ចំនួនស្ត្រីជាប់ឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ថយចុះ
2017.07.01
ពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ នាសង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យ ខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។ RFA/Leng Maly
RFA/Leng Maly
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការងារលើកស្ទួយស្ត្រីក្នុងវិស័យនយោបាយរកឃើញថា ចំនួនស្ត្រីដែលបានជាប់ឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៤ នេះ បានថយចុះបើប្រៀបធៀបនឹងអាណត្តិទី៣ កន្លងទៅ។
ពួកគេសោកស្ដាយ និងព្រួយបារម្ភថា ការថយចុះចំនួនស្ត្រីជាតំណាងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះ នឹងធ្វើអោយបញ្ហាស្ត្រី និងកុមារនៅមូលដ្ឋានមិនអាចឆ្លើយតបបានគ្រប់គ្រាន់ឡើយ។ លើសពីនេះ នឹងធ្វើអោយប៉ះពាល់ដល់ការជំរុញលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ និងផែនការរបស់រដ្ឋាភិបាលសម្រាប់គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចិរភាព។ ទោះបីជាយ៉ាងណា ពួកគេសាទរចំពោះការកើនឡើងនូវចំនួនមេឃុំ និងជំទប់ឃុំជាស្ត្រី។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបញ្ជាក់ថា តាមលទ្ធផលផ្លូវការនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៤ ដែលចេញដោយ គ.ជ.ប គឺចំនួនស្ត្រីដែលបានជាប់ឆ្នោតសរុបមានចំនួនជិត ២ពាន់នាក់ (១.៩៤០) នៃចំនួនក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់សរុបជាង ១ម៉ឺននាក់ (១១.៥៧២) គឺបានថយចុះមកនៅជិត ១៧ភាគរយ (១៦,៧៦%) បើប្រៀបធៀបនឹងការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៣ កាលពីឆ្នាំ២០១២។
របាយការណ៍ដដែលអោយដឹងទៀតថា ចំនួនមេឃុំស្ត្រីនៅក្នុងអាណត្តិថ្មីនេះ មានចំនួន ១២៨រូប ដោយបានកើនឡើងចំនួន ៣៣រូប បើប្រៀបធៀបនឹងអាណត្តិមុន។
អ្នកសម្របសម្រួលគណៈកម្មការលើកស្ទួយស្ត្រីក្នុងវិស័យនយោបាយកញ្ញា សេង រាសី ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅរសៀលថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា ថា ការថយចុះចំនួនស្ត្រីនេះនឹងធ្វើអោយមានផលប៉ះពាល់ចំនួន៣ ធំៗ រួមមានផលប៉ះពាល់ទៅលើគោលដៅរបស់រដ្ឋាភិបាល ប៉ះពាល់ទឹកចិត្តស្ត្រីដែលមានបំណងចូលរួមក្នុងវិស័យនយោបាយ និងការដោះស្រាយបញ្ហាស្ត្រី និងកុមារ៖ «បានប៉ះពាល់ដល់ស្ត្រីដែលគាត់កំពុងតែធ្វើកិច្ចការនយោបាយក៏ដូចជាត្រៀមប្រឡូកក្នុងនយោបាយ នៅពេលណាដែលគំរូភាពរបស់គាត់នេះមានការធ្លាក់ចុះ។ ហេតុអ្វីបានយើងលើកអ៊ីចឹង? នៅពេលដែលស្ត្រីចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយដូចជាមុខងារសាធារណៈផ្សេងៗទៀត ចំនួនស្ត្រីកាន់តែច្រើនឡើង បានបង្ហាញឲ្យឃើញជាគំរូភាពសម្រាប់ស្ត្រីវ័យក្មេង ក៏ដូចជាស្ត្រីផ្សេងទៀតថា ស្ត្រីអាចធ្វើបាន អាចចូលរួមបាន ចុះឥឡូវនេះគំរូភាពទាំងអស់នេះមានការធ្លាក់ចុះ? ទី៣ ទៀត ការធ្លាក់ចុះនេះក៏ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសស្ត្រី និងកុមារ ដោយសារតែសំឡេងរបស់ស្ត្រីនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានមានការថយចុះ»។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានរកឃើញបញ្ហាមួយចំនួនដែលនាំអោយចំនួនស្ត្រីបានថយចុះនេះ។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអប់រំ និងយេនឌ័រនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល (COMFREL) អ្នកស្រី សឺន កេតសិរីលក្ខណ៍ មានប្រសាសន៍ថា ចំណុចសំខាន់ពីរដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់គឺការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត និងគណបក្សនយោបាយត្រូវបង្កើតគោលនយោបាយយេនឌ័រក្នុងគណបក្សនីមួយៗ៖ «គិតគូរធ្វើម៉េចឲ្យមាននៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោតកំណត់ឲ្យច្បាស់ក្នុងការដាក់ស្ត្រីឈរឈ្មោះ ទាល់តែមានការដាក់ឆ្លាស់គ្នារវាងបុរសស្ត្រីនៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតពីលើដល់ក្រោម ទើបចំនួនស្ត្រីអាចមានការកើនឡើង។ យើងមើលឃើញថាសម្រាប់ការបោះឆ្នោតលើកនេះ គណបក្សដែលមានសក្ដានុពល គណបក្សដែលមានប្រជាប្រិយភាពខ្លាំងមានតែពីរគណបក្សទេ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយយើងមើលនៅក្នុងបញ្ជីឈរឈ្មោះរបស់បេក្ខជនរបស់គណបក្សទាំង១២ (គណបក្សដែលចូលរួមបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់) គឺគណបក្សទាំងពីរដាក់ស្ត្រីតិចជាងគេ»។
អ្នកស្រី សឺន កេតសិរីលក្ខណ៍ បានរិះគន់ក្រសួងកិច្ចការនារីថា ពុំបានបំពេញតួនាទីអោយបានសកម្មនៅក្នុងការជំរុញស្ត្រីអោយចូលរួមក្នុងវិស័យនយោបាយ៖ «បើតាមដែលដឹង គឺគាត់ជំរុញទៅគ្រប់ក្រសួងទាំងអស់ត្រូវតែមានគោលនយោបាយសមភាពយេនឌ័រ។ បើយើងមើលក្នុងឯកសារដែលគាត់ធ្លាប់ធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសង្គមស៊ីវិលក្ដី ជាមួយក្រសួងដែលពាក់ព័ន្ធក្ដី យើងពិតជាមានការកោតសរសើរ ហើយសប្បាយចិត្ត។ ប៉ុន្តែយើងមើលថាបន្ទាប់ពីហ្នឹងមក ជាពិសេសគឺនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើយុទ្ធនាការក្នុងដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោត យើងឃើញថាក្រសួងកិច្ចការនារី គាត់ហាក់ដូចជាសកម្មភាពរបស់គាត់ដែលជំរុញឲ្យស្ត្រីចូលរួមក្នុងវិស័យនយោបាយហ្នឹង សកម្មភាពវាអត់ឃើញថាស្អីដែលវាលេចធ្លោ ដែលយើងគួរឲ្យសាទរ»។
បើទោះជាយ៉ាងណា អង្គការសង្គមស៊ីវិលទទួលស្គាល់ដែរថា ក្រសួងកិច្ចការនារីបានធ្វើការងារក្នុងការរៀបចំអោយមានគោលនយោបាយជាច្រើនរួចហើយ ប៉ុន្តែទាមទារអោយមានការអនុវត្តសកម្មថែមទៀត។
អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសមភាពយេនឌ័រ នៃក្រសួងកិច្ចការនារី លោក ថេ ឈុនហាក់ ឆ្លើយតបថា ក្រសួងមានគោលនយោបាយច្រើនដែលត្រូវអនុវត្ត នៅពេលដែលសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញពីភាពអសកម្មអាចផ្ដល់យោបល់ទៅក្រសួងដើម្បីកែលម្អ៖ «យើងមានការជជែកគ្នានៅក្នុងកិច្ចប្រជុំបច្ចេកទេសជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ជាមួយសង្គមស៊ីវិលដែរ គឺយើងមានយន្តការ។ អ៊ីចឹងក្នុងកន្លែងណាដែលគាត់ឃើញមិនទាន់សកម្ម គឺយើងអត់ប្រកែកថាយើងធ្វើអ្វីអត់ខ្ចោះទេ ប៉ុន្តែបើគាត់មើលឃើញថាកន្លែងណាយើងអត់សកម្ម គាត់អាចលើកឡើងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬក៏តាមរយៈកិច្ចប្រជុំភ្នាក់ងារបច្ចេកទេសយេនឌ័រ។ គឺយើងធ្វើការងារដើម្បីស្ត្រីកម្ពុជា យើងទាំងអស់គ្នា»។
