អ្នកវិភាគថាជំហររបស់កម្ពុជាជុំវិញបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងមានទាំងផលចំណេញនិងផលខាត
2016.07.26
បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង នៅតែជារឿងចម្រូងចម្រាសនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានលើកទី៤៩ នៅទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ ប្រទេសឡាវ។ ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន ចង់ឲ្យអាស៊ានមូលមាត់គ្នាដាក់បញ្ចូលខ្លឹមសារនៃសាលក្រមតុលាការមជ្ឈត្តកម្មក្រុងឡាអេ (Permanent Court of Arbitration) លើសំណុំរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ចូលទៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែកម្ពុជា បានបដិសេធ។ អ្នកវិភាគថា កាយវិការបែបនេះរបស់កម្ពុជា មានទាំងផលចំណេញ និងផលខាតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយការបរទេស។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ជុំវិញបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៥ កក្កដា មិនបានដាក់បញ្ចូលខ្លឹមសារណាមួយនៃសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការមជ្ឈត្តកម្មក្រុងឡាអេ ទាក់ទងសំណុំរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូងរបស់ប្រទេសហ្វីលីពីន (Philippine) នោះឡើយ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បញ្ជាក់ត្រឹមថា អាស៊ានមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងចំពោះការវិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗអំពីការទាមទារគ្រប់គ្រង និងសកម្មភាពទាំងឡាយនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលកំពុងបំផ្លាញទំនុកចិត្ត បង្កើនភាពតានតឹង និងបង្កអសន្តិភាព អសុវត្ថិភាព និងអស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់។ អាស៊ានបញ្ជាក់ជាថ្មីទៀតអំពីសារសំខាន់នៃការថែរក្សា និងលើកស្ទួយសន្តិភាព សុវត្ថិភាព ស្ថិរភាព និងសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ និងការហោះហើរឆ្លងកាត់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយស្នើឲ្យភាគីជម្លោះទាំងអស់ដោះស្រាយបញ្ហាដោយស្មារតីសន្តិភាព មិនប្រើប្រាស់ការគំរាមកំហែង ឬកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។
កាលពីថ្ងៃទី១២ កក្កដា កន្លងទៅ តុលាការមជ្ឈត្តកម្មក្រុងឡាអេ បានចេញសាលក្រមឲ្យប្រទេសហ្វីលីពីន ឈ្នះក្តីលើប្រទេសចិន និងច្រានចោលការអះអាងសិទ្ធិកាន់កាប់ដែនទឹករបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង លើសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
សារព័ត៌មាន ឆានែល ញ៉ូវ អេស៊ា (Channel News Asia) របស់ប្រទេសសិង្ហបុរី (Singapore) ផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៤ កក្កដា ថា ប្រទេសហ្វីលីពីន និងវៀតណាម ចង់ឲ្យមានសេចក្តីប្រកាសរួមមួយរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ចំពោះការអនុវត្តសាលក្រមរបស់តុលាការក្រុងឡាអេ និងភាពចាំបាច់នៃការគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែសំណើនេះ ត្រូវបានបដិសេធដោយភាគីកម្ពុជា ដែលគាំទ្រការប្រឆាំងរបស់ចិន ចំពោះជំហររួមរបស់អាស៊ានលើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងចង់ឲ្យមានការដោះស្រាយជម្លោះជាលក្ខណៈទ្វេភាគី។
ដោយសារតែអាស៊ានអនុវត្តការទូតកុងសង់ស៊ីស ការបដិសេធរបស់កម្ពុជា ធ្វើឲ្យប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងនោះបរាជ័យក្នុងការស្វែងរកសំឡេងរួមគ្នាមួយ ដើម្បីដាក់សម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលចិន ជុំវិញគម្រោងសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិតនៅតំបន់ទំនាស់។
អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន បញ្ជាក់ថា កម្ពុជា ប្រកាន់យកជំហរបែបនេះជាយូរមកហើយ ហើយថានេះជានយោបាយការបរទេសអព្យាក្រឹត្យរបស់កម្ពុជា។ លោកថា បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ត្រូវដោះស្រាយតាមនយោបាយការទូតរវាងភាគីជម្លោះទាំងសងខាង៖ «ខ្មែរអត់មានទៅបម្រើយួន ខ្មែរអត់មានទៅបម្រើចិន ទេ។ ខ្មែរបម្រើខ្មែរ បម្រើទី១ ទៅតាមគោលការណ៍អាស៊ាន។ តាំងពីឆ្នាំ២០១២ កម្ពុជា បានបង្ហាញគោលជំហរអព្យាក្រឹត្យមួយយ៉ាងច្បាស់ គឺមិនឲ្យតម្លៃទៅចិន មិនឲ្យតម្លៃទៅយួន មិនឲ្យតម្លៃទៅហ្វីលីពីន ដែលជាអ្នកទទួលផលពីបទចម្រូងចម្រាស ឬវិវាទអធិបតេយ្យភាពរវាងហ្វីលីពីន យួន ជាមួយនឹងចិន នេះឯង»។
កាលពីពាក់កណ្ដាលខែកក្កដា នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លោក លី ខឹឈាំង (Li Keqiang) បានប្រកាសផ្តល់ជំនួយឥតសំណងប្រហែល ៦០០លានដុល្លារអាមេរិកដល់កម្ពុជា ដើម្បីគាំទ្រដល់គម្រោងសុខាភិបាល ការអប់រំ និងការបោះឆ្នោតសម្រាប់រយៈពេល ៣ឆ្នាំពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ២០១៨។ ជំនួយនេះ គឺជាការស្នើសុំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អំឡុងពេលលោកចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ី-អឺរ៉ុប លើកទី១១ នៅទីក្រុងអ៊ូឡង់បាទ័រ (Ulaanbaatar) ប្រទេសម៉ុងហ្គោលី (Mongolia) ជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន។
អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកនយោបាយការបរទេស និងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លោក ឡុង គឹមឃន កត់សម្គាល់ថា ការផ្តល់ជំនួយដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់របស់ចិន ស្របពេលកម្ពុជា ប្រកាន់ជំហរមិនគាំទ្រអ្វីដែលសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀតចង់បាន អាចនឹងធ្វើឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិគិតថា កម្ពុជា លក់អធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ដើម្បីគាំទ្រជំហររបស់ចិន ហើយវានឹងធ្វើឲ្យបងប្អូនអាស៊ានលែងទុកចិត្តកម្ពុជា៖ «វាហាក់ដូចជាមានផលប៉ះពាល់ច្រើនសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ធ្វើឲ្យកម្ពុជា មើលមុខសមាជិកអាស៊ានមិនចំទេឥឡូវនេះ ពីព្រោះប្រទេសជាង ២ ភាគ ៣ នៅក្នុងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) ហើយនិងក្នុងតំបន់អាស៊ីដែលមានផលប្រយោជន៍នៅក្នុងសមុទ្រចិន គឺគេនាំគ្នាស្ដីបន្ទោស និងចោទកម្ពុជា ថាមកពីកម្ពុជា ទើបរកកុងសង់ស៊ីសនៅក្នុងការចេញសេចក្តីសម្រេចរួមអត់ចេញ។ ដូច្នេះវាអាចធ្វើឲ្យកម្ពុជា បាត់បង់ប្រយោជន៍រយៈពេលវែងឆ្ងាយ ទាំងខាងនយោបាយការបរទេស និងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសទាំងនោះ»។
លោក ឡុង គឹមឃន បន្ថែមទៀតថា នៅក្នុងបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយ កម្ពុជា ត្រូវការចិន ជាចាំបាច់ ប៉ុន្តែនៅក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង កម្ពុជា មិនអាចងាកទៅរកចិន ខ្លាំងពេករហូតដល់មើលមុខគ្នាមិនចំជាមួយបងប្អូនអាស៊ាន និងប្រទេសដែលមានផលប្រយោជន៍នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ ពីព្រោះវាអាចនឹងធ្វើឲ្យក្រុមប្រទេសទាំងនោះ ដាក់សម្ពាធមកលើកម្ពុជា ទាំងលើវិស័យនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលអាចធ្វើឲ្យកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេសឯកោក្នុងតំបន់៖ «កម្ពុជា អាចនិយាយថាមិនបដិសេធសេចក្តីសម្រេចរបស់មជ្ឈត្តកម្មអន្តរជាតិ ហើយក៏មិនគាំទ្រចិន ដែរ ប៉ុន្តែគាំទ្រឲ្យមានការជជែកគ្នាដោះស្រាយនៅបណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង ពីព្រោះនេះជាយន្តការដោះស្រាយតែមួយគត់ ថ្វីត្បិតតែសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការមជ្ឈត្តកម្មអន្តរជាតិ បានសម្រេចហើយក៏ដោយ ប្រទេសភាគីជម្លោះត្រូវតែជួបគ្នាដោះស្រាយជម្លោះទ្វេភាគីដដែលជាដដែល»។
កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ នៅពេលកម្ពុជា ធ្វើជាប្រធានប្ដូរវេនអាស៊ានជាលើកទីមួយបង្អស់នៅក្នុងប្រវត្តិជាង ៤០ឆ្នាំរបស់ខ្លួន ដែលអាស៊ានបានបរាជ័យក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមទាក់ទងនឹងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នៅគ្រានោះ កម្ពុជា រងការរិះគន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ថាមាននិន្នាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង និងព្យាយាមរារាំងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អាស៊ាន។
ប្រធានវេទិកាអនាគត លោក អ៊ូ វីរៈ យល់ឃើញថា ការគាំទ្រជំហររបស់ចិន នេះ ក៏ផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់កម្ពុជា វិញដែរ ជាពិសេសលើវិស័យនយោបាយ ពីព្រោះកម្ពុជា អាចរើខ្លួនពីឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់វៀតណាម ដែលមាននៅកម្ពុជា ជាច្រើនទសវត្សមកហើយនោះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ចិន ក៏ជាប្រទេសម្ចាស់ជំនួយធំជាងគេរបស់កម្ពុជា ដែរ។ ដូចនេះ កម្ពុជា អាចទាញយកផលពីវិស័យសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធនេះបាន។
ទោះជាបែបនេះក្តី លោក អ៊ូ វីរៈ គិតថា កម្ពុជា មិនគួរបង្ហាញនិន្នាការខ្លាំងពេកទៅរកចិន នោះទេ ពីព្រោះវាប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងការបរទេសជាមួយប្រទេសមហាអំណាចផ្សេងទៀត ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ជាដើម ដែលគាំទ្រសមាជិកអាស៊ានក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ លើសពីនេះ លោកថា កម្ពុជា គួរពិចារណាឲ្យបានម៉ត់ចត់មុនពេលបង្ហាញជំហររបស់ខ្លួន ទាក់ទងទៅនឹងសាលក្រមរបស់តុលាការមជ្ឈត្តកម្មក្រុងឡាអេ ពីព្រោះកម្ពុជា អាចនឹងខាតបង់ជុំវិញសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលខ្លួនតែងតែទទូចឲ្យភាគីថៃ អនុវត្តសាលដីកាតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ (International Court of Justice)៖ «យើងគាំទ្រតែគោលជំហរបដិសេធចោលតុលាការអន្តរជាតិ យើងអាចបាត់បង់ផលប្រយោជន៍មួយទាក់ទងរឿងតុលាការអន្តរជាតិមួយទៀត ដែលកាត់ក្តីរវាងខ្មែរ និងថៃ ទាក់ទងរឿងវិវាទព្រះវិហារ ដែលសាលក្រមតុលាការអន្តរជាតិនេះ គឺយើងមានផលប្រយោជន៍។ អ៊ីចឹងបានជាការដែលយើងទាត់ចោលនេះ អាចធ្វើឲ្យយើងសាបនូវពាក្យសម្ដីក្នុងការជំរុញឲ្យមានការអនុវត្តសាលក្រមទាក់ទងនឹងជម្លោះនៅព្រះវិហារ»។
បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងរវាងមហាអំណាចចិន និងប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនមានភាពល្អក់កករ ហើយភាគីទាំងសងខាងកាន់តែមើលមុខគ្នាមិនចំ នៅពេលចិន បានបញ្ជូននាវាចម្បាំងរបស់ខ្លួនជាច្រើនគ្រឿងទៅជិតតំបន់ជម្លោះ ហើយនិងការសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិតនៅក្បែរប្រជុំកោះស្ពា្រតលី (Spratly) ដែលកំពុងមានទំនាស់។ ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានដែលទាមទារសិទ្ធិកាន់កាប់ដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងដែលកំពុងមានទំនាស់ជាមួយចិន នោះ រួមមាន ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ប្រ៊ុយណេ វៀតណាម និងប្រទេសហ្វីលីពីន៕