សហជីពយល់ថា គម្រោងបិទទ្វាររោងចក្រ និងព្យួរការងារកម្មករមួយចំនួន អាចមកពីឥទ្ធិពល EBA ច្រើនជាងមូលហេតុមេរោគកូរ៉ូណា
2020.02.10
មេដឹកនាំសហជីពឯករាជ្យមួយចំនួន លើកឡើងថា គម្រោងបិទទ្វាររោងចក្រកាត់ដេរ និងការព្យួរការងារកម្មករ និយោជិតមួយចំនួននៅកម្ពុជានាពេលខាងមុខ អាចបណ្ដាលមកពីឥទ្ធិពលនៃការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប។ ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីក្រសួង ការងារប្រកាសថា ចាប់ពីខែមីនាខាងមុខនេះ នឹងមានរោងចក្រកាត់ដេរមួយចំនួន នឹងត្រូវបិទទ្វារ ឬព្យួរការងារកម្មករ នយោជិត ដោយសារតែបញ្ហាខ្វះវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ការផលិត ព្រោះតែឥទ្ធិពលនៃវីរុសកូរ៉ូណា ដែលកំពុងរាតត្បាតខ្លាំងនៅប្រទេសចិន ប៉ុន្តែមិនមែនដោយសារគម្រោង ដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នោះទេ។
ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន មានប្រសាសន៍ថា ការផ្ញើសាររបស់ក្រសួងការងារថា ការបិទរោងចក្រកាត់ដេរ និងការព្យួរការងារនាពេលខាងមុន ដោយសារវីរុសកូរ៉ូណា គឺគ្រាន់តែជាការបង្វែងដានប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីកុំឲ្យមានការផ្ទុះការតវ៉ាពីក្រុមកម្មករ។ លោកយល់ថា តាមការពិតករណីនេះ គឺបណ្ដាលមកពី វិធានការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម "គ្រប់មុខទំនិញ លើក លែងតែអាវុធ = Everything But Arm" ឬហៅកាត់ថា EBA ពីប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេល ប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខទៀតនេះ។ ប្រធាន សហជីពរូបនេះ បន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាបាត់បង់ EBA មែន គឺប្រាកដណាស់ នឹងធ្វើឲ្យក្រុមថៅកែរោងចក្របាត់ ទំនុកចិត្តក្នុងការបន្តបណ្ដាក់ទុននៅកម្ពុជាហើយ ពួកគេនឹងរកឱកាសទៅរកស៊ីនៅបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗ ទៀត៖ «ជំងឺនេះវាមិនអាចមានឥទ្ធិពលប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការឧស្សាហកម្មរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជានោះទេ ព្រោះយើងឃើញមាននៅកម្ពុជាយើង ទើបតែមានម្នាក់ទេ ដែលផ្ទុកវីរុសកូរ៉ូណា ហើយវត្ថុធាតុដើមខ្ញុំ មិនគិតមានប្រភពមកតែពីវូហានមួយនោះទេ គឺវាមានប្រភពច្រើនទៀតនាំចេញពីចិនមកកម្ពុជា សម្រាប់ការកាត់ដេរ។ ការលើកហេតុផល នេះវាមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាទេ សូម្បីតែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយើង ក៏អះអាងថា មិនបិទជើងហោះហើរជាមួយចិនទេ ដើម្បីកុំឲ្យប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនេះ តែបែរជាក្រសួងការងារពេលនេះ ប្រកាសផ្ទុយពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅវិញ។ យើងមើលទៅជំហរចិនក៏គេមិនចង់បាត់បង់សេដ្ឋកិច្ចដែរ»។
នៅថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈខាងមុខ គឺជាថ្ងៃដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងចេញសេចក្ដីសម្រេចចុងក្រោយ ជុំវិញការព្យួរ ឬមិនព្យួរ ឬព្យួរផ្នែកខ្លះនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ ដែលគិតមកត្រឹមថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ នេះ គឺនៅសល់តែ ២ថ្ងៃទៀតតែប៉ុណ្ណោះ។