ចំពោះបញ្ហាថយចុះចំនួនស្ត្រីជាក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះ លោក ឈុនហាក់ លើកឡើងថា ក្រសួងបានទទួលស្គាល់ថា ចំនួនស្ត្រីអាចនឹងថយចុះបែបនេះតាំងពីបានឃើញបញ្ជីឈ្មោះបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតមកដែរ ហើយក្រសួងនឹងយកបទពិសោធន៍នេះ រួមនឹងបទពិសោធន៍ក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ ដើម្បីរៀបចំផែនការត្រៀមសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាតិនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។ លោក ថេ ឈុនហាក់ លើកឡើងទៀតថា គោលបំណងរបស់សង្គមស៊ីវិល និងក្រសួងកិច្ចការនារីគឺដើរស្របគ្នាចំពោះការជំរុញអោយគណបក្សនយោបាយបង្កើតគោលនយោបាយសមភាពយេនឌ័រ ប៉ុន្តែលោកថា ការងារនេះជាការលំបាក៖ «យើងនឹងធ្វើជាលក្ខណៈកម្រិតម៉ាក្រូ ដើម្បីជំរុញធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យក្មេងស្ត្រីគាត់ចាប់អារម្មណ៍ច្រើនជាងមុននៅក្នុងការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន ហើយវាជាមូលដ្ឋានគ្រឹះធំណាស់សម្រាប់យើងបង្កើតជាលក្ខណៈម៉ាក្រូសម្រាប់ឈានទៅបោះឆ្នោតនៅលើកក្រោយៗទៀត ព្រោះយើងអត់ធ្វើតែសម្រាប់ថាឃើញលទ្ធផលប៉ុណ្ណឹងហើយ យើងធ្វើសម្រាប់តែរយៈពេលខ្លី យើងត្រូវគិតថាតើអ្វីជាយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលវែង កុំឲ្យបទពិសោធន៍ហ្នឹងវាថយ វារាងថយបន្តិចនៅក្នុងឆ្នាំនេះ បើយើងប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ២០០២ មក វាបានកើនបន្តិចៗ មកដល់ពេលនេះវារាងថយបន្តិច»។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ដែលចងក្រងដោយក្រសួងកិច្ចការនារីក្នុងឆ្នាំ២០១៤ អោយដឹងថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ តំណាងស្ត្រីនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ បានកើនឡើងបើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ២០០៧ គឺកើនឡើងពី ១៥,១០% ភាគរយទៅ ១៧,៧៨%។ ក្នុងនោះស្ត្រីជាមេឃុំ និងចៅសង្កាត់មានចំនួន ៦៩រូប (៤,២២%) ស្ត្រីជាជំទប់ទី១ មានចំនួន ១៨៩រូប (១១,៥៧%) និងជំទប់ទី២ ចំនួន ១៥១រូប (៩,២៤%)។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា បញ្ហាស្ត្រី និងកុមារនៅមូលដ្ឋាននៅតែមិនអាចដោះស្រាយបានច្រើន ប្រសិនបើចំនួនស្ត្រីនៅក្នុងចំណោមសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នៅតែមានចំនួនតិច។
