វិធីបង្ការ និងទប់ស្កាត់ ជំងឺជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក
2019.03.17
កសិករក្រុមហ៊ុន និងសមាគមចិញ្ចឹមសត្វ កំពុងបារម្ភពីការផ្ទុះជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក ឬហៅថាAfrican Swine Fever(AFS) នៅប្រទេសវៀតណាម។ បញ្ហានេះ បានជំរុញក្រសួងកសិកម្ម កោះប្រជុំភាគីពាក់ព័ន្ធជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានមកសប្ដាហ៍មកនេះ ដើម្បីស្វែងរកវិធីសាស្ត្រការពារ និងទប់ស្កាត់។
តើជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក មានរោគសញ្ញាយ៉ាងដូចម្តេច និងគួរមានវិធីបង្ការ និងទប់ស្កាត់យ៉ាងណាខ្លះនោះ?
ជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក គឺជាជំងឺមួយប្រភេទ ដែលកើតនៅលើពពួកសត្វជ្រូក។ សម្រាប់កម្ពុជា ជំងឺនេះមិនធ្លាប់មានពីមុនមកនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែជំងឺនេះកំពុងរីករាលដាលខ្លាំងនៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសវៀតណាម ដែលរហូតមកពេលនេះ មានសេចក្ដីរាយការណ៍មកថា បានកើតឡើងជាង ១០ខេត្តហើយ។
ប្រធានសមាគមចិញ្ចឹមសត្វកម្ពុជា លោក ស្រ៊ុន ពៅ ដែលមានជំនាញជាច្រើនឆ្នាំលើមុខរបរចិញ្ចឹម និងធ្វើជំនួញលើផលិតកម្មជ្រូកនេះ បានឱ្យដឹងថា កន្លងមកកម្ពុជា មានតែជំងឺត្រចៀកខៀវ អុតក្ដាម ជំងឺប៉េស្តជ្រូកធម្មតា និងជំងឺគ្រុនក្តៅជាដើម។
លោកបន្តថា ជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិកនេះ អាចនឹងឆ្លងរីករាលដាលបានតាមរយៈការនាំជ្រូកចូលពីក្រៅប្រទេសដោយខុសច្បាប់ ជាពិសេសពីប្រទេសដែលកំពុងផ្ទុះឡើងនូវជំងឺនេះ៖ «វាអាចឆ្លងពីចិនមកវៀតណាមណាមបាន រឿងអីវាឆ្លងមកកម្ពុជាមិនបាន..?ដូចថាវាឆ្លងតាមការដឹកជញ្ជូន ការចល័ត ជ្រូក…តាមសាច់ក្រកហ្នឹងក៏វាអាចឆ្លងបានដែរ អ៊ីចឹងបានថាអហ្នឹងវាពិបាកការពារណាស់»។
រោគសញ្ញា
លោក ស្រ៊ុន ពៅ បន្តថា រោគសញ្ញានេះ អាចជ្រៀតចូលមកយឺតៗក្នុងរយៈពេលប្រមាណ ៣សប្ដាហ៍ ទើបគេអាចកត់ចំណាំរោគសញ្ញា នៃជំងឺនេះបានខ្លះៗ នៅលើខ្លួនជ្រូក និងឥរិយាបថរបស់វា ដូចជាវាមានអាការៈខុសប្លែកពីធម្មតា ចាប់ផ្ដើមអន់បាយ ចុះខ្សោយកម្លាំង ទន់ជើង ក្ដៅខ្លួន ចេញកញ្ជ្រឹល ឬកន្ទួលក្រហម ជាដើម៖ «ដល់វាគ្រប់២១មួយថ្ងៃ វាវិវឌ្ឍទៅ៣ ទៅ៤អាទិត្យគឺវាជាំផ្ទាំងៗតែម្ដង ដូចជំងឺត្រចៀកខៀវអ៊ីចឹង សំខាន់គឺពិនិត្យឈាមតែម្ដង ពេលឃើញមិនស្រួល វាអន់បាយ គ្រុនក្តៅអីជាដើម»។
