កម្ពុជាស្នើឲ្យឡាវពន្យារពេលសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដនសាហុង
2014.04.09
១២-មីនា-២០១៤៖ ច្រកទន្លេហ៊ូសាហុង (Hou Sahong) ដែលប្រទេសឡាវ គ្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដនសាហុង (Don Sahong) ក្នុងខេត្តចំប៉ាសាក់ ប្រទេសឡាវ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី២ នៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គនៅទីក្រុងហូជីមិញ ប្រទេសវៀតណាម កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី៥ មេសា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ស្នើឲ្យប្រទេសឡាវ ពន្យារពេលសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដ៏ធំមួយ ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ជីវចម្រុះ សត្វ និងមនុស្សនៅជាប់ព្រំដែនកម្ពុជាឡាវ។ កម្ពុជា បានទាមទារឲ្យមានការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ឆ្លងដែនជាមុន រួចបញ្ជូនទៅកាន់បណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកនៃគណៈកម្មការពិនិត្យ មុនពេលចាប់ផ្ដើមសាងសង់ទំនប់នេះ។
គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដនសាហុង (Don Sahong) ក្នុងខេត្តចំប៉ាសាក់ ប្រទេសឡាវ គឺជាប្រធានបទក្តៅមួយក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី២ នៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម លោក លឹម គានហោ ដែលបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គនៅទីក្រុងហូជីមិញ ប្រទេសវៀតណាម ប្រាប់ថាភាគីកម្ពុជា វៀតណាម និងភាគីថៃ បានស្នើសុំឲ្យភាគីឡាវ សិក្សា និងស្រាវជ្រាវអំពីផលប៉ះពាល់ឆ្លងដែនជាមុន បន្ទាប់មកបញ្ជូនលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវនោះទៅបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គពិនិត្យ និងសម្រេចមុនពេលដែលប្រទេសឡាវ ចាប់ផ្ដើមសាងសង់ទំនប់ដនសាហុង៖ «សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនៅទីក្រុងហូជីមិញ នោះ ក៏បាននិយាយច្បាស់ គឺថាសូមឲ្យធ្វើយ៉ាងណាប្រទេសជាបណ្ដាសមាជិកទាំងអស់របស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ គឺសូមឲ្យប្រើប្រាស់នូវយន្តការ គឺអនុវត្តឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវកិច្ចព្រមព្រៀងនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គអន្តរជាតិ ឆ្នាំ១៩៩៥»។
ប្រទេសចំនួន៤ រួមមានប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាម ថៃ និងប្រទេសឡាវ ជាម្ចាស់ហត្ថលេខីលើកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៩៥។ តាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប្រសិនបើប្រទេសណាចង់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅលើដងទន្លេមេនៃទន្លេមេគង្គ ពួកគេត្រូវទទួលបានការឯកភាពពីបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកជាមុនសិន។
ប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាម និងប្រទេសថៃ បានជំទាស់នឹងគម្រោងសាងសង់ទំនប់ដនសាហុង បន្ទាប់រកឃើញថា ការសិក្សាវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថានសម្រាប់ទំនប់វារីអគ្គិសនីមួយនេះ ធ្វើឡើងខ្វះលក្ខណៈស្តង់ដារ និងមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ ប៉ុន្តែប្រទេសឡាវ ធានាថាពួកគេមិនមែនសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីលើទន្លេមេនៃទន្លេមេគង្គនោះទេ គឺសាងសង់លើច្រកមួយនៃទន្លេធំប៉ុណ្ណោះ ហើយវាក៏មិនប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ការប្រែប្រួលកម្រិតទឹកទន្លេ ដែលហូរចាក់ក្រោមនោះទេ។
អនុប្រធានអចិន្ត្រៃយ៍នៃគណៈកម្មាធិការជាតិទន្លេមេគង្គកម្ពុជា លោក ស៊ីន នីនី បញ្ជាក់ថា ផ្លូវទឹក ឬប្រឡាយនៅដនសាហុង មានលក្ខណៈពិសេសត្រង់ប្រឡាយនេះជ្រៅជាងគេក្នុងចំណោមប្រឡាយឯទៀត ដែលអាចឲ្យត្រីគ្រប់ប្រភេទធ្វើចរាចរណ៍បានខួបប្រាំងខួបវស្សា ខុសប្លែកពីប្រឡាយឯទៀត ដែលត្រីមិនអាចធ្វើចរាចរណ៍បាននារដូវប្រាំង។ លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើប្រទេសឡាវ ធ្វើទំនប់ទប់ប្រឡាយដនសាហុង នោះ គឺមានន័យទប់ផ្លូវចរាចរណ៍របស់ត្រី៖ «ហើយភាគីឡាវ ហ្នឹងគាត់និយាយថា ជីកព្រែកផ្សេងទៅហូសាដាម ដើម្បីឲ្យត្រីចរាចរទៅតាមនោះមិនងាយទេ សុទ្ធតែភ្នំ សុទ្ធតែថ្ម ទៅវាយបំបែកថ្មដើម្បីជីកឲ្យវាមានជ្រៅដូចដងសាហុង វាមិនងាយទេ ហើយទី២ យើងដឹងស្រាប់ហើយ មច្ឆជាតិ និងសត្វដទៃទៀត ដូចជា សត្វព្រៃ វាមិនអាចកែទម្លាប់វាបានដោយងាយៗទេ។ ដល់អ៊ីចឹងទៅ ត្រីវាធ្លាប់តាមដងសាហុង នោះ ដូរទៅកន្លែងថ្មី វាមិនងាយទៅបានដែរ ហេតុអី ហើយប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរណាស់ទៅលើមច្ឆជាតិ»។
លោកបញ្ជាក់ថា កន្លងមក ប្រទេសឡាវ ផ្ញើរបាយការណ៍នៃការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងសាងសង់ទំនប់ដនសាហុង ប៉ុន្តែរបាយការណ៍នោះមិនមានការសិក្សាលើផលប៉ះពាល់ឆ្លងដែនចូលមកកម្ពុជា ទេ ខណៈទំនប់នោះមានចម្ងាយជិត ២គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនកម្ពុជា៖ «អ៊ីចឹងហើយបានយើងស្នើឲ្យភាគីឡាវ ផ្អាកការសាងសង់សិន ហើយធ្វើការសិក្សាឲ្យស៊ីជម្រៅ ជាពិសេសផ្ដោតទៅលើផលប៉ះពាល់ឆ្លងដែនទឹកដីខាងក្រោមដងសាហុង ចូលមកទឹកដីកម្ពុជា»។
អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការបណ្ដាញការពារទន្លេបី លោក មៀច មាន ឲ្យដឹងថា នេះជាលើកទី២ហើយដែលកម្ពុជា បានស្នើសុំផ្លូវការឲ្យរដ្ឋាភិបាលឡាវ ផ្អាកការសាងសង់ទំនប់ដនសាហុង។ ប្រសិនបើទំនប់នេះសាងសង់ កម្ពុជា ដែលស្ថិតនៅខ្សែទឹកខាងក្រោមនៃទន្លេមេគង្គ នឹងប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតទៅលើទីតាំងអន្លង់ត្រីផ្សោតឈើទាល នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ក្រៅពីប្រឈមនឹងការផុតពូជប្រភេទត្រីផ្សោត ប្រភេទត្រីមួយចំនួនទៀតដែលមានតម្លៃផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាអាទិ៍ ត្រីរាជ ត្រីគល់រាំង ត្រីកែ ត្រីរំអិលពណ៌ស ជាដើម អាចនឹងផុតពូជ៖ «ភាគីកម្ពុជា យើងហាក់ដូចជាមិនមានផលចំណេញទេ គឺអត់មានអីទេ បើតាមខ្ញុំមើល ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចអីអត់មានទេ។ខ្ញុំក្រែងតែប្រមុខរដ្ឋាភិបាលយើងយកនយោបាយការទូត យកមនោសញ្ចេតនានយោបាយជាធំ ដោយមិនបានគិតទៅដល់ផលប៉ះពាល់ទៅលើការគ្រប់គ្រង និងការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិហ្នឹង នោះខ្ញុំគិតថាខាតហើយ»។
ប្រទេសឡាវ បានចាប់ផ្ដើមសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដនសាងហុង កម្លាំង ២៦០មេហ្គាវ៉ាត់ កាត់តាមប្រព័ន្ធមួយនៃទន្លេមេគង្គ ដែលមានចម្ងាយជិត ២គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនកម្ពុជា។ អ្នកជំនាញបរិស្ថាន និងអ្នកស្រាវជ្រាវ ព្រមានថា ទំនប់នេះអាចប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ការផ្លាស់ទីរបស់ត្រី។ អង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ ហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា ដាប់ប៊លយូ.ដាប់ប៊លយូ.អែហ្វ (WWF) លើកឡើងថា ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន សម្រាប់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដនសាហុង ធ្វើឡើងមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងខ្វះលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ ដែលអាចធ្វើឲ្យធនធានជលផលនៃទន្លេមេគង្គ និងប្រជាជនចំនួន ៦០លាននាក់ ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងតំបន់នៃអាងទន្លេមេគង្គខាងក្រោម នឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរ។
អង្គការទន្លេអន្តរជាតិ (International Rivers) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានចេញសេចក្តីប្រកាសរបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី២ មេសា ដោយអំពាវនាវឲ្យមេដឹកនាំនៃប្រទេសសមាជិកគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ទាមទារឲ្យប្រទេសឡាវ លុបចោលគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនានានៅលើដងទន្លេមេគង្គ និងឲ្យប្រទេសឡាវ លុបចោលគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដទៃទៀត ដែលគ្រោងសាងសង់នៅថ្ងៃអនាគត។ អង្គការនេះក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ថា សមាជិកគណៈកម្មការនេះហាក់ទន់ភ្លន់ពេកចំពោះប្រទេសឡាវ។
អង្គការការពារបរិស្ថានដែលប្រឆាំងនឹងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីមួយនេះ លើកឡើងថា ប្រទេសឡាវ បានសម្រេចជាឯកតោភាគី ជំរុញទៅមុខលើការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរី និងទំនប់ដនសាហុង ហើយបណ្ដាមេដឹកនាំនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ មិនព្រមថ្កោលទោសចំពោះការប្រញាប់ប្រញាល់សាងសង់ទំនប់ទាំងនោះ និងស្នើសុំឲ្យប្រទេសឡាវ ត្រូវតែឈប់គ្រប់គ្រងការសាងសង់ទំនប់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គតាមចិត្តរបស់ខ្លួនទៀត។
អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការបណ្ដាញការពារទន្លេបី លោក មៀច មាន រកឃើញថា សមាជិកនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គដែលមានកម្ពុជា វៀតណាម ថៃ និងប្រទេសឡាវ ហាក់ទន់ជ្រាយលើការពង្រឹងការអនុវត្តលក្ខន្តិកៈនៃកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៩៥ មិនបានរឹងមាំ ឬហាក់ដូចជាមានការពិបាកជជែកគ្នាបែបការទូត ដែលធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុន និងរដ្ឋាភិបាលដែលចង់ជំរុញឲ្យមានគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដើរបានមុន។ មួយទៀត លោកមើលឃើញថា ប្រទេសថៃ ដែលជាសមាជិកមួយក្នុងគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ បានធានាទិញកម្លាំងអគ្គិសនីដែលទាញបានពីទំនប់ដនសាហុង ទាំងអស់ពីប្រទេសឡាវ ឬអាចនិយាយបានថា ប្រទេសថៃ ដើរតួជាអ្នកចូលរួមរារាំងមិនឲ្យឡាវ សាងសង់ទំនប់ដនសាហុង ផង និងដើរតួជាអ្នកជំរុញឲ្យឡាវ សាងសង់ទំនប់នេះផង ដើម្បីទិញកម្លាំងអគ្គិសនីទាំងនោះ។ ដូច្នេះ សមាជិកនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ហាក់ពិបាកឈរលើជំហរតែមួយក្នុងការការពារដងទន្លេមេគង្គ ដោយសារតែប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសរៀងៗខ្លួន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