដូរជីវិតសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ ក្នុងបុព្វហេតុការពារធនធានធម្មជាតិ តែយ៉ាងនេះក្ដី រដ្ឋាភិបាលនៅតែមិនទទួលបានជោគជ័យលើការពារព្រៃឈើ ដោយសារតែក្រុមឈ្មួញមានលុយ មានអំណាច ជាអ្នកឃុបឃិតគ្នាក៏ការជួញដូរឈើទៅបរទេស៖ «យុត្តិធម៌ត្រូវចាប់បានឃាតកពិតប្រាកដ យុត្តិធម៌គឺក្រុមគ្រួសារប្រពន្ធកូនគាត់ត្រូវផ្ដល់សំណងឲ្យរស់នៅដោយសេរី និងសុខស្រួល ដូចប្ដីគាត់គាត់នៅរស់»។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅឯខែត្រព្រះសីហនុ បានថ្លែងព្រមានដកតួនាទីមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់របស់លោកជាថ្មីម្ដងទៀត បើសិនជាបទល្មើសព្រៃឈើនៅតែកើតមាននេះ។
ទោះបីជាបែបនេះក្ដី ចំពោះការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើនេះ លោក ឈុត វុទ្ធី មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីលោកនៅមានជីវិតថា ពលរដ្ឋខ្មែរមិនអាចពឹងពាក់របបលោក ហ៊ុន សែន បានទេ ពីព្រោះ មន្ត្រីដែលមានតួនាទីការពារព្រៃឈើ ឃុបឃិតប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាមួយឈ្មួញ ធ្វើឲ្យសម្បត្តិធម្មជាតិកម្ពុជា វិនាសហិនហោច៖ «គាត់ត្រូវតែសហការគ្នាក្រោកឈរឡើងដើម្បីការពារធនធានទាំងអស់នោះ កុំរង់ចាំតែរដ្ឋាភិបាល»៕