ឯកសារស្រាវជ្រាវ អំពីជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក ដែលចេញផ្សាយដោយអគ្គនាយកដ្ឋាន សុខភាពសត្វ និងផលិតកម្មសត្វ បានឱ្យដឹងថា ស្ថានភាពជំងឺនេះ អាចកើតមានក្នុងស្ថានភាព ស្រួចស្រាល់ខ្លាំង ស្រួចស្រាល់ មិនសូវស្រួចស្រាល់ និងរ៉ាំរ៉ៃ។
ស្ថានភាព ស្រួចស្រាល់ខ្លាំង អាចងាប់ភ្លាមៗ ដោយមានស្លាកស្នាមតិចតួច និងអាចជាសញ្ញាដំបូង នៃការចម្លងនៅក្នុងហ្វូង។ ករណីស្រួចស្រាល់អាចមានគ្រុនក្ដៅ មិនស៊ីចំណី នៅស្ងៀម ខ្សោយ ដេកដួល រាគ ទល់លាមកជាដើម។
ទម្រង់មិនសូវស្រួចស្រាល់ គឺស្រដៀងគ្នានឹងករណីស្រួចស្រាល់ដែរ ប៉ុន្តែរោគសញ្ញាមិនសូវធ្ងន់ធ្ងរទេ។ សត្វខ្លះមានអង់ទីគ័រ អាចមិនចេញរោគសញ្ញាឱ្យឃើញឡើយ។
វិធីសាស្ត្របង្ការ និងទប់ស្កាត់
ឯកសារស្រាវជ្រាវ របស់ក្រសួងកសិកម្មដដែល បញ្ជាក់ថា បើអាការៈសត្វមិនស្រួល ឬមានភាពមិនប្រក្រតីដូច បានជម្រាបជូនមកនេះ ត្រូវប្រញាប់ផ្តល់ព័ត៌មានជាបន្ទាន់ទៅពេទ្យសត្វភូមិ ឃុំ ឬអគ្គនាយកដ្ឋានសុខភាពសត្វ និងផលិតកម្មសត្វឱ្យមកជួយដោះស្រាយរឿងនេះ។
• បំបែកសត្វដែលសង្ស័យថា ឈឺចេញឱ្យឆ្ងាយពីហ្វូងជាបន្ទាន់។
• កុំឱ្យជ្រូកស៊ីកាកសំណល់ផ្ទះបាយ និងដុតកម្ទេចសត្វដែលងាប់រួចជីកកប់ដីឱ្យជ្រៅ ដោយសុវត្ថិភាព។
• ធ្វើអនាម័យទ្រុងជ្រូកឱ្យស្អាតជាប្រចាំ រំងាប់មេរោគដោយប្រើថ្នាំដែលណែនាំដោយអ្នកជំនាញខាងពេទ្យសត្វ។
• បញ្ឈប់សកម្មភាពចល័តសត្វ និងសាច់សត្វ ពីកន្លែងមានផ្ទុះជំងឺ ទៅកន្លែងផ្សេងៗដែលកំពុងមានសុវត្ថិភាព និងនៅមានវិធីសាស្ត្របង្ការ និងទប់ស្កាត់ជាច្រើនផ្សេងទៀត។
លោក ឧកញ៉ា ម៉ុង ឫទ្ធី ដែលដែលកំពុងប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជ្រូកនេះ និងមានមុខរបរជាច្រើនផ្សេងទៀត ពាក់ព័ន្ធ នឹងវិស័យកសិកម្ម ក៏បានចែករម្លែកនូវបទពិសោធន៍ នៃការការពារជំងឺជ្រូកនេះខ្លះៗដែរ។ លោកថា៖ ត្រូវលាងសម្អាតទីតាំងទ្រុងជ្រូក សម្ភារៈ យានជំនិះ ដែលប្រើប្រាស់ឆ្លងកាត់ពីកសិដ្ឋានមួយទៅកសិដ្ឋានមួយ ក៏ត្រូវលាងសម្អាតជាប្រចាំដែរ។
កុំឱ្យមនុស្សផ្សេងពីខាងក្រៅ ចេញចូលក្នុងកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមជ្រូកញឹកញាប់ពេក ព្រោះជំងឺនេះអាចឆ្លងពីមនុស្សទាំងនោះ។ កុំចិញ្ចឹមជ្រូកនៅនឹងផ្ទះ ឬត្រូវធ្វើទ្រុងចិញ្ចឹមនៅឱ្យឆ្ងាយពីភូមិអ្នកស្រុករស់នៅ។អ្នកធ្វើការនៅក្នុងកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមជ្រូកទាំងអស់ កុំទិញសាច់ជ្រូកពីខាងក្រៅ ឬពីផ្សារមកធ្វើម្ហូបជាដាច់ខាត ព្រោះវាជាប្រភពឆ្លងដ៏សំខាន់៖ «អាការៈកាលណាចាប់ឆ្លងភ្លាម ចាប់ផ្ដើមប្រែសម្បុរ ឈឺងាប់សំខាន់បំផុតកាលណាមានជ្រូកងាប់កុំលាក់ព័ត៌មាន ត្រូវជីកកប់ឱ្យជម្រៅប្រមាណ ៤ម៉ែត្រចំពោះជ្រូកដែលឈឺ ឬងាប់ មិនត្រូវបរិភោគ និងយកទៅលក់នៅទីផ្សារជាដាច់ខាត ព្រោះវាគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់»។