រីឯប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ថ្លែងថា ការបិទរោងចក្រ និងព្យួរការងារកម្មករ ដែលអាចកើតឡើងខាងមុខនេះ អាចបណ្ដាលមកពី EBA ច្រើនជាងការបណ្ដាលមកពីការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណានៅក្នុងទីក្រុងវូហានប្រទេសចិន។ ការអះអាងដូច្នេះ ព្រោះលោកសង្កេតឃើញថា ការដឹកជញ្ជូនវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់រោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា គឺមិនមែនមានតែមកពីតំបន់វូហាននោះទេ គឺមានមកពីតំបន់ជាច្រើនផ្សេងៗ ទៀតក្នុងប្រទេសចិន។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោករំពឹងថា អាជ្ញាធរចិន អាចនឹងគ្រប់គ្រងវីរុសកូរ៉ូណាបានមិនឲ្យរីករាលដាលក្នុងរយៈពេលវែងនោះទេ៖ «ខ្ញុំគិតថា បញ្ហា EBA ក៏ជាបញ្ហាមួយដែរ ព្រោះថា បច្ចុប្បន្ននេះ បញ្ហាប្រឈមខ្លាំងគឺ EBA ហើយនៅថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈនេះ គេ (សហភាពអឺរ៉ុប) នឹងប្រកាស ហើយ ។ដូច្នេះចង់មិនចង់ គឺប៉ះពាល់ ប៉ុន្តែរឿងវត្ថុធាតុក៏យើងមិនអាចនិយាយថា មិនពាក់ព័ន្ធដែរ ដោយសារកម្ពុជា នាំចូលវត្ថុធាតុដើមសឹងថា ៧០ ទៅ ៨០ភាគរយទៅហើយពីប្រទេសចិន ដើម្បីផលិត ហើយនាំចេញវិញ ដូច្នេះគឺមានផលប៉ះពាល់ដែរ»។
លោក អាត់ ធន់ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា ប្រទេសកម្ពុជាប្រហែលជាមិនអាចគេចផុតពីការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនោះទេ គ្រាន់តែមិនទាន់ដឹងថា តិច ឬច្រើន ឬទាំងស្រុងប៉ុណ្ណោះ ព្រោះលោកពិនិត្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពុំបានដោះស្រាយបញ្ហានានាតាមសំណើរបស់សហភាពអឺរ៉ុបទេ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាបាត់បង់ EBA បង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់ធំធេងដល់កម្មករ រោងចក្រនោះ គឺរដ្ឋាភិបាល ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ៖ «អ្នកវិនិយោគដែលយើងធ្លាប់ជួបមានសមាគមថៅកែចិន សមាគមថៅកែតៃវ៉ាន់ ហុងកុង ឬជប៉ុន ដែលយើងធ្លាប់ជួបកន្លងមកនេះ គឺគេលើកឡើងថា រង់ចាំ អ៊ុតមើលEBAនេះ មុននឹងសម្រេចចិត្តធ្វើការកុម្ម៉ង់រយៈពេលវែង ឬក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មខ្លី ឬមធ្យមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូច្នេះទំហំនេះ វាធំប៉ុណ្ណាវានឹងកើតឡើងចេញ»។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ បាន ផ្ញើសារសំឡេងរយៈពេល៣នាទីជូនក្រុមអ្នកកាសែតក្នុងស្រុកថា នៅក្នុងខែមីនា ខាងមុខនេះ នឹងមានការបិទរោងចក្រកាត់ដេរមួយចំនួន ឬមានការព្យួរកាងារកម្មករមួយចំនួន ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា ការបិទរោងចក្រ ឬព្យួរការងារនេះ មិនមែនដោយសារតែឥទ្ធិពលរបស់ EBA នោះទេ គឺមកពីកង្វះវត្ថុ ធាតុដើមពីប្រទេសចិន។ ក្នុងខ្សែអាត់សំឡេងនោះ លោក ហេង សួរ អះអាងថា រោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាភាគច្រើនពឹងផ្អែកលើការនាំចូលវត្ថុធាតុដើមពីរោងចក្រនៅក្នុងប្រទេសចិន ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីចូលឆ្នាំចិន និងមានការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណា មកបានធ្វើឱ្យរោងចក្រនៅក្នុងប្រទេសចិន បិទទ្វារ រហូតមកដល់ពេលនេះ ទើបធ្វើឱ្យរោងចក្រនៅកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងការខ្វះក្រណាត់នាពេលខាងមុខ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងការងាររូបនេះ ណែនាំឲ្យអ្នកកាសែតក្នុងស្រុក ផ្សព្វផ្សាយរឿងនេះឲ្យ បានទូលំទូលាយ ដើម្បីទប់ទល់កុំឲ្យក្រុមប្រឆាំងនិយាយពីការបិទរោងចក្រនៅកម្ពុជា ដោយសារ បាត់បង់ EBA៖ «រោងចក្រមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដូចជា ស្បែកជើងក៏អាចមានបញ្ហា ប៉ុន្តែស្បែកជើងមិនទាន់មានសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែរោងចក្រនៅកម្ពុជាយើង ដែលត្រូវការវត្ថុធាតុដើមជាក្រណាត់ជាអីផ្សេងៗ ពីប្រទេសចិននេះ ឥឡូវនេះ ក្រណាត់ដែលគាត់ស្តុកទុកអាចប្រើប្រាស់ដល់ចុងខែ២ នេះ ដូច្នេះពេលនេះ គាត់ព្យាយាមកុម្ម៉ង់ក្រណាត់បន្ថែមពីប្រទេសចិន ប៉ុន្តែរោងចក្រនៅប្រទេសចិន អត់ទាន់ហ៊ានឆ្លើយថា យ៉ាងម៉េចដោយសារអត់ដឹងថា តើពេលណារោងចក្ររបស់ខ្លួនដំណើរការបាន អ៊ីចឹងហើយបានជានៅក្នុងខែ៣ ខាងមុខនេះ វាអាច មានរោងចក្រកាត់ដេរមួយចំនួន ស្នើសុំព្យួរការងារកម្មករយើងមួយចំនួន»។
អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីលោក ហេង សួរ បានទេ ដោយទូរស័ព្ទចូឡពុំមានអ្នកទ ទទួល។
ទាក់ទងករណីនេះដែរ អគ្គលេខាធិការសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា លោក ខេន លូ ប្រាប់ អាស៊ីសេរីថា រោងចក្រ ប្រហែលជាមិនអាចឈានដល់បិទទ្វារនោះទេ គឺគ្រាន់តែព្យួរការងារកម្មករ ព្រោះអត់មានវត្ថុធាតុដើមពីចិនសម្រាប់ផលិត។ លោកទទួលស្គាល់ថា រោងចក្រផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមក្នុងប្រទេសចិនទាំងអស់ ពិតជាបានបិទទ្វារ ដោយសារការឆ្លងរាតត្បាតនៃវីរុសកូរ៉ូណា។ លោក មិនទាន់ដឹងថា មានកម្មករខ្មែរប៉ុណ្ណា អាចប្រឈមនឹងការព្យួរការងារនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងករណីរោងចក្រ ផ្គត់ផ្គង់ក្រណាត់ ឬវត្ថុធាតុដើមនៅប្រទេសចិន បន្តបិទទ្វាររយៈពេលយូរដល់ចុងខែកុម្ភៈ ឬដើមខែ មីនា គឺអាចមានរោងចក្រនៅកម្ពុជាជាច្រើនរងផលប៉ះពាល់៖ «អ៊ីចឹងមានន័យថា យើងអត់មានវត្ថុធាតុដើម ព្រោះវត្ថុធាតុដើមយើង ៦០ភាគរយនាំចូលពីប្រទេសចិន។ អ៊ីចឹងសួរថា រោងចក្រផលិតក្រណាត់ វាអត់បានផលិត ក្រណាត់នាំចេញឲ្យយើង អ៊ីចឹងយើងមានអីយកមកផលិត។ វាអត់មានអីទាក់ទងទៅ EBA ទេ។ រឿងនេះ វាមកពីអត់មានក្រណាត់។ អ៊ីចឹងទៅបីជាមានយន្តហោះ មានកប៉ាល់ក៏ដោយ ប៉ុន្តែវាអត់មាន ឥវ៉ាន់ដឹកមក»។
ថ្វីបើលោក ខេន លូ អះអាងថា ការបិទរោងចក្រ និងព្យួរការងារកម្មករដែលអាចកើតឡើងខាងមុខនេះ មិនបណ្ដាលមកពី EBA ក្តី ក៏កន្លងមកសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) ធ្លាប់អះអាងថា ក្នុងករណីសហភាពអឺរ៉ុបព្យួរ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA គឺនឹងផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់កម្មករប្រមាណ៧៥ម៉ឺននាក់ រួមនឹងគ្រួសាររបស់ពួកគេប្រមាណ ៣លាននាក់ទៀត ដែលកំពុងរស់នៅពឹងផ្អែកលើឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ។ ចំណែកសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា ក៏ព្រមានដែរថា បើសហភាពអឺរ៉ុបព្យួរ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រជាកសិករខ្មែរជាងកន្លះលានគ្រួសារ ព្រមទាំងធ្វើឲ្យឧស្សាហកម្មស្រូវអង្ករនឹងត្រូវបំផ្លាញ។
ជាមួយគ្នានេះ ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុធំៗ របស់ពិភពលោក បានព្រមានថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នឹងត្រូវធ្លាក់ចុះពី ៧ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ មកនៅត្រឹម ៦,៥% ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ដោយសារភាពមិនប្រាកដប្រជានៃបញ្ហាព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ។ ក្នុងន័យនេះ កម្ពុជានឹងត្រូវខាតបង់យ៉ាងហោចណាស់ជិត ៧០០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ ឬស្នើជិត ២លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយថ្ងៃ ប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះមែន។ នេះមិនទាន់រាប់ដល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅឡើយទេ។
ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើកម្មកររោងកាត់ដេរ ជាច្រើន ត្រូវបានព្យួរការងារ ឬបាត់បង់ការងារ គឺពួកគេប្រាកដមិនជានៅស្ងៀមឡើយ។ពួកគេ ច្បាស់ ជានាំគ្នាប្រមូលផ្ដុំគ្នាតវ៉ា ដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ផ្ដល់ដំណោះស្រាយ និងទទួលខុសត្រូវ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។