សង្គមស៊ីវិលស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្ដោតអាទិភាពលើការលើកម្ពស់សិទ្ធិស្ត្រី
2020.03.08
ទិដ្ឋភាពរបស់សហគមន៍ប្រារព្វសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិ នាឃុំក្បាលត្រាច ស្រុកស្រគរ ខេត្តពោធិ៍សាត់ នៅថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។
Photo Provided
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលប្រារព្ធទិវានារីអន្តរជាតិព្រមៗ គ្នា នៅថ្ងៃទី៨ មីនា ដោយស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់យកចិត្តទុកដាក់ និងជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់ស្ត្រីដែលងាយរងគ្រោះ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អះអាងថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មក រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកតែងយកចិត្តទុកដាក់លើកកម្ពស់ស្ត្រីជានិច្ច។
ទិវានារីអន្តរជាតិលើកទី១០៩ នេះ ត្រូវបានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល សមាគម សហជីព និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន រៀបចំធ្វើឡើងដោយឡែកៗ ពីគ្នាតាមទីតាំង និងគោលបំណងរៀងៗ ខ្លួន។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះភាគច្រើន ស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលពីសំណាក់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ក៏ប៉ុន្តែមិនមានការរារាំងណាមួយនោះទេ។
ក្រុមមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស វិស័យសំណង់ វិស័យកាត់ដេរ សេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ទេសចរណ៍ និងកសិកម្ម រួមទាំងសហគមន៍មូលដ្ឋានផង សរុបលើសពី ៣រយនាក់ (៣០០) បាននាំគ្នាប្រារព្ធទិវានារីអន្តរជាតិនេះ នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ស្ថិតនៅក្នុងខណ្ឌឫស្សីកែវ រាជធានីភ្នំពេញ។ កម្មវិធីនេះ ខាងសង្គមស៊ីវិលបានរៀបចំជាការដើរបង្ហាញម៉ូតអមដោយពាក្យស្លោក និងសំណូមពររបស់ស្ត្រី ព្រមទាំងមានការច្រៀងចម្រៀង និងសម្ដែងរឿងខ្លី បង្ហាញទៅតាមវិស័យនីមួយៗ ទាក់ទងនឹងស្ត្រីផងដែរ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលបានដាក់ចេញនូវសំណូមពរចំនួន ១១ចំណុច ឱ្យរដ្ឋាភិបាលកែប្រែ និងជួយដោះស្រាយ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហារបស់ស្ត្រី។ ចំណុចទាំងនោះមានជាអាទិ៍ សាងសង់ទារកដ្ឋាននៅតាមគ្រឹះស្ថានការងារ និងមត្តេយ្យសហគមន៍នៅគ្រប់ឃុំសង្កាត់ កែលម្អការធ្វើដំណើរបែបចង្អៀតណែនរបស់កម្មកររោងចក្រ កំណត់ប្រាក់ខែគោលអប្បបរមាសម្រាប់កម្មករវិស័យសំណង់ និងវិស័យផ្សេងទៀត ក្រៅពីវិស័យកាត់ដេរ ផ្ដល់សេវាបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គមដល់កម្មករគ្រប់វិស័យ បង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលផ្ដល់សេវាគ្រប់ប្រភេទ ដូចជា ការប្រឹក្សាយោបល់ ការគាំពារផ្លូវច្បាប់ ការព្យាបាល និងផ្ដល់ជម្រកសុវត្ថិភាពនៅកន្លែងតែមួយ សម្រាប់ស្ត្រីរងគ្រោះដោយអំពើហិង្សា ព្រមទាំងផ្ដល់សច្ចាប័ន និងអនុវត្តឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនូវអនុសញ្ញាអង្គការអន្តរជាតិខាងការងារ (ILO) ស្ដីពីការលុបបំបាត់អំពើហិង្សា និងការយាយីផ្នែកយេនឌ័រនៅកន្លែងការងារជាដើម។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកចងក្រងនៃមជ្ឈមណ្ឌលសម្ពន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (CENTRAL) អ្នកស្រី ឆន សុខា ឱ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា ចំណុចទាមទារទាំងនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនឹងធ្វើជាញត្តិ ដើម្បីដាក់ជូនស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល ពិនិត្យ និងដោះស្រាយ៖ «យើងសំណូមពរសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចំណុចទាំងអស់នេះទៅដោះស្រាយ ហើយក៏ឆ្លើយតបឱ្យមានភាពជាវិជ្ជមានមួយចំនួនដែលពួកយើងកំពុងតែរង់ចាំ។ កន្លងមក មិនទាន់មានឃើញការឆ្លើយតបណាមួយដែលធ្វើឱ្យពួកយើងថា វាជាការដោះស្រាយមួយដែលទទួលបានដោយភាពពេញលេញទេ។ ជួនកាលទៅ យើងគ្រាន់តែទទួលបានការនិយាយតាមសារព័ត៌មានផ្សេងៗអ៊ីចឹង វាអត់ទាន់ចេញជាយន្តការ ឬមួយក៏ជាអ្វីមួយសម្រាប់ការអនុវត្តហ្នឹងឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយទេ»។
ក្រៅពីកម្មវិធីរបស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិលចម្រុះវិស័យនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យនេះ ខាងអង្គការស្ត្រីខ្មែរកម្ពុជាក្រោមវិញ ក៏បានប្រារព្ធទិវានារីអន្តរជាតិខួបលើកទី១០៩ នេះដែរ។ កម្មវិធីនោះ ប្រព្រឹត្តទៅនៅទីស្នាក់ការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ ក្រោមប្រធានបទ “ស្ត្រីខ្មែរក្រោម និងការអប់រំ”។
ប្រធានអង្គការស្ត្រីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម អ្នកស្រី ផន ឈុនលី មានប្រសាសន៍ថា ស្ត្រីខ្មែរក្រោមដែលកំពុងរស់នៅកម្ពុជាមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ដូចជា ខ្វះខាតព័ត៌មាន និងការចូលរួមនៅក្នុងសហគមន៍ ខ្វះខាតជីវភាពដោយសារគ្មានមុខរបរពិតប្រាកដ និងជាពិសេស ពួកគាត់នៅមិនទទួលបានឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។ លើសពីនេះ អ្នកស្រីអះអាងថា ស្ត្រីខ្មែរក្រោម នៅកម្ពុជាប្រមាណ ៩៥% មិនចេះអក្សរខ្មែរឡើយ ដែលនេះគឺជាឧបសគ្គដ៏ចម្បង ធ្វើឱ្យពួកគាត់មិនងាយទទួលបានការងារល្អ និងមិនសូវយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។
អ្នកស្រី ផន ឈុនលី លើកទឹកចិត្តដល់ស្ត្រីខ្មែរក្រោមគ្រប់រូប ឱ្យហ៊ានបញ្ចេញសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន និងស្នើដល់បុរសឱ្យផ្ដល់ឱកាសគ្រប់គ្រាន់ដល់សមាជិកគ្រួសារជាស្ត្រី ឱ្យទទួលបានការអប់រំ និងធ្វើកិច្ចការងារសង្គម៖ «នាងខ្ញុំក៏សូមផ្ញើសារមួយទៅដល់ពួកគាត់ថា ឱ្យពួកគាត់ត្រូវចេះក្តាប់យកឱកាស ហើយបញ្ចេញសមត្ថភាពដែលគាត់មាន ព្រោះបុរសអាចធ្វើអ្វីបាន យើងជាស្ត្រីក៏អាចធ្វើនោះបានដូចគ្នា។ ខ្ញុំក៏សំណូមពរដល់បុរសទាំងអស់ ជាពិសេសបុរសខ្មែរកម្ពុជាក្រោម សូមផ្តល់ឱកាសដល់ស្ត្រីដែលជាភរិយា ជាប្អូនស្រី ឬដែលជាសមាជិកគ្រួសាររបស់គាត់ ឱ្យគាត់ទទួលបានអប់រំ ឱ្យគាត់អាចចេញមកខាងក្រៅ សហការនឹងមជ្ឈដ្ឋាននៅខាងក្រៅ និងឱ្យគាត់ទទួលបានទំនុកចិត្តពីខាងក្រុមគ្រួសារ។ កាលណាមានទំនុកចិត្តពីខាងក្រុមគ្រួសារ និងការលើកទឹកចិត្តពីក្រុមគ្រួសារ ស្ត្រីនឹងមានកម្លាំងក្នុងការធ្វើការងារជួយសង្គមយើងតទៅទៀត»។
ស្របពេលដែលក្រុមសង្គមស៊ីវិលរៀបចំកម្មវិធីនៅរាជធានីភ្នំពេញ ខាងសហគមន៍មានបញ្ហាដីធ្លី នៅតាមខេត្តមួយចំនួន ដូចជា នៅខេត្តពោធិ៍សាត់ បន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តព្រះសីហនុ ជាដើម ក៏បានជួបជុំគ្នាប្រារព្ធទិវានារីអន្តរជាតិ ៨ មីនា នេះដែរ។ ពាក្យស្លោកដែលសហគមន៍មូលដ្ឋានលើកយកមកបង្ហាញនោះ គឺស្ត្រីជាមាតានៃពិភពលោក និងសេចក្ដីអំពាវនាវសុំឱ្យបញ្ឈប់អំពើហិង្សាលើស្ត្រី និងកុមារ។