លោកបន្តថា បញ្ហាដែលមិនគួរមើលរំលង និងត្រូវប្រយ័ត្នខ្លាំងផងដែរនោះ គឺបញ្ហាចំណីសត្វ។ ចំណីសត្វ ដែលនាំចូលពីក្រៅប្រទេស ឬពីតំបន់មានផ្ទុះជំងឺជ្រូក គឺចំណុចគួរឱ្យបារម្ភខ្លាំងក្នុងយុទ្ធនាការបង្ការ និងទប់ស្កាត់ជំងឺឆ្លង។
លោកថា បើសិនទប់ស្កាត់ការនាំចូលចំណីសត្វដែលខូចគុណភាពមិនបាន ឬបណ្ដោយឱ្យមានការនាំចូលដោយខ្វះការត្រួតពិនិត្យឱ្យបានហ្មត់ចត់តាមលក្ខណបច្ចេកទេសនោះទេ វាក៏ជាកត្តាគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងដូចការនាំចូលជ្រូកឈឺមកនោះដែរ៖ «នៅកន្លែងដែលមានជំងឺ គេនៅសល់ចំណីជ្រូក ឥឡូវគេកំពុងរកច្រកនាំចូលមកកម្ពុជា ដល់នាំមកអាហ្នឹងរឹតតែធ្ងន់ទៀតហើយ ។ តាមក្បួនចំណីតែផលិតហើយក្រោយ៣០ថ្ងៃ គឺគេលែងឱ្យជ្រូកស៊ីហើយ វាធ្វើប៉ះពាល់សុខភាពជ្រូក ចំពោះអ្នកដែលចង់បានចំណីថោក ទៅទិញយកមក វារិតតែធ្វើឱ្យមានបញ្ហាថែមទៀត»។
អ្នកជំនាញខាងពេទ្យសត្វបង្ហាញថា ជំងឺប៉េស្តជ្រូក ជាជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ បង្កដោយវីរុសលើជ្រូក និងអាចឆ្លងរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងហ្វូងជ្រូកតាមរយៈការចម្លងផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល។ វីរុសអាចរស់នៅបានយូរក្នុងផលិតផលសាច់ជ្រូកដែលមិនបានចម្អិននោះ អាចជួយចម្លងជំងឺទៅតំបន់ថ្មីទៀត។ មិនត្រឹមតែសត្វជ្រូកស្រុកទេ ជំងឺនេះក៏អាចកើតមាន និងឆ្លងទៅលើពពួកសត្វជ្រូកព្រៃផងដែរ។
ប្រធានសមាគមចិញ្ចឹមសត្វកម្ពុជា លោក ស្រ៊ុន ពៅ បញ្ជាក់ ថា រហូតមកពេលនេះ លោកមិនទាន់បានទទួលដំណឹងពីក្រសួងកសិកម្ម ឬក្រុមអ្នកជំនាញណាមួយប្រាប់ថា ជំងឺប៉េស្តជ្រូកនេះ មានវ៉ាក់សាំងការពារ ឬវិធីព្យាបាលនៅឡើយទេ គឺមានវិធីបង្ការ និងទប់ស្កាត់ប៉ុណ្ណោះ៖ «មានតែធ្វើអនាម័យ បាញ់ថ្នាំការពារ កុំឱ្យវាប៉ះគ្នា អាជ្រូកហ្នឹងវាឆ្លងដោយសារវាប៉ះគ្នា ដូចជាមានជ្រូកមួយណាឈឺ អាមួយហ្នឹងវាឆ្លងគ្នា៥ទៅ៦ទៀតក្នុងទ្រង់ហ្នឹង»។
ទោះយ៉ាងណាក្តី ឯកសាររបស់ក្រសួងកសិកម្មបញ្ជាក់ថា ប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក រហូត មកទល់ពេលនេះ គ្មានភស្តុតាងណាមួយដែលបង្ហាញថា ជំងឺនេះអាចឆ្លងពីសត្វមកក្នុងខ្លួនមនុស្សបាននោះឡើយ៕