មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងទាមទារឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញដោះលែងអ្នកទោសមនសិការនៅមុនចូលឆ្នាំ
2019.04.03
ស្ថានភាពអ្នកទោសរស់នៅក្នុងពន្ធនាគារបណ្ដោះអាសន្ន ដែលជាអតីតរោងកុនខេត្តប៉ៃលិន កាលពីថ្ងៃ២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១។
Photo: RFA
មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ទាមទារឱ្យដោះលែងអ្នកទោសមនសិការឱ្យអស់ មុនពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ។ ការលើកឡើងនេះ ស្របពេលក្រសួងយុត្តិធម៌ គ្រោងដាក់សំណើទៅមេដឹកនាំរបបឯកបក្ស ស្នើសុំព្រះមហាក្សត្រ សម្រាលទោស និងលើកលែងទោស ឱ្យទណ្ឌិតចំនួន ៤៦០នាក់ ក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ។
អ្នកសម្របសម្រួលកិច្ចការអន្តរជាតិ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រចាំនៅប្រទេសថៃ លោក ម៉ោញ សារ៉ាត់ ចង់ឱ្យរបបឯកបក្ស ដោះលែងអ្នកទោសមនសិការទាំងអស់ ក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍ នៃដំណើរការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ។ លោក យល់ថា អ្នកទោសមនសិការ មានសកម្មជនសិទ្ធិការងារ សកម្មជនដីធ្លី មន្ត្រីមូលដ្ឋានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអ្នកបញ្ចេញមតិរិះគន់របបឯកបក្ស ជាដើម ដែលរងការចាប់ខ្លួន និងចោទ ប្រកាន់ ដោយសារកត្តានយោបាយ ដូច្នេះ មិនគួរត្រូវជាប់ទោស ដោយអយុត្តិធម៌ទេ៖ «បន្ធូរបន្ថយមក។ អ្នកទោសមនសិការទាំងអស់ មិនមែនតែ លោក ចៅ វាសនា (អតីតចៅសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត)ទេ ទាំងអស់ សុទ្ធតែពួកគាត់គ្មានកំហុសទេ តាមពិតទៅណា។ អ៊ីចឹង ឱ្យគាត់(របបឯកបក្ស) ទៅ កុំរង់ចាំស្អី ២/៣ នៃពេលវេលាស្អី វាអត់មានទេ។ អាហ្នឹង ជាស្តង់ដារស្អី គេហៅស្អី ផ្នែកនយោបាយ។ និយាយឱ្យខ្លីទៅ ជារឿងនយោបាយ»។
ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពេលក្រសួងយុត្តិធម៌ គ្រោងនឹងបើកកិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃទី០៤ មេសា ដើម្បីលើកលែង និងសម្រាលទោស ដល់ទណ្ឌិតចំនួន៤៦០នាក់ ក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរខាងមុខ។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ មីនា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក គឹម សន្ដិភាព បានប្រជុំជាមួយតំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីខេត្តទាំងអស់ ដើម្បីពិនិត្យមើលឯកសារ ទណ្ឌិតដែលនឹងត្រូវអនុគ្រោះទោស ត្រៀមដាក់ជូនគណៈកម្មការថ្នាក់ជាតិ។
លោក គឹម សន្ដិភាព ប្រាប់ប្រព័ន្ធឃោសនាក្នុងស្រុក (Freshnews) ថា បញ្ជីឈ្មោះទណ្ឌិត ដែលក្រសួងគ្រោងស្នើអនុគ្រោះទោស សរុប ៤៦០រូប (ស្រី ៤៩រូប) មកពីពន្ធនាគាររាជធានី ខេត្ត ចំនួន ១៨ និងមណ្ឌលអប់រំកែប្រែចំនួន០៤។
អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបំភ្លឺ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន និង លោករដ្ឋមន្ត្រី អង្គវង្ស វឌ្ឍានា បានទេ នៅថ្ងៃទី០៣ មេសា ដោយសារទូរស័ព្ទមិនចូល។ ប៉ុន្តែកន្លងមក លោក ជិន ម៉ាលីន ធ្លាប់លើកឡើងថា ការលើកលែងទោស និងសម្រាលទោស ក្នុងពិធីបុណ្យជាតិធំ សម្រាប់តែទណ្ឌិតណា ដែលបានអនុវត្តទោស២ភាគ៣ (2/3) រួចហើយ ប៉ុណ្ណោះ។
ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចែងក្នុងន័យថា ការបន្ធូរបន្ថយទោស និងការលើកលែងទោស ដល់ទណ្ឌិតត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌធំៗ ២ គឺ ចាំបាច់ត្រូវមានការកែប្រែឥរិយាមាយាក្នុងពេលជាប់ឃុំ និងការអនុវត្តទោស ជាប់ពន្ធនាគារ ឱ្យបានចំនួនពីរភាគបី (២/៣)សិន សម្រាប់ការលើកលែងស និងការអនុវត្តទោស ឱ្យបានមួយភាគបី (១/៣)សិន សម្រាប់ការសម្រាលទោស។
ប៉ុន្តែ មាត្រា ៧៧ នៃច្បាប់ស្ដីពីពន្ធនាគារ ចែងថា ចំពោះទណ្ឌិត មិនទាន់អនុវត្តទោស បានពីរភាគបី (២/៣) ឬទោះមិនបានទាន់កែប្រែឥរិយាមាយា ក៏អាចទទួលបានការលើកលែងទោសបានដែរ។ តែត្រូវមានសំណើពីប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ នោះការដោះលែង នឹងអាចធ្វើបាន គ្រប់ពេលវេលា ដោយមិនចាំបាច់រង់ចាំ ដល់ពេលមានបុណ្យជាតិធំៗ ក៏បាន។
មេដឹកនាំរបបឯកបក្ស លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានប្រកាសឱ្យក្រសួងកិច្ចការនារី និងក្រសួងយុត្តិធម៌ សិក្សា ជាមួយក្រុមមេធាវីរបស់លោក ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយទោស ឱ្យទណ្ឌិតជាស្ត្រីកំពុងមានកូនតូច និងមានផ្ទៃពោះ ផងដែរ ដោយមិនចាំបាច់ មានពិធីបុណ្យជាតិធំៗនោះទេ។ តែមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានការស្នើឱ្យដោះលែងស្ត្រី មានកូនតូច និងមានផ្ទៃពោះក្នុងបន្ទុកម្ដងនៅឡើយទេ។
ប្រធានការិយាល័យស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថា ការសម្រាលទោស និងលើកលែងទោស ឱ្យទណ្ឌិត ក្នុងពិធីបុណ្យជាតិធំៗ មានភាពល្អប្រសើរ និងតម្លាភាព ជាងមុន បើធៀបនឹង មុនពេល លោក ហ៊ុន សែន ហាមកុំឱ្យដោះលែង ឧក្រិដ្ឋកម្មធំៗ និង ក្រុមចោរប្លន់៖ «អ៊ីចឹង អ្វីដែលសំខាន់ សង្គមស៊ីវិល យើងឃើញថា ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យនិយាម ឱ្យតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ សម្រាប់អ្នកទោសទាំងអស់ ដែលត្រូវទទួលការបន្ធូរបន្ថយ ឬក៏លើកលែងហ្នឹង។ ឱ្យតែគាត់មានលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ហ្នឹង ត្រូវទទួលបាននូវភាពយុត្តិធម៌ ឬការបន្ធូរបន្ថយហ្នឹងដូចៗគ្នា បាទ!»។
មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង លោក ម៉ោញ សារ៉ាត់ សង្ឃឹមថា របបឯកបក្សនឹងបញ្ចូលឈ្មោះ អ្នកទោសមនសិការទាំងអស់ ចូលក្នុងបញ្ជីលើកលែងទោស ឬ ត្រូវដោះលែងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ នៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍នយោបាយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី នៅតាមតំបន់មួយចំនួននៅស្រុកសុរិន្ទ
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការជីកព្រែកហ្វូណនជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា គ្មានការចាំបាច់បំភ្លឺគ្រប់រឿងដល់វៀតណាមទេ
- លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែងការពារគម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ក្រោយពេលវៀតណាមរិះគន់
- តើកម្ពុជាអាចជម្នះសាងសង់ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោបានដែរឬទេ?
- លោក ហ៊ុន សែន បដិសេធការចោទរបស់វៀតណាម ដែលថា ព្រែកជីកហ្វូណនសម្រាប់សម្រួលវត្តមានយោធាចិន