ដោយឡែក ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន វិញ ក៏បានបញ្ចេញសារអបអរសាទរទិវានារីអន្តរជាតិឆ្នាំ២០២០ នេះដែរ។ លោកបង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុក នៅថ្ងៃទី៨ មីនាថា សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ រួមទាំងស្ត្រីផង បានកើតមានជាថ្មីម្ដងទៀត ក្រោយការដួលរំលំនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំ១៩៧៩។ លោកអះអាងថា ចាប់តាំងពីពេលនោះមក រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក តែងបានយកចិត្តទុកដាក់ជានិច្ចក្នុងការលើកកម្ពស់ស្ត្រី រហូតបង្កើតជាពាក្យស្លោកថា “ស្ត្រីជាឆ្អឹងខ្នងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ”។ លោក ហ៊ុន សែន សង្កត់ធ្ងន់ថា សន្តិភាពគឺជាលក្ខខណ្ឌរួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ស្ត្រី និងជួយឱ្យស្ត្រីមានតម្លៃកាន់តែខ្ពស់ឡើងនៅក្នុងសង្គម។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អង្គការសង់ត្រាល់ អ្នកស្រី ឆន សុខា ទទួលស្គាល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្ត្រី ជាពិសេស ការរៀបចំក្របខ័ណ្ឌច្បាប់។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី អ្នកស្រីសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលនៅខ្វះចន្លោះនៅឡើយ ទាក់ទងនឹងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង ដែលទាមទារឱ្យមានការកែលម្អឡើងវិញ៖ «ខ្ញុំឧទាហរណ៍ដូចជាការស្នើសុំឱ្យមានទារកដ្ឋានសម្រាប់កម្មករយកកូនផ្ញើអ៊ីចឹង អាហ្នឹងច្បាប់មានចែង ក៏ប៉ុន្តែការអនុវត្តវាអត់ទាន់មាន។ ទាក់ទងនឹងការប្រើអំពើហិង្សាផ្សេងៗវិញ ជនរងគ្រោះនៅតែមានបញ្ហា ហើយគាត់មិនដឹងទៅរកអ្នកណាជួយ ព្រោះធម្មតាជនប្រព្រឹត្តមានប្រៀបទៅលើជនរងគ្រោះ។ អ៊ីចឹងអ្វីដែលសំខាន់ គឺខ្ញុំទទួលស្គាល់យន្តការ និងច្បាប់ បានចែងអំពីការលើកកម្ពស់ស្ត្រី អំពីការទទួលស្គាល់សិទ្ធិស្ត្រីហ្នឹង គឺមានមួយចំនួនធំមែន ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាបញ្ហា គឺការអនុវត្តច្បាប់នៅមានកម្រិត»។
ទាក់ទងនឹងទិវានារីអន្តរជាតិនេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី៦ កន្លងទៅ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិស្ត្រី និងសិទ្ធិប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាមួយ ដោយអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យផ្ដល់អាទិភាពលើសិទ្ធិស្ត្រី តាមរយៈការចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ និងជាក់លាក់ ក្នុងការអនុវត្តអនុសាសន៍របស់អ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ចំណុចដែលត្រូវអនុវត្តនោះ គឺការពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ ដោយអនុម័តច្បាប់ប្រឆាំងការរើសអើង ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងកិច្ចការពារជនរងគ្រោះ ព្រមទាំងវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់យេនឌ័រជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធនៅពេលអនុម័ត ឬកែប្រែច្បាប់។ ជាមួយគ្នានេះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្ដល់ថវិកាឆ្លើយតបទៅនឹងយេនឌ័រ និងយន្តការជាតិសម្រាប់លើកកម្ពស់ស្ត្រី ព្រមទាំងយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមទៀត លើបញ្ហាអប់រំសម្រាប់ក្មេងស្រី និងស្ត្រី។ ជាងនេះទៅទៀត ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងការរឹតត្បិតលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់សង្គមស៊ីវិល អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សជាស្ត្រី ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព សកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនបរិស្ថាន និងសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី នៅតាមតំបន់មួយចំនួននៅស្រុកសុរិន្ទ
