"បរិយាកាសសិទ្ធិនយោបាយនិងសិទ្ធិពលរដ្ឋនៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះអាក្រក់បំផុតក្នុងឆ្នាំ២០១៧"
2018.01.18
ក្រុមនគរបាលការពារសន្តិសុខឈរខាងមុខតុលាការកំពូល កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧។
AP
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) នៅថ្ងៃ១៨ ខែមករា នេះ បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ពិនិត្យមើលឡើងវិញអំពីការអនុវត្ត និងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅជុំវិញពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០១៧។ របាយការណ៍កម្រាស់ ៦៤៣ទំព័រនេះ សង្ខេបពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សចម្បងៗ ក្នុងប្រទេសជាង ៩០នៅទូទាំងពិភពលោក ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើងតាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៦ រហូតដល់ត្រឹមខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
អង្គការនេះថា បរិយាកាសសិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ស្ដែងឲ្យឃើញពីការធ្លាក់ចុះដុនដាបយ៉ាងអាក្រក់បំផុតក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ក្រោមបទចោទប្រកាន់មិនច្បាស់លាស់ គឺបទក្បត់ជាតិ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចរម្លាយគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេ និងបានហាមប្រាមសមាជិកគណបក្សនេះជាង ១០០នាក់ មិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ។ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ផ្ទុយពីគោលការណ៍ច្បាប់ ដើម្បីផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ហើយបានបង្ខំឲ្យអង្គភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យមួយចំនួនបិទប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន។
របាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ លើកឡើងថា អាជ្ញាធរបានឃុំខ្លួនក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ៣៥នាក់ ចាប់តាំងពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ មក។ ពួកគេភាគច្រើនត្រូវបានផ្ដន្ទាទោស និងកាត់ទោសនៅក្នុងដំណើរការកាត់ក្តីដោយសង្ខេប ដែលធ្វើឡើងមិនបានស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ។ មកទល់ពេលចេញផ្សាយរបាយការណ៍នេះ យ៉ាងហោចណាស់នៅមានអ្នកទោសនយោបាយចំនួន ១៩នាក់ទៀតកំពុងស្ថិតក្នុងពន្ធនាគារនៅឡើយ។
របាយការណ៍ដដែលនេះ លើកឡើងបន្តថា គណបក្សកាន់អំណាចគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលត្រួតត្រាសេវាសន្តិសុខ និងតុលាការរបស់ប្រទេសកម្ពុជា បានបណ្ដាលឲ្យមានការបង្ក្រាប ចាប់ផ្ដើមក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ហើយទំនងជាដោយសារតែមានការព្រួយបារម្ភរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អំពីការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ ដែលថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខនេះ។ អង្គការនេះថា ការចាប់ខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត និងការរំលោភបំពាននានា ធ្វើឡើងទំនងជាក្នុងគោលដៅដើម្បីរារាំងមិនឲ្យគណបក្សប្រឆាំង គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អាចទទួលបានជ័យជម្នះនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ នៅពេលខាងមុខ ខណៈដែលគណបក្សនេះទទួលបានសំឡេងគាំទ្រកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតជាតិ ២០១៣ និងបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅ។ អង្គការនេះសរសេរបន្តថា ការរម្លាយគណបក្សប្រឆាំងក្នុងខែវិច្ឆិកានេះ នឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានគណបក្សប្រឆាំងធំណាមួយដទៃទៀតអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ ឆ្នាំ២០១៨ នេះឡើយ។
របាយការណ៍គូសបញ្ជាក់ថា ក្នុងអំឡុងពេលពេញមួយឆ្នាំ២០១៧នេះ រដ្ឋាភិបាលបានបន្តបដិសេធសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា មិនអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេអនុវត្តការបញ្ចេញមតិដោយសេរី និងការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី តាមរយៈការបង្ក្រាបការតវ៉ានានា និងការដាក់ចេញនូវការហាមប្រាមជាបន្តបន្ទាប់ មិនឲ្យមានការប្រមូលផ្តុំ និងហែក្បួនឡើយ។ បន្ថែមពីលើនេះ របាយការណ៍សរសេរបន្តថា អាជ្ញាធរប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់ប្រទេសនេះ ជាជាងបើកការស៊ើបអង្កេតទៅលើការផ្ដល់សម្បទាននានា ប្រកបដោយក្តីមន្ទិលរបស់រដ្ឋាភិបាល និងទ្រព្យសម្បត្តិដ៏ច្រើនក្រាស់ក្រែលប្រកបដោយការសង្ស័យរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ ផ្ទុយទៅវិញស្ថាប័ននេះ បានបើកការស៊ើបអង្កេតដែលមានលក្ខណៈនយោបាយទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអង្គការដទៃទៀតដែលហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។
របាយការណ៍បានលើកឡើងពីការវាយប្រហារមកលើគណបក្សប្រឆាំងរាប់ចាប់តាំងពីលោក សម រង្ស៊ី ដែលបានបន្តភៀសខ្លួនទៅនៅក្រៅប្រទេសដើម្បីបញ្ចៀសពីការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារតាមបណ្ដឹងដែលមានចរិតនយោបាយជាច្រើន ការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ក្រោមបទចោទថា ក្បត់ជាតិ នៅថ្ងៃទី៣ កញ្ញា ការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំងដទៃទៀតដែលពលរដ្ឋបានបោះឆ្នោតឲ្យរួមមានតំណាងរាស្ត្រលោក អ៊ុំ សំអាន ព្រឹទ្ធសមាជិកលោក ហុង សុខហួរ អ្នកស្រី ថាក់ ឡានី និងមេឃុំ សៀង ចែត ជាដើម។
អាស៊ីសេរី បានព្យាយាមទាក់ទងលោក ផៃ ស៊ីផាន មន្ត្រីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសុំប្រតិកម្មរបស់លោកជុំវិញរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ នេះ។ ក៏ប៉ុន្តែទូរស័ព្ទរបស់លោកហៅចូលតែពុំមានអ្នកទទួល។
នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) លើកឡើងថា កាកសំណល់ចុងក្រោយនៃរដ្ឋាភិបាលបែបប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានរលាយបាត់បង់អស់ហើយក្នុងឆ្នាំ២០១៧នេះ។ លោកថា លោក ហ៊ុន សែន បានចាក់គ្រឹះនៃក្ដោបក្ដាប់អំណាចរយៈពេល ៣៣ឆ្នាំរបស់លោកឆ្ពោះទៅរករបបបែបផ្ដាច់ការនិយមតាមរយៈការកម្ចាត់ចោលសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម សង្កត់ធ្ងន់ៗថា ការណ៍ដែលគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានរម្លាយនេះ គ្មានឡើយឱកាសដើម្បីប្រារព្ធការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ នេះ។ លោក ប្រ៊ែដ អាដាម បន្តថា កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់អន្តរជាតិធ្វើឡើងតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ បានបរាជ័យជាស្ថាពរ។ លោកស្នើថា ប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធចាំបាច់ត្រូវដាក់ចេញនូវវិធានការហាមប្រាមមិនឲ្យធ្វើដំណើរ ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ និងវិធានការព្រមានផ្សេងៗដទៃទៀត មកលើក្រុមមេដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា ប្រសិនបើក្រុមប្រទេសទាំងនោះចង់ឲ្យមានក្តីសង្ឃឹមអំពីការស្រោចស្រង់ឡើងវិញនូវអ្វីដែលបានសន្យាក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
