សហភាពអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ជំហរថា ការបោះឆ្នោតកម្ពុជាមានបញ្ហាមិនអាចទទួលយកបាន
2018.07.30
ប្រតិកម្មប្រឆាំងទៅនឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោត ដែលរៀបចំដោយរបបលោក ហ៊ុន សែន កំពុងធ្លាក់ស្រោចជាបន្តទៀត។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ខាងសហភាពអឺរ៉ុប ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នៅមុននេះបន្តិច បញ្ជាក់ជំហរថា ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា មានបញ្ហា ដែលមិនអាចទទួលយកបាន។
ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា សហភាពអឺរ៉ុប ចាត់ទុកការបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដាថា ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងបរិយាកាសនយោបាយ ដែលមានការរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំង។ អ្នកនាំពាក្យសហភាពអឺរ៉ុប បញ្ជាក់ថា ការផាត់ចោល គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាដៃគូប្រកួតប្រជែងដ៏សំខាន់ ក្នុងឆាកនយោបាយ គឺធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតនោះ ខ្វះការប្រកួតប្រជែងស្មោះត្រង់ និងត្រឹមត្រូវ។ ការបោះឆ្នោតបែបនេះ មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈរាស្ត្រម្ចាស់ឆ្នោត ពិតប្រាកដតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ នោះឡើយ។ ហេតុដូច្នេះ លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត គឺមិនអាចជឿទុកចិត្តបាន។
សហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាប្រទេសសមាជិក ២៨ប្រទេសនេះ បានរម្លឹករបបលោក ហ៊ុន សែន សាជាថ្មី អំពីសារព្រមានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាកិច្ចការបរទេសសហភាពអឺរ៉ុប កាលពីខែកុម្ភៈ ដែលព្រមានការបោះឆ្នោត ដែលផាត់ចោលគណប្រឆាំង តាមតែអំពើចិត្តបែបនេះ គឺមិនមែនជាការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវទេ។
សហភាពអឺរ៉ុប ក៏បានបញ្ជាក់ទៀតថា ដោយសារតែការផាត់ចោលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចាប់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ ហាមឃាត់សិទ្ធិនយោបាយរបស់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងចំនួន ១១៨រូប និងប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបក្សប្រឆាំង អ្នកហ៊ានរិះគន់ រដ្ឋាភិបាល អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យបែបនេះ ទើបធ្វើឲ្យខ្លួនបានកាត់ផ្តាច់ជំនួយ ដែលធ្លាប់ផ្ដល់ដល់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) និងមិនបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត ទៅឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាលើកនេះទេ។
ជាចុងក្រោយសហភាពអឺរ៉ុប សង្ឃឹមថា អាជ្ញាធរនៃរបបលោក ហ៊ុន សែន នឹងគិតគូរស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ និងចាប់ផ្ដើមការចរចាជាមួយគណបក្សប្រឆាំង ដើម្បីបង្កើតឲ្យមានបរិយាកាសនយោបាយ អំណោយផលមួយ សម្រាប់ជជែកដេញដោលគ្នាផ្នែកនយោបាយ និងមានការប្រកួតប្រជែងគ្នា ដោយសេរី ហើយត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និង អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិកម្មករ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនឲ្យបានពេញលេញ ដោយគ្មានការរឹតត្បិតណាមួយឡើយ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងជំហររបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ កាលពីដើមខែ កក្កដា ក្រោយបំពេញបេសកកម្មស្វែងរកការពិតរយៈពេលមួយសប្ដាហ៍ នៅកម្ពុជារួចមក សហភាពអឺរ៉ុប បានព្រមានរបបលោក ហ៊ុន សែន ម្ដងទៀតរួចទៅហើយ ជាចុងក្រោយ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីពិចារណាដាក់ទណ្ឌកម្ម រួមមានការការដកអនុគ្រោះពន្ធ ផ្នែកនាំចេញសំលៀកបំពាក់នោះទេ ប្រសិនបើរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនព្រមស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ាន ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (APHR) ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ជំទាស់ទៅនឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនេះដែរ។ ប្រធានក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ាន ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សលោក ឆាល សាន់ទីយ៉ាហ្គោ (Charles Santiago) កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដាដែរ ថាការបោះឆ្នោតលើកនេះ បានចារទុកក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់ ត្រូវបានគេផ្ដាច់ មិនឲ្យមានសិទ្ធិជ្រើសរើសគណបក្សនយោបាយ ទៅតាមឆន្ទៈពិតប្រាកដរបស់ខ្លួន។ នៅមុនការបោះឆ្នោត របបលោក ហ៊ុន សែន បានបង្ក្រាបមតិប្រឆាំង និងប្រើល្បិចស្នៀតដដែលៗ ដូចជាការបិទគេហទំព័រឯករាជ្យមួយចំនួន នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោក ហ៊ុន សែន បង្ហាញឲ្យឃើញច្បាស់ថា បានប្រឹងប្រែងខ្លាំងណាស់ ក្នុងការបង្ហាញឲ្យឃើញរូបភាពមួយថា ការបោះឆ្នោតនេះមានភាពស្របច្បាប់ ដូចជាការដឹកជញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិជាច្រើន ដែលខ្វះភាពទុកចិត្ត ឲ្យមកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា និងរបបលោក ហ៊ុន សែន បានគំរាមកំហែងពលរដ្ឋឲ្យនាំគ្នាចេញទៅបោះឆ្នោតជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ឆាល សាន់ទីយ៉ាហ្គោ អះអាងថា គ្មានអ្វីអាចមកបិទបាំងការពិតបានទេ គឺការបោះឆ្នោតនេះ ជាការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ។ លោកស្នើឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ និងរដ្ឋាភិបាលសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់ ត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្ន និងធ្វើយ៉ាងណា ប្រាប់ពិភពលោក កុំឲ្យភ្លេចបញ្ហាដែលកំពុងកើតឡើងនៅកម្ពុជា ក្រោយការបោះឆ្នោតនេះ។
តបទៅនឹងប្រតិកម្មជុំទិសនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន បែរជាចម្លែកចិត្ត ទៅនឹងសារទាំងនេះ។ លោក សុខ ឥសាន ចាត់ទុកសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ប្រទេសសេរីទាំងនោះ ថាធ្វើឡើងស្មានៗ និងលម្អៀងទៅខាងបក្សប្រឆាំងតែប៉ុណ្ណោះ៖ «ប្រទេសមួយចំនួន ហ៊ានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ នៅលើមូលដ្ឋានអីមិនច្បាស់លាស់ ដោយសារគាត់មិនបានបញ្ជូនក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ ទៅពិនិត្យសង្កេតការណ៍ជាក់លាក់ តាមសភាពការជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជា។ បើអត់មានអ្នកសង្កេតការណ៍ទៅពិនិត្យផង តើគាត់ផ្អែកលើមូលដ្ឋានស្អី ដើម្បីវាយតម្លៃពីចម្ងាយ។ ខ្ញុំយល់ថា នេះជាបញ្ហាមួយវាយតម្លៃដោយប្រយោល ដោយស្មានៗ ឬមួយក៏អាចចាត់ទុកថាមានចរិតនយោបាយ»។
ផ្ទុយពីការអះអាង របស់មន្ត្រីនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាចរូបនេះ សហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម សុទ្ធតែមានស្ថានទូត ឬតំណាងរបស់ខ្លួនប្រចាំនៅកម្ពុជា ដែលអាចស្វែងយល់ពីសភាពការណ៍ពិតនៅកម្ពុជាបាន។
ប្រតិកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនៅពេលនេះ កាន់តែបង្ហាញឲ្យឃើញច្បាស់ថា របបលោក ហ៊ុន សែន កំពុងប្រឈមនឹងភាពខ្វះភាពស្របច្បាប់ ដែលអាចនាំឲ្យរបបនេះ រងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច និង ការទូតជាច្រើន និងអាចប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំង ដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ប្រសិនបើរបបលោក ហ៊ុន សែន នៅតែមិនស្តារស្ថានភាពនេះឡើងវិញឲ្យបានឆាប់ៗ៕