ពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិល បញ្ចេញមតិ និងការយល់ឃើញស្រដៀងគ្នា ពាក់ព័ន្ធនឹង ការធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រាមួយចំនួនក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ពួកគេ ចាក់ទុកថា វិសោធនកម្មលើកទី១០នេះ ជាការយកប្រៀបនយោបាយ ដើម្បីពង្រឹងអំណាចបក្ស និងមិនឆ្លុះបង្ហាញពីឆន្ទៈពលរដ្ឋនោះទេ។
ពលរដ្ឋដែលជាអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍ នយោបាយ យល់ឃើញថា ការធ្វើវិសោធនកម្មលើកនេះ ជាការកេងចំណេញនយោបាយ ក្នុងគោលបំណងបង្កើនឥទ្ធិពលនយោបាយលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីសាងស្ពានចម្លងឱ្យកូនបន្តតំណែងពីលោកតែប៉ុណ្ណោះ។
ពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅខេត្តសៀមរាបលោកស្រី ចាន់ ពៅរស្មី យល់ឃើញថា ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកនេះ គឺដើម្បីផ្គាប់ចិត្តលោក ហ៊ុន សែន ដែលចង់ផ្ទេរអំណាចទៅឱ្យកូន និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈពលរដ្ឋនោះទេ ។ លោកស្រីបន្តថា រដ្ឋសភាឯកបក្សលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើការកែប្រែច្បាប់នេះឡើង ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលជាកូនប្រុសច្បងរបស់លោកមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបន្តតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្ត៖ «ខ្លួនគាត់ ( ហ៊ុន សែន ) ដែលមិនអាចកាន់តំណែងតទៅមុខទៀតបាន ឬមួយគាត់ឈឺ គាត់គិតយ៉ាងតក់ក្រហល់ ព្រោះគាត់ខ្លាចពលរដ្ឋពីព្រោះកន្លងមកគាត់ធ្វើអ្វីៗ ដើម្បីតែខ្លួនគាត់ទេ ហើយនិងកូនចៅបក្សពួកគាត់ មិនដែលគិតពីផលប្រយោជន៍ជាតិទេ»។
លោក ហ៊ុន សែន បានបើកកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលឈានទៅធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញលើកទី១០ នៅថ្ងៃទី០៨ កក្កដា។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ សកម្មជនបរិស្ថាន លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ លើកឡើងថា លោក ហ៊ុន សែន បានទាញផលប្រយោជន៍ពីការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញចុងក្រោយនេះ តាមរយៈការកែប្រែច្បាប់ដើម្បីឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្លាយជាបេក្ខជនសំខាន់បន្ទាប់ពីលោក។ លោកយល់ឃើញថា វិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅពេលនេះជាការលើកតួនាទីគណបក្សនយោបាយឱ្យខ្ពស់ជាងស្ថាប័នរដ្ឋសភា ដើម្បីជាខែលការពារឧបសគ្គក្នុងការផ្ទេរអំណាចពីលោក ហ៊ុន សែន ទៅកូនបានដោយងាយ និងស្របច្បាប់៖ «មាត្រា១១៩ ចាស់បុគ្គលម្នាក់ហ្នឹង ( សមាជិកសភាបក្សប្រឆាំង ) អាចមានសិទ្ធិបដិសេធ អាចធ្វើឱ្យវា ( ច្បាប់ ) ជាប់គាំង។ ដូច្នេះ លើកនេះគេអត់ត្រូវការស្នើសុំពីប្រធានរដ្ឋសភាអីទៀតទេ គឺគេអាចចាត់តាំងដោយខ្លួនឯងតែម្ដង។ ដូច្នេះអ្វីដែរគួរតែគិតគូសម្រាប់បក្សកាន់អំណាចបច្ចុប្បន្ន គឺផ្ទៃក្នុងបក្សរបស់ខ្លួន ឯកភាពលើកលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន ហើយ គឺអត់មានខ្វាយខ្វល់ពីគណបក្សប្រឆាំងទៀតទេ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់នៅខេត្តបាត់ដំបង លោក ហ៊ុល សៅ យល់ឃើញថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ ក្នុងអំឡុងពេលដែលកម្ពុជាជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ មិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងដោះស្រាយវិបត្តិជាប់គាំងនយោបាយនោះទេ។ លោកបន្តថា សភាឯកបក្សព្យាយាមផ្ដាច់ខ្លួនពីអំណាចប្រជាពលរដ្ឋ ដោយមិនផ្ដល់ឱ្យកាសឱ្យពលរដ្ឋអាចជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលខ្លួនពេញចិត្ត តាមរយៈការបោះឆ្នោតឡើយ៖ «ការបង្កើតច្បាប់ថ្មីនេះ គឺអត់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈ គោលបំណងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេ ការបង្កើតច្បាប់នីមួយៗ ទាល់តែមានការឯកភាព យល់ស្របរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយគាត់ ( រដ្ឋសភា ) បង្កើតតែក្រុម បក្សពួករបស់គាត់ហ្នឹង ដើម្បីបន្សាបឥទ្ធិពលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផង ហើយនិងសង្គមស៊ីវិលផង»។
ជាមួយគ្នានេះ និស្សិតសិក្សាផ្នែកច្បាប់នៅភ្នំពេញ លោក ភួង រដ្ឋា ឱ្យដឹងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់លើកនេះអាក្រក់ជាងពេលណាៗទាំងអស់។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្នុងមាត្រាខ្លះនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានកាត់បន្ថយអំណាចរបស់រដ្ឋសភា ដើម្បីពង្រឹងអំណាចគណបក្ស។ លោកយល់ឃើញថា ក្នុងជួរគណបក្សកាន់អំណាចអាចមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងបណ្ដាលមកពីការដណ្ដើមអំណាចគ្នា។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងផ្ទាល់អាចមានការព្រួយបារម្ភពីថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងជួរគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនគាំទ្រលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យបន្តតំណែង ទើបស្នើឱ្យសភាដែលនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់លោក ចេញច្បាប់ជាហូរហែ ដើម្បីគាំទ្រការសម្រេចនេះ៖ «ផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្សប្រជាជន អាចនឹងមានភាពរង្គោះរង្គើខ្លាំង ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រហែលគិតថា សមាជិកសភាភាគច្រើនក៏មិនគាំទ្រដែរ ពេលមានការបន្តវេនពីឪពុកទៅកូនបែបនេះ ទើបគាត់រៀបចំ ពេលគាត់មានឱកាសក្នុងការធ្វើការងារនេះ ដើម្បីពង្រឹង និងឱ្យមានភាពងាយស្រួលក្នុងការបើកផ្លូវ ឱ្យកូនរបស់គាត់ ( លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ) បន្តវេន»។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់លោកលោក វ៉ន ចាន់ឡូត លើកឡើងថា ទម្រង់នៃការកែប្រែច្បាប់ចុងក្រោយនេះ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យតួនាទីគណបក្សនយោបាយឱ្យខ្ពស់ជាងសភាជាតិ ទំនងរដ្ឋាភិបាលបានយកលំនាំការគ្រប់គ្រងតាមប្រទេសកុម្មុយនីស្តចិនមកប្រើប្រាស់។ លោកបញ្ជាក់ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់លើកនេះ ជាការបម្រើមហិច្ឆតាអ្នកនយោបាយ ដែលចង់ដឹកនាំប្រទេសតជំនាន់ប៉ុណ្ណោះ ហើយការដឹកនាំប្រភេទនេះ នឹងអាចវិវត្តន៍ឆ្ពោះទៅរបបកុម្មុយនីស្តផ្ដាច់ការ ដែលបក្សមានអំណាចលើសលប់ អាចបង្កើតសភា និងនីតិប្រតិបត្តិគឺគណៈរដ្ឋមន្ត្រី៖ «វា ( ច្បាប់ ) ហាក់អត់បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋទេ គឺវាបម្រើមហិច្ឆតានៃ អ្នកនយោបាយដែលមានមហិច្ឆតាក្នុងការដឹកនាំប្រទេសបន្តវង្សត្រកូនអ៊ីចឹងទៅ។ ទីពីរវាឆ្លុះបញ្ចាំងពីរបៀបការដឹកនាំឆ្ពោះទៅរបបកុម្មុយនីស្ត ផ្ដាច់ការ ដែលបក្សចាប់ផ្ដើមមានឥទ្ធិពល មានអំណាច រហូតឈានទៅដល់ការបង្កើតរដ្ឋសភា រហូតឈានទៅដល់ការបង្កើតអង្គនីតិប្រតិបត្តិ គឺគណៈរដ្ឋមន្ត្រីហ្នឹង»។
គិតត្រឹមឆ្នាំ១៩៩៣ មកដល់ពេលនេះ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់កំពូលជាតិ គឺច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញចំនួន៩លើកមកហើយ។ ការកែច្បាប់កំពូលជាតិកន្លងមកនេះ ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលរិះគន់ថា បណ្ដាលឱ្យច្បាប់កំពូលចុះទន់ខ្សោយ និងក្លាយជាឧបករណ៍នយោបាយសម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាច ជាជាងច្បាប់ដែលបម្រើឱ្យផលប្រយោជន៍ប្រជាជាតិខ្មែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។