មន្ត្រីទូតអាមេរិកអំពាវនាវឱ្យកម្ពុជាគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីប្រយោជន៍ដៃគូទៅវិញទៅមក
2019.02.14
មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំក្រុងភ្នំពេញ បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន គោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ប្រជាជនកម្ពុជា និងដើម្បីភាពជាដៃគូរវាងកម្ពុជានិងអាមេរិក នៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធា។ អ្នកវិភាគសង្គមអះអាងថា ការប្រកាសផ្អាកធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីពេលកន្លងទៅ ដោយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដោយសារ លោក ហ៊ុន សែន កំពុងងាកខ្លួនយ៉ាងខ្លាំងទៅរកការគាំទ្រពីប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្តវិញ។
លោក អេរិន ឆ្វាតជេស (Arend Zwartjes) មន្ត្រីនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាស្នើឱ្យកម្ពុជាងាកមកស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សពិតប្រាកដឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយបង្ហាញឱ្យឃើញនូវការតាំងចិត្តរបស់ខ្លួន ដើម្បីផលប្រយោជន៍សម្រាប់ភាពជាដៃគូរវាងគ្នាទៅវិញទៅមក។ កាលពី ឆ្នាំ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានផ្អាកសហប្រតិបត្តិការ យោធារវាងអាមេរិកនិងកម្ពុជា ដែលធ្លាប់ទទួលបានជោគជ័យជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក ហើយ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាឱ្យបិទបញ្ចប់គម្រោងសកម្មភាពមនុស្សធម៌របស់កងទ័ពនាវាជើងទឹកអាមេរិក ដែលមានឈ្មោះថាឃ្មុំសមុទ្រ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ «»
ឆ្នាំមុន រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក បានដកការគាំទ្រចំពោះកម្មវិធីជំនួយខ្លះសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដោយសារមានការរឹតត្បិតរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រទេសកម្ពុជាលើសង្គមស៊ីវិល ផ្នែកសារព័ត៌មាននិងគណបក្សប្រឆាំង។ យើងអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាត់វិធានការក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យសារព័ត៌មានឯករាជ្យ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សនយោបាយនានា អាចបំពេញតួនាទីដ៏សំខាន់របស់ពួកគេ ដោយគ្មានការរារាំង។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្អាក់កាលពីឆ្នាំ២០១៧ នូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធា ដែលធ្លាប់ទទួលបានជោគជ័យជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
អ្នកវិភាគថា ការដោះសារបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្អាកធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយអាមេរិកដោយសារតែកម្ពុជាលំអៀងទៅចិន។ អ្នកវិភាគសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី លើកឡើងថា ដើម្បីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនជាពិសេសទាក់ទងនឹងផលប្រយោជន៍ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ចិនបានត្រៀមប្រើប្រាស់កម្ពុជាក្នុងឆាកអន្តរជាតិ រួមទាំងសមាគមអាស៊ានផង ដើម្បីធានាថា កម្ពុជាគឺជាសំឡេងគាំទ្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសចិន។ លោកថា កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហ៊ុន សែន លែងជាប្រទេសដែលមានភាពអព្យាក្រឹត្យនិងឯករាជ្យ ដូចអ្វីដែលបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាទៀតហើយ៖ «ឃើញថា នៅពេលមានការផ្អាកគម្រោងការមួយចំនួន ដែលរួមមានគម្រោង ទាក់ទងមនុស្សធម៌ផងហ្នឹង សមយុទ្ធយោធាផង គឺរដ្ឋាភិបាល ទីក្រុងភ្នំពេញ បានងាកទៅយកចិនវិញ។ មូលហេតុដែលបង្ហាញទៅអាមេរិកទាក់ទងរឿង រវល់រឿងអីនោះ វាមិនមែនជាហេតុផលសមស្រប ត្រឹមត្រូវទេបាទ។ មិនមែន ត្រឹមតែអាមេរិកទេដែលយល់ថាមិនត្រឹមត្រូវ សូម្បីតែពលរដ្ឋខ្មែរយើងហ្នឹង ក៏យល់ឃើញថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានងាកទៅរកចិនខ្លាំងមែនទែន នៅក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ កាលណាគេនិយាយថា ពាក្យអព្យាក្រឹត្យ ទាល់តែយើងមានទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសមហាអំណាចទាំងអស់ ឱ្យបានស្មើគ្នា។
ឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់មន្ត្រីការទូតអាមេរិកស្នើឱ្យកម្ពុជាពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីស្ដារទំនាក់ទំនងយោធាននោះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាត បានប្រាប់អាស៊ីសេរី តាមទូរស័ព្ទកាល ពីពេលថ្មីៗនេះថា លំហាត់សមយុទ្ធយោធារវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងអាមេរិក ដែលបានប្រកាស ផ្អាកដោយរបបលោក ហ៊ុន សែន តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក នឹងអាចចាប់ផ្ដើមឡើងវិញបានក្នុងពេលវេលាសម ស្របមួយ ក្រោយភាគីនៃប្រទេសទាំងពីរពិភាក្សាគ្នារួចរាល់សិន។ ទោះយ៉ាងណាក្តី លោកមិនបានប្រាប់កាលបរិច្ឆេទឱ្យបានច្បាស់លាស់នោះទេ។ លោកបន្តថា កាផ្អាកធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយភាគីអាមេរិកកន្លងមក ដោយសារភាគីកម្ពុជាជាប់រវល់ក្នុងការងាកជាច្រើនដូចជាការបោះឆ្នោតនិងការបង្ក្រាបគ្រឿង ញៀនជាដើម៖ «មានការបោះឆ្នោត មានយុទ្ធនាការគ្រឿងញៀនអីទៅ យើងផ្អាកមួយរយៈ។ ទំនាក់ទំនង យើងនៅតែមានអចិន្ត្រៃយ៍ដដែលទេ មិនមានអីទេ អាស្រ័យដោយពេលវេលា ហើយ ភាគីទាំងពីរពិភាក្សាទៅយើងអាចធ្វើបាន។ ក្រុមការងារគេនឹងពិភាក្សាទៅ ក្រុមការងាររវាងអាមេរិកនិងក្រុមការងារយើង។ និយាយរួមទៅ គឺអត់មានអីទេ យើងនៅមានទំនាក់ទំនងល្អធម្មតា គ្រាន់តែថា រឿងសមយុទ្ធហ្នឹង កន្លងមក យើងមានការមមាញឹកអ៊ីចឹង យើងផ្អាកមួយរយៈ ហើយខ្ញុំជឿថា ថ្ងៃក្រោយនឹងមានការសហការឡើងវិញ ហើយអត់អីទេ តាមពេលវេលា សមស្របណាមួយ។
ទោះបីជាយ៉ាងណា មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយប្រាប់អាមេរិកថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានលុបគម្រោងយោធាជាមួយកម្ពុជាដោយសារជាប់រវល់រឿងបោះឆ្នោត និងបង្ក្រាបគ្រឿងញៀននោះ លោក ហ៊ុន សែន បានអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសចិន ធ្វើលំហាត់យោធាទ្រង់ទ្រាយធំ ឈ្មោះថា នាគមាស ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពកងទ័ព របស់លោកដោយមានបាញ់គ្រាប់ពិតផង។ សមយុទ្ធនោះ ប្រព្រឹត្តិទៅក្នុងខែមិនា ឆ្នាំ២០១៨ ពោលគីរយៈពេលតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះ ក្រោយផ្អាកលំហាត់ សមយុទ្ធយោធាជាមួយអាមេរិក និងរយៈពេលតែបួនខែប៉ុណ្ណោះ មុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតំណាងរាស្ត្រចូលមកដល់កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ដោយមាន កងទ័ពចិនជាង២រយនាក់ និងកងទ័ពកម្ពុជា ជាងបីរយនាក់ចូលរួម ក្នុងសមយុទ្ធយោធាមួយនេះ។ បន្ថែមលើសមយុទ្ធយោធានេះ ប្រទេសចិនក៏បាន ផ្ដល់ជំនួយយោធាដ៏ក្រាសក្រែលដែលមានតម្លៃជាង ១០០លានដុល្លារ ដល់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការជួយពង្រីកវិស័យការពាររបស់កម្ពុជា។ នៅដើមខែមករាឆ្នាំ២០១៩នេះ មុនដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការរបស់លោក ហ៊ុន សែនទៅ កាន់ប្រទេសចិន នាវាចំបាំងចិនចំនួន ៣គ្រឿង បានចូលចតក្នុងប្រទេស កម្ពុជាដើម្បីបំពេញទស្សនកិច្ច រយៈពេល៤ថ្ងៃ ក្នុងន័យរឹតចំណងមិត្តភាព ជាមួយកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត។
កាលពីពាក់កណ្ដាលខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅនេះ ក្រុងវ៉ាស៊ីងតោន បានបញ្ជូនឧបការីរងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិរបស់សខ្លួន គឺបណ្ឌិត Joseph Felter មកធ្វើទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនោះ លោកបានជួបជាមួយលោកនាយឧត្ដមសេនីយ៍ នាង ផាត រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិ និងថ្នាក់ដឹកនាំកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជាផ្សេងទៀត ដើម្បី ពិភាក្សាពីចក្ខុវិស័យរួម ដែលចង់ឱ្យតំបន់ ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក មានភាពបើកចំហរនិងមានភាពសេរី ព្រមទាំងពិភាក្សាពីទំនាក់ទំនង និងសហប្រតិបត្តិការទេ្វភាគីរវាងយោធានៃប្រទេសទាំងពីរ ពិសេសក្នុងការជួយពង្រឹងសមត្ថភាពយោធាកម្ពុជា ក្នុងការរក្សាអធិបតេយ្យភាព និងឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួន។ លោក Felter អះអាងនៅចុងបញ្ចប់នៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកថា ទំនាក់ទំនងនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធារវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក នឹងមិនអាចប្រសើរឡើងបានទេ បើកម្ពុជាមិនមានការផ្សះផ្សាជាតិ និងព្រមដោះលែងប្រធានគណបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា នោះទេ។
នេះជាដំណើរទស្សនកិច្ចលើកទី១ របស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកទៅកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយការបោះឆ្នោតសកលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ បន្ទាប់ពី លោក ហ៊ុន សែន បានរម្លាយគណបក្សប្រឆាំង និងចាប់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ ហើយចុងក្រោមមកបានដាក់ លោក កឹម សុខា ឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបដិសេធសំណើរបស់អាមេរិក។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានច្រានចោលនូវបំណងល្អរបស់អាមេរិកក្នុងការជួយស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយលើកឡើងថា មន្ត្រីអាមេរិករូបនេះ បានជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជាទៅវិញ។ លោក ផៃ ស៊ីផាន ថា កម្ពុជាជាប្រទេសឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ មិនចំណុះឱ្យប្រទេសណាមួយ និងបានអំពាវនាវ កុំឱ្យអាមេរិកជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជាតទៅទៀត៖ «ចំពោះនាយទាហានជាន់ខ្ពស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ដែលមានហេតុផល និងទិសដៅចង់ពង្រឹង ឯករាជ្យភាពនិងថាមពល របស់កងយោធពលខេមរភូមិន្ទកម្ពុជា យើងសូមស្វាគមន៍ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលគាត់លើកឡើងពាក់ព័ន្ធជាមួយ កឹម សុខា អាហ្នឹង ជារឿងមួយជ្រៀតជ្រែកក្នុងអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ក៏ជ្រៀតជ្រែក ក្នុងកាតព្វកិច្ចនៃការប្រព្រឹត្តិទៅនៃកងយោធា ហើយយើងមិនទទួល ជាដាច់ខាត។ យើងសូមអំពាវនាវកុំឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកជ្រៀតជ្រែក លុកលុយក្នុងដែនអធិបតេយ្យភាព របស់កម្ពុជា វាចប់សពគ្រប់ហើយ។ យើងរក្សាកម្ពុជាជាមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជាមិត្តរបស់បណ្ដាប្រទេសនានា ដែលជាប្រទេសឯករាជ្យមួយនិងអធិបតេយ្យបាទ»។
ដោយឡែក អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ បាន ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ដំណើរទស្សនកិច្ច របស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិករូបនេះ គឺដើម្បីដាស់ស្មារតី មេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ឱ្យត្រលប់ វិលទៅរកផ្លូវត្រូវ នឹងគិតគូរឡើងវិញ នូវផលប្រយោជន៍រួមនៃប្រទេសកម្ពុជា នឹងស្ដារឡើងវិញនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៖ «ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីការពារជាតិជាន់ខ្ពស់អាមេរិក ជាការរំលឹកផង ជាការព្រមានផង ហើយក៏ចង់ចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាប្រទេសកម្ពុជាផង នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដែលមានវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរអំពីប្រជាធិបតេយ្យ ដែលត្រូវក្រុមលោក ហ៊ុន សែន ប្រើកណ្ដាប់ដៃដែក ស្ទើរតែសម្លាប់ទាំងស្រុងនៅប្រទេសកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នហ្នឹង។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១០ កម្ពុជានិងអាមេរិកតែងរៀបចំសមយុទ្ធយោធាជាទៀងទាត់ ដូចជា សមយុទ្ធឆ្មាំអង្គរ សមយុទ្ធព្រះខ័ន្ត និងសមយុទ្ធលំហសមុទ្រ ដែលមានឈ្មោះថា ការ៉ាត់ជាដើម (KARAT- CARAT-Afloat Readiness and Training) មក ដោយក្នុងមួយលើកៗ មានការចូលរួមពីកងទ័ពរវាងប្រទេសទាំងពីរជាច្រើនរយនាក់។ ក្រៅពីសមយុទ្ធយោធាប្រចាំឆ្នាំជាមួយកម្ពុជា អាមេរិកក៏មានគម្រោងយោធាជាច្រើនផ្នែកផងដែរជាមួយកម្ពុជា ដូចជាគម្រោងបណ្ដុះបណ្ដាលកងទ័ពកម្ពុជា ការ ចូលចតរបស់នាវាចំបាំងនិងនាវាពិឃាដ នាវាមន្ទីរពេទ្យអាមេរិក និងការចុះព្យាបាលជំងឺដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រតាមទីជនបទដាច់ស្រយាល ដោយកងទ័ពអាមេរិក ដែលគម្រោងទាំងអស់នេះ មិនត្រូវបានឃើញមានទៀតទេ ក្រោយការប្រកាសផ្អាករបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។
ក្នុងពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ កាសែតបរទេសក៏បានផ្សាយព្រោងព្រាតថា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងមានគម្រោងអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសចិនបង្កើតមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកចិននៅក្នុងខេត្តកោះកុង ក្នុងពេលអនាគត។ ទោះ យ៉ាងនេះក្តី ទាំងលោក ហ៊ុន សែន ទាំងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិកម្ពុជា លោក ទៀ បាញ់ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា លោក ឈុំ សុជាត បាន បដិសេធចោលនូវព័ត៌មាននេះ ដោយហៅថាការផ្សាយព័ត៌មានទាំងនោះថាជាការបង្ខូចកិត្តិយស ប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិក លោក អេរិន ឆ្វាតជេស បញ្ជាក់ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងបន្តតាមដានព័ត៌មានផ្សេងៗជុំវិញរឿងប្រទេសចិនចាប់អារម្មណ៍នឹងគម្រោងបង្កើតមូលដ្ឋានយោធារបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបន្តថា អាមេរិកស្វាគមន៍សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលបញ្ជាក់ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ហាមមិនឱ្យមានមូលដ្ឋានយោធាបរទេសនៅលើទឹកដីកម្ពុជានោះ។ លោកសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងផ្ដល់នូវតម្លាភាពច្រើនជាងនេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងការវិនិយោគ និងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅតាមបណ្ដោយឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា និងថា អធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានការពារសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។