HRWអំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិដាក់សម្ពាធឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា
2018.08.21
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ អំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ ដាក់សម្ពាធឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងលោក កឹម សុខា ជាបន្ទាន់ និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ ព្រោះការឃុំខ្លួននេះ ធ្វើឡើងស្រេចតែអំពើចិត្ត និងដោយសារហេតុផលនយោបាយ។ មេធាវីលោក កឹម សុខា បើតុលាការដោះលែងលោក កឹម សុខា នៅថ្ងៃនេះ នឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាចំណេញច្រើន ផ្នែកនយោបាយ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ថ្លែងការណ៍ទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសេរីទាំងអស់ នៅលើពិភពលោក ដែលខ្វល់ខ្វាយ អំពីការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ត្រូវទាមទារឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងលោក កឹម សុខា និង អ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ជាបន្ទាន់។ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែ សីហា ថាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ជាប់ពន្ធនាគារជិតមួយឆ្នាំមកនេះ គឺដោយសារការចោទប្រកាន់ ពីបទក្បត់ជាតិ ដែលជាការចោទគ្មានហេតុផល និងគួរឲ្យអស់សំណើច ក៏ព្រោះតែលោក កឹម សុខា ជាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ដ៏មានប្រជាប្រិយតែប៉ុណ្ណោះ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យល់ស្របតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីពីការឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត ដែលបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនាកន្លងទៅនេះថា ការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា គឺធ្វើតាមអំពើចិត្ត និងដោយសារហេតុផលនយោបាយ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ ចេញនៅតែមួយថ្ងៃ នៅមុនសវនាការលើបណ្តឹងសុំនៅក្រៅឃុំ របស់លោក កឹម សុខា ដែលនឹងធ្វើនៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា នេះ។
លោកមេធាវី ផែង ហេង ដែលការពារក្តីឲ្យលោក កឹម សុខា សង្ឃឹមថា តុលាការនឹងដោះលែងកូនក្តីរបស់លោក ឲ្យនៅក្រៅឃុំ ព្រោះរបបលោក ហ៊ុន សែន គ្មានប្រយោជន៍អ្វី នឹងបន្តឃុំខ្លួនកូនក្តីលោក នៅយូរតទៅទៀតនោះទេ។ លោក ផែង ហេង បន្ថែមថា ការដោះលែងលោក កឹម សុខា នៅពេលនេះ ក៏យ៉ាងហោចណាស់ ដើម្បីប្រយោជន៍មនុស្សធម៌ និងស្តារមុខមាត់កម្ពុជា ក្នុងស្ថានភាពដែលសហគមន៍អន្តរជាតិ កំពុងដែលថ្កោលទោសជុំទិសដូច្នេះដែរ៖ «រូបភាពណាមួយក៏ដោយ ក៏យើងជាមេធាវី ចង់ឃើញមានការដោះលែងគាត់នៅថ្ងៃហ្នឹងដែរ ព្រោះគាត់មានជំងឺ។ ការណ៍ដែលតុលាការសម្រេចដោះលែងគាត់ តាមការស្នើសុំរបស់គាត់ វានឹងចំណេញទៅដល់រដ្ឋាភិបាលផង សម្រាប់ជាសំឡេង ធ្វើការតស៊ូក្នុងឆាកអន្តរជាតិ រឿងដកការអនុគ្រោះពន្ធ ឬរឿងអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មជាដើម»។
ចំពោះលោក ផែង ហេង បើតុលាការដោះលែងលោក កឹម សុខា នៅថ្ងៃនេះ គឺគ្មានអ្វីជារឿងចម្លែកនោះឡើយ ព្រោះអ្វីៗដែលជានីតិវិធីច្បាប់ តាមផ្លូវតុលាការ ក្នុងការទាមទារឲ្យដោះលែង និង ទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ទាំងអស់ ដែលប្រឆាំងលោក កឹម សុខានោះ លោក និងក្រុមមេធាវីបានបំពេញចប់សព្វគ្រប់អស់ហើយ នៅឡើយតែដំណោះស្រាយ តាមផ្លូវនយោបាយប៉ុណ្ណោះ។ លោកអះអាងថា រឿងនយោបាយ អាចដោះស្រាយបានឆាប់ និងពិបាកស្មានទុកបានណាស់៖ «បើសិនជាអ្នកនយោបាយ គេជជែកគ្នា គេអាចអារកាត់ស្អីក៏បានដែរ។ ជាប្រវត្តិនៃទំនាស់នយោបាយ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៧ រហូតដល់ ២០១៣ ចុងបញ្ចប់ អ្នកបច្ចេកទេស ដើរមិនទាន់អ្នកនយោបាយទេ»។
ក្រុមមេធាវីការពារក្តីលោក កឹម សុខា តែងតែអះអាងថា ករណីលោក កឹម សុខា គឺជារឿងនយោបាយ។ សហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ចាត់ទុករឿងនេះ និងរឿងចាប់ខ្លួនសកម្មជនដីធ្លី និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងឯទៀត ថា ជារឿងនយោបាយដែរ។ ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ថ្មីៗនេះ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ទាមទារឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងរាល់អ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់នោះដែរ។
ម្សិលមិញនេះ អតីតអ្នករាយការណ៍របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ពីររូបគឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន្ទ ហៅ យាង សុជាមេត្តា ត្រូវបានតុលាការដោះលែង ឲ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ក្រោយពីឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលជាង ៩ខែរួចមក។ ចំណែកសកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី ក៏ត្រូវបានដោះលែង ក្រោយជាប់ពន្ធនាគារអស់ជាង ២ឆ្នាំ នៃទោសសរុបពីរឆ្នាំកន្លះ។
អ្នកវិភាគយល់ឃើញថា ការដោះលែងទាំងនេះ គឺជារូបភាពនយោបាយ ច្រើនជាងរូបភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់ តាមនីតិវិធីតុលាការ។ អ្នកវិភាគ និងជាអ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី យល់ថា ការដោះលែងលោក កឹម សុខា និងអ្នកទោសនយោបាយឯទៀត អាចនឹងកើតមានឲ្យឥតព្រាងទុក ដូចគ្នានេះដែរ ព្រោះនេះជាទម្លាប់ ដែលកើតមានជាហូរហែមកហើយ មិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេ៖ «ខ្ញុំគិតថា តុលាការអាចនឹងទទួលរងសម្ពាធ ពីបរិយាកាសនយោបាយកន្លងមកហើយ។ កាលណាករណីនេះ ជាករណីនយោបាយ ទោះបីយកផ្លូវច្បាប់ទៅដោះយ៉ាងម៉េច ក៏ដោះអត់រួចដែរ។ យើងយកអ្នកច្បាប់មួយឡានទៅទៀត ទៅដោះក៏ដោះអត់រួចដែរ។ នៅពេលដែលស្ថានការណ៍នយោបាយធូរស្រាល គឺអ្វីៗវាកើតមិនដល់ ២៤ម៉ោងទេ វានឹងវិលមកធូរស្រាលវិញ។ ដូច្នេះ ករណីបែបនេះ គេហៅថាករណីនយោបាយ។ អ្នកទោសនយោបាយ ជាប់ទោសមិនសូវជាមានអាណត្តិរបស់គាត់ប៉ុន្មានទេ។ បើត្រូវរួច រួចភ្លាម។ បើត្រូវជាប់ ជាប់យូរដោយឥតដឹងរឿងហេតុអីទេ ដោយសារតែនយោបាយនៅតឹងតែង គេនឹងនៅតែដាក់អ្នកហ្នឹងឯងបន្ត។ អ្នកខ្លះជួនកាល នៅរហូតដល់ ១០ឆ្នាំ ក៏មាន»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មន្ត្រីនាំពាក្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ច្រានចោលរាល់ការអះអាងទាំងឡាយណា ដែលថាតុលាការកម្ពុជា រងឥទ្ធិពលនយោបាយ ក្នុងការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំណាម្នាក់។ ចំពោះករណីលោក កឹម សុខា នេះ លោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា លោកទុកលទ្ធភាពឲ្យតុលាការ ចាត់ការតាមនីតិវិធីច្បាប់។ លោកបន្តថា របបលោក ហ៊ុន សែន គ្មានឥទ្ធិពលអ្វី សូម្បីតែបន្តិច ក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការទេ ព្រោះតុលាការឯករាជ្យ៖ «អ្នកទាំងអស់ហ្នឹងស្ថិតក្នុងសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការ និងក្រុមប្រឹក្សាវាយតម្លៃទៅលើអ្នកដែលជាប់ពន្ធនាគារ ដែលមានអន្តរក្រសួងអ្នកវាយតម្លៃ។ ដូច្នេះការដោះលែងទណ្ឌិត ឬអ្នកជាប់ឃុំដទៃចេញពីពន្ធនាគារ គឺជាដែនសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ។ ខ្ញុំមើលមិនឃើញគំនាបរបស់អន្តរជាតិ ឬបរទេសណាមួយ ដាក់សម្ពាធមកលើរាជរដ្ឋាភិបាលនោះទេ»។
លោក កឹម សុខា ដែលកំពុងមានបញ្ហាសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរ កំពុងជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ក្បែរព្រំដែនវៀតណាម។ លោក កឹម សុខា នឹងគ្មានវត្តមាន នៅក្នុងពេលសវនាការ នៅថ្ងៃនេះទេ ដោយសារតែគ្មានដីកានាំខ្លួនលោក ទៅកាន់តុលាការ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី អបអរសាទរ ចំពោះរាល់ការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងការបន្ថយកម្ដៅនយោបាយនៅកម្ពុជា។ លោកសង្ឃឹមថា របបលោក ហ៊ុន សែន នឹងពិចារណាដោះលែងលោក កឹម សុខា ហើយអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ វិលមកធ្វើនយោបាយដូចដើមវិញបានផងដែរ៕