កន្លងទៅទាំងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំងសុទ្ធតែបានអះអាងថា លើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងវិស័យនយោបាយ។ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បញ្ជាក់ថា ការដាក់ចំនួនស្ត្រីរបស់គណបក្សនេះដោយផ្អែកលើប្រជាប្រិយភាព និងសមត្ថភាពរបស់ស្ត្រី ចំណែកគណបក្សប្រឆាំងវិញលើកឡើងថា ពិបាកនឹងរកស្ត្រីដែលក្លាហាន។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអប់រំ និងយេនឌ័រនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល អ្នកស្រី សឺន កេតសិរីលក្ខណ៍ លើកឡើងថា គណបក្សនយោបាយក៏ជាផ្នែកពាក់ព័ន្ធដែលត្រូវធានាអោយការសន្យារបស់រដ្ឋាភិបាលជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិក្នុងការជំរុញស្ត្រីក្នុងវិស័យនយោបាយបានជោគជ័យ៖ «អ៊ីចឹងគណបក្សនយោបាយគាត់អាចមានផែនការ ឬក៏គោលនយោបាយក្នុងការដាក់ចំនួនស្ត្រីឲ្យបានច្រើនជាងមុន អាច ៤០ភាគរយក្ដី ឬថាធ្វើឲ្យមានសមភាពយេនឌ័រ។ អ្វីដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត គឺមានតែច្បាប់បោះឆ្នោតទេ។ ហើយខ្ញុំមិនជឿថា ការតាក់តែងធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់មានការលំបាកទេសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា យើង។ បើសិនជាអ្នកដឹកនាំមានឆន្ទៈក្នុងការចង់ឲ្យស្ត្រីចូលរួមឲ្យបានច្រើន»។
សង្គមស៊ីវិលបានទទូចអោយគណបក្សនយោបាយបញ្ឈប់ការរើសអើងស្រ្តី ដោយការចោទសួរពីសមត្ថភាពរបស់ស្ត្រីក្នុងការចូលរួមវិស័យនយោបាយ ប៉ុន្តែត្រូវងាកមកចូលរួមពង្រឹងសមត្ថភាពស្ត្រីដើម្បីអោយស្ត្រីមានសមត្ថភាពចូលរួមក្នុងវិស័យនេះទៅវិញ។
មិនខុសគ្នានេះ គណៈកម្មាធិការនៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីអនុសញ្ញា ស៊ីដ ហៅកាត់ថា អិនជីអូ-ស៊ីដ (NGO-CEDAW) លើកឡើងថា ការខកខានចាត់វិធានការពិសេសបណ្ដោះអាសន្ន ដើម្បីលើកកម្ពស់ស្ត្រីចូលរួមក្នុងវិស័យនយោបាយ ទាំងវិធានការខាងផ្លូវច្បាប់ ទាំងជំរុញគណបក្សនយោបាយអោយចាត់អាទិភាពស្ត្រីក្នុងវិស័យនយោបាយនេះ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នឹងមិនអាចទទួលបានជោគជ័យទៅតាមគោលដៅដែលបានកំណត់ឡើយ។
អិនជីអូ ស៊ីដ បញ្ជាក់ថា នៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រជាតិ ៥ឆ្នាំ ដើម្បីឆ្ពោះទៅសម្រេចសមភាពយេនឌ័របានកំណត់គោលដៅក្នុងការបង្កើនចំនួនក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ជាស្ត្រីអោយបាន ២៥ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- លោក ហ៊ុន សែន បដិសេធការចោទរបស់វៀតណាម ដែលថា ព្រែកជីកហ្វូណនសម្រាប់សម្រួលវត្តមានយោធាចិន
- លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែងការពារគម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ក្រោយពេលវៀតណាមរិះគន់
- មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការជីកព្រែកហ្វូណនជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា គ្មានការចាំបាច់បំភ្លឺគ្រប់រឿងដល់វៀតណាមទេ
- លោក ហ៊ុន សែន ស្នើជួបមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធាភូមាភ្លាមៗក្រោយឡើងតំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា
- ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសចង់ឃើញលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បង្រួបបង្រួមជាតិឡើងវិញក្នុងឱកាសចូលឆ្នាំខ្មែរ