ព្រះរាជាពីរអង្គដែលមិនសូវគិតគូរកិច្ចការផែនដីក្រោយសម័យលង្វែក (ភាគ៣៨)
2015.01.06
ព្រះរាជាខ្មែរមួយចំនួនដែលសោយរាជ្យក្រោយសម័យលង្វែក មិនសូវគិតគូរពីកិច្ចការផែនដី និងសុខទុក្ខរបស់រាស្ត្រប្រជាទេ។ ព្រះបរមរាជារាមាធិបតីពញាអន ដែលគ្រងរាជ្យពីឆ្នាំ១៥៩៩ ដល់ឆ្នាំ១៦០០ ជាដើម គ្រាន់តែឡើងសោយរាជ្យបានពីរឆ្នាំ ក៏ទៅចាប់ពង្រត់ប្រពន្ធមេស្រុក រួចធ្វើបាបនាងរហូតបាត់បង់ជីវិត។
ព្រះរាជាសោយរាជ្យបន្ទាប់ គឺសម្ដេចព្រះកែវហ្វាពញាញោម ក៏សព្វព្រះទ័យតែនឹងបណ្ដើរឆ្កែ ដេញសត្វ និងនាំក្រុមមន្ត្រីខិលខូចបៀតបៀនកូនប្រពន្ធអ្នកដទៃ។
ជាបន្តទៅទៀតនេះ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ សូមរៀបរាប់ជូននូវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរនាដំណាក់កាលនេះដូចតទៅ៖
គ.១៣ ព្រះបរមរាជារាមាធិបតីពញាអន (ឆ្នាំ១៥៩៩- ឆ្នាំ១៦០០)
ក្រោយពីពេលដែលព្រះបរមរាជារាមាធិបតីពញាតន់ ជាក្មួយ ទ្រង់សុគតដោយសារការវាយលុករបស់ពួកចាមជ្វា បះបោរនោះមក ព្រះរាជវង្សានុវង្សព្រះរាជា គណៈសង្ឃ ព្រាហ្មណ៍បុរោហិត នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី បានយាងពញាអន ជាបុត្រាពៅរបស់ព្រះបរមិន្ធររាជា និងត្រូវជាព្រះអនុជរបស់ព្រះមហិន្ទរាជាព្រះសត្ថា និងព្រះឧបយោរាជស្រីសុរិយោពណ៌ ឲ្យឡើងសោយរាជ្យស្នងនៅរាជធានីស្រីសន្ធរ ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជឱង្ការព្រះបរមរាជារាមាធិបតី។
នៅដើមរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ ព្រះបរមរាជារាមាធិបតីពញាអន បានដឹកនាំទ័ពវាយបង្ក្រាបចលនាបះបោរ ដែលមានសេសសល់បន្តពីរាជ្យមុនមក ឲ្យស្ងប់ស្ងាត់រៀបរយដូចប្រក្រតីឡើងវិញ។ ព្រះអង្គមានព្រះទ័យមិនខុសអ្វីពីព្រះមហាក្សត្រមួយចំនួន ដែលសោយរាជ្យមុនព្រះអង្គឡើយ។ ព្រះអង្គទ្រង់ខិតខំធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយពួកអឺរ៉ុប ដោយអំពាវនាវឲ្យអ្នកផ្សាយសាសនាគ្រិស្តចូលមកក្នុងប្រទេសព្រះអង្គ និងស្វែងរកកម្លាំងទ័ពមកជួយការពារនគរពីការយាយីរបស់ប្រទេសជិតខាង។
ឯកសារព្រះរាជពង្សាវតារបានបញ្ជាក់ថា ព្រះរាមាធិបតីពញាអន នេះ ជាស្ដេចពុំសូវកាន់យុត្តិធម៌ទេ ទាំងតម្រិះប្រាជ្ញាសោត ក៏មិនបានជ្រៅជ្រះដែរ។
ក្នុងពេលដែលទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យបានពីរឆ្នាំនៅរាជធានីស្រីសន្ធរ នោះ ព្រះរាមាធិបតីពញាតន់ ទ្រង់ជិះសេះនាំសេនាទាហានយាងប្រពាតព្រៃ។ លុះបានទៅដល់ភូមិព្រែកតាមាក់ ព្រះអង្គបានទតឃើញប្រពន្ធរបស់មេស្រុកភូមិព្រែកតាមាក់ ដែលមានឈ្មោះថា ពញាថី មានរូបរាងស្អាត ក៏កើតព្រះទ័យស្រឡាញ់ប្រពន្ធពញាថី នោះជាខ្លាំង។ ព្រះអង្គទ្រង់បញ្ជាសេនាអាមាត្យ ឲ្យចាប់នាងដោយបង្ខំនាំយកទៅព្រះរាជវាំងស្រីសន្ធរ។ ដោយសារនាងមានភក្តីភាពស្មោះត្រង់នឹងប្ដីនាង មិនព្រមផិតក្បត់តាមការគំរាមរបស់ព្រះរាជានោះ នាងត្រូវទទួលទារុណកម្មរហូតបាត់បង់ជីវិតក្នុងព្រះរាជវាំងស្រីសន្ធរ នោះទៅ។
ដោយមានកំហឹងយ៉ាងខ្លាំងចំពោះអំពើជិះជាន់អមនុស្សធម៌របស់ព្រះរាមាធិបតីពញាអន នេះ និងដើម្បីសងសឹកជួសភរិយាជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្លួនផង ពញាថី ក៏បានរត់ទៅពឹងបុណ្យសម្ដេចព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង ដែលមានទីតាំងនៅភ្នំពេញត្រង់ភូមិមួយតាមដងទន្លេបាសាក់ ត្រង់ចន្លោះវត្តស្វាយពពែ និងវត្តថាន់ សព្វថ្ងៃនេះ ឲ្យជួយយកអសារ។
ឆ្លៀតឱកាសបុណ្យចម្រើនព្រះជន្មវស្សាព្រះមហាក្សត្រព្រះបរមរាជារាមាធិបតីពញាអន នោះ ពិសេសក្នុងពេលយប់ដែលស្ដេចផែនដីអង្គនេះត្រូវយាងចេញអុជកាំជ្រួចរន្ទ្រាផ្ទាល់ព្រះហស្ដព្រះអង្គនោះ ព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង និងទ័ពរបស់ខ្លួន ដែលបានទៅបង្កប់ក្នុងពិធីបុណ្យនោះដែរ ក៏វាយលុកធ្វើគត់ពញាអន ឲ្យសុគតក្នុងពិធីបុណ្យចម្រើនព្រះជន្មក្នុងឆ្នាំ១៦០០ នៃគ្រិស្ដសករាជនោះទៅ។
គ.១៤ សម្ដេចព្រះកែវហ្វាពញាញោម (ឆ្នាំ១៦០០-ឆ្នាំ១៦០៣)
ក្រោយពីព្រះបរមរាជារាមាធិបតីពញាអន ដែលបានរំលោភលើភរិយាពញាថី ជាមេស្រុកព្រែកតាមាក់ រួចត្រូវព្រះរាមកែវព្រះភ្លើង និងស្ម័គ្របក្ខពួកវាយលុកសុគតទៅ ព្រះរាជវង្សានុវង្សព្រះរាជា គណៈសង្ឃ ព្រាហ្មណ៍បុរោហិត នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី ពិសេសគឺព្រះទេវីក្សត្រី ដែលជាព្រះរាជបុត្រីរបស់ព្រះចន្ទរាជា ហើយត្រូវជាព្រះអយ្យកា គឺជីដូន ក៏ថ្វាយរាជ្យសម្បត្តិទៅពញាញោម ជាព្រះរាជបុត្រពៅរបស់ព្រះមហិន្ទរាជាព្រះសត្ថា ឲ្យសោយរាជ្យស្នងនៅរាជធានីស្រីសន្ធរ ដដែល ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា សម្ដេចព្រះកែវហ្វាពញាញោម។ ដល់ឆ្នាំ១៦០១ ព្រះអង្គបានលើករាជធានីពីស្រីសន្ធរ មកតាំងនៅចតុមុខ គឺភ្នំពេញវិញ។
សម្ដេចព្រះកែវហ្វាពញាញោម នេះ ក៏ដូចជាស្ដេចខ្មែរពីរបីអង្គដែលសោយរាជ្យមុនព្រះអង្គដូច្នោះដែរ គឺមិនសូវយកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងកិច្ចការប្រទេសជាតិ ឬសុខទុក្ខរបស់រាស្ត្រព្រះអង្គឡើយ។
ឯកសារព្រះរាជពង្សាវតារមហាបុរសខ្មែរថា ព្រះអង្គពុំសូវយកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងកិច្ចការផែនដីឡើយ គឺទ្រង់សព្វព្រះទ័យតែនឹងបណ្ដើរឆ្កែ គង់សេះ ដេញសត្វ ចាក់ជង់បង្កាត់ ទាក់ក្រួច ទាក់ទទា មាន់ព្រៃ និងលលកជាធម្មតា។ ទ្រង់នាំក្រុមបណ្ដាជាខ្ញុំប្រពាតព្រៃ បៀតបៀនកូនប្រពន្ធមន្ត្រីរាស្ត្រជានិច្ចកាល។ អាស្រ័យដោយអំពើមិនល្អនេះហើយ ទើបកើតមានសេចក្តីក្តៅក្រហាយក្នុងព្រះនគរជាខ្លាំងណាស់។ កើតមានចោរលួចចោរប្លន់មនុស្សចាប់គ្នាលក់ក្នុងព្រះនគរដូចសត្វតិរច្ឆាន។
ដោយអស់សង្ឃឹមថានឹងស្វែងរកបានព្រះរាជា ដែលទ្រង់ប្រកបដោយទសពិធរាជធម៌ គិតពីវាសនាប្រទេសជាតិ និងយកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងទុក្ខសោករបស់ប្រជារាស្ត្រ ព្រះទេវីក្សត្រី ដែលត្រូវជាព្រះមាតុច្ឆា គឺម្តាយមីង ក៏ជំនុំអស់នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រីព្រះរាជាគណៈសង្ឃ ធ្វើសារលិខិតទៅថ្វាយព្រះចៅសៀម គឺព្រះពុទ្ធិចៅនរេនសូរ សុំឲ្យព្រះសុរិយោពណ៌ ជាក្មួយ ដែលព្រះចៅសៀម ទ្រង់ចាប់យកទៅកាលសៀម វាយបែកក្រុងលង្វែក នៅឆ្នាំ១៥៩៣ នោះ ឲ្យបានវិលត្រឡប់មកប្រទេសវិញ ដើម្បីសោយរាជ្យសម្បត្តិក្នុងព្រះនគរ និងអាលឲ្យសមណៈជាព្រាហ្មណ៍នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី និងរាស្ត្រប្រជាបានសុខសាន្តតទៅ។
ព្រះនរេនសូរ ព្រះចៅសៀម ក៏ទ្រង់យល់ព្រមអនុញ្ញាតឲ្យព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជា វិញតាមការស្នើសុំ។ ប៉ុន្តែទ្រង់បង្ខាំងទុកព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ព្រះអង្គនាមជ័យជេដ្ឋា ឲ្យគង់នៅស្រុកសៀម នោះតទៅទៀតសិន។
ដោយមានការឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីទ័ពព្រះចៅនរេនសូរ ស្ដេចសៀម ផង ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ ទ្រង់យាងមកដល់ស្រុកខ្មែរក្នុងឆ្នាំ១៦០១។ ឯឯកសារខ្លះថា ឆ្នាំ១៦០៣ នៃគ្រិស្ដសករាជ។
ចំណែកព្រះកែវហ្វាពញាញោម ដែលត្រូវដកចេញពីរាជបល្ល័ង្ក មានការកើតទុក្ខមិនសុខចិត្ត ក៏នាំពួកមន្ត្រីឡែឡរបស់ខ្លួនទៅបំបះបក្ខពួកបានមួយចំនួន ក្រោកបះបោរប្រឆាំងច្បាំងនឹងព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ ជាឪពុកមា។ តែទីបំផុត ព្រះចៅហ្វាពញាញោម ក៏ត្រូវកងទ័ពខាងព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ ចាប់បាន ហើយធ្វើគត់ព្រះអង្គទៅនៅឆ្នាំ១៦០៣ នៃគ្រិស្តសករាជ